Læknablaðið - 01.11.2015, Blaðsíða 22

522 LÆKNAblaðið 2015/101
lífsgæðum eftir íhlutun. Hreyfing þátttakenda jókst, hvíldarpúls
lækkaði en ekki var marktækur munur á holdafari né blóðþrýst-
ingi fyrir og eftir íhlutun. Niðurstöður úr einstaklingsviðtölum
sýna að þátttakendur voru almennt ánægðir með íhlutunina,
upplifðu meira sjálfstraust, minni kvíða- og þunglyndiseinkenni,
svefn varð betri og þeir áttu auðveldara með félagsleg samskipti.
Hreyfing og einkenni geðklofa
Niðurstöður úr PANSS-greiningarviðtalinu sýna að jákvæð ein-
kenni geðklofa hurfu ekki, en hluti þátttakenda lýsti því í einstak-
lingsviðtölum að auðveldara væri að hafa stjórn á einkennum á
meðan þeir hreyfðu sig. Nefnt var að rof yrði á óþægilegum hugs-
unum og að gott væri að geta einbeitt sér að einhverju öðru eins og
hreyfingunni. Þarna gátu þeir gleymt sér í smá stund. Þessar nið-
urstöður spegla erlendar rannsóknir sem framkvæmdar hafa verið
á sjúklingum með geðklofa.10,24 Niðurstöður Gorczynski og Faulk-
ner10 benda til þess að jákvæð einkenni geðklofa hverfi ekki alfarið
við hreyfingu en þau geti minnkað, þar kom fram að sjúklingum
fannst auðveldara að hafa stjórn á erfiðum jákvæðum einkennum
eins og ofskynjunum þegar þeir hreyfðu sig.10 Beebe og félagar24
útbjuggu 16 vikna gönguáætlun fyrir einstaklinga með geðklofa.
Þátttakendum var skipt upp í tvo hópa þar sem íhlutunarhópur
stundaði göngu en hinn hópurinn fékk hefðbundna meðferð. Hjá
þátttakendum sem fengu íhlutun mátti sjá að jákvæð einkenni
geðklofa minnkuðu, þol jókst, líkamsþyngdarstuðull lækkaði og
einkenni geðklofa minnkuðu.
Í lok íhlutunartímabils þessarar rannsóknar minnkuðu nei-
kvæð einkenni og almenn geðræn einkenni geðklofa hjá þátt-
takendum. Niðurstöðurnar eru í samræmi við erlendar rann-
sóknir10,14 sem sýna fram á að hreyfing getur dregið úr neikvæðum
einkennum geðklofa. Einnig minnkuðu önnur einkenni eins og
kvíði, þunglyndi og streita ásamt því að virkni varð meiri og
lífsgæði jukust. Chamove og félagar25 lýsa því hvernig geðklofa-
sjúklingar upplifðu minni kvíða, þunglyndi og streitu þá daga
sem þeir stunduðu hreyfingu. Einnig bentu höfundar á að sjúk-
lingarnir bættu félagsfærni, voru jákvæðari og virtust hafa aukna
áhugahvöt. 25 Pelham og Campagna26 rannsökuðu áhrif hreyfingar
á andlega, líkamlega og félagslega þætti hjá einstaklingum með
geðklofa. Niðurstöður þeirrar rannsóknarinnar gáfu til kynna að
þunglyndis- og kvíðaeinkenni minnkuðu, almenn vellíðan varð
meiri, svefn og úthald varð meira og sjálfstraust jókst. Niður-
stöður úr einstaklingsviðtölum styðja fyrri rannsóknir þar sem
þátttakendur tala um að þeir upplifi minni kvíða og þunglyndi
þegar þeir hreyfa sig reglulega, ásamt því að þeir hafi aukinn drif-
kraft og meiri áhuga á að hreyfa sig. Þá lýstu þátttakendur betri
stjórn á hugsunum og meiri hugarró ásamt því að svefn batnaði og
aukið jafnvægi komst á milli svefns og vöku. Fram kom að þátttak-
endum leið almennt betur þrátt fyrir að niðurstöður úr Rosenberg-
sjálfstraustskvarðanum og Becks-vonleysiskvarðanum sýndu ekki
marktæka breytingu.
Hreyfing á íhlutunartímabili
Í þessari rannsókn juku þátttakendur hreyfingu sína tæplega
fjórfalt. Þetta var mikil aukning á 20 vikum en niðurstöður úr
erlendum rannsóknum sýna að til þess að auka virkni getur verið
að fræðsla, leiðsögn frá faglærðum leiðbeinanda og góð aðstaða
skili sér í aukinni hreyfingu.10 Rannsakendur veltu fyrir sér hvort
hvatning, aukin félagsleg samskipti, fræðsla um jákvæð áhrif
Tafla II. Áhrif íhlutunar á þátttakendur, dæmi um svör þátttakenda úr einstaklingsviðtölum.
Félagslegt kvíði/þunglyndi Svefn Hreyfing Sjálfstraust/sjálfsmat
„Það er aðallega gaman,
finnst gott að fara út og fá
ferskt loft og gott líka að
hitta fólk, ég er búinn að
eignast góða kunningja og
vini í gönguhópnum.“
„Ég upplifi sjálfan mig á
jákvæðari hátt, líður betur með
sjálfa mig. Ég næ að minnka
kvíða í samskiptum við annað
fólk af því mér líður vel með
sjálfa mig.“
„Ég á auðveldara með að sofa
og á auðveldara með að sofa á
réttum tímum.“
„Mér fannst gott að fara og
styrkja mig og finna hvernig
blóðið fór á fullt. Líka gott að
hafa bara eitthvað að gera.
Það er svo leiðinlegt að hanga
allan daginn og gera ekki
neitt.“
„Bara að halda líkamanum
í góðu formi, það bætir
sjálfsímyndina og líða vel með
sig og halda heilastarfseminni
í góðu jafnvægi og bara þetta
skiptir rosa miklu máli.“
„jú það hefur hjálpað mér
töluvert, svona þegar ég
fer að hugsa um það, þá er
miklu auðveldara að fara í
útivistarhópinn núna en fyrir
nokkrum mánuðum síðan
og ég hef meiri samskipti
við fólkið sem er að fara í
ferðirnar með mér.“
„Þegar ég hugsa um það, þá
líður mér alltaf mjög vel þegar
ég er búinn að hreyfa mig, ég
er aldrei kvíðinn eða stressaður
þegar ég er búinn. Maður er
alltaf ansi ánægður með sig
þegar maður er búinn að taka
vel á því.“
„já ég held það, það er miklu
auðveldara að sofna þegar
maður er búinn að taka vel á
því um daginn… einnig vaknar
maður svona hressari - þótt
maður hafi verið mjög þreyttur
og búinn á því.“
„já mér finnst það
nauðsynlegt, því um leið og
púlsinn minn er kominn í gang
þá finnst mér ég loksins vera
lifandi, mér finnst ég vera að
gera eitthvað og ég er að gera
eitthvað til að hjálpa mér og
þetta virkar.“
„já ég er með miklu meira
sjálfstraust núna eftir að ég
léttist og fór að hugsa betur
um mig, þá er auðveldara að
fara ein í ræktina þótt að það
sé mikið af fólki þarna. Mér
bara líður betur.“
„Ég var mjög félagsfælinn,
en mér finnst það hafa
batnað mikið.“
„já mér finnst það minnka
kvíðann og mér líður bara
svona eins og ég sé „léttari í
hausnum“ hef ekki eins miklar
áhyggjur af öllu. Það er samt
erfitt að útskýra þetta. Manni
bara líður betur, fær meira
súrefni í hausinn og svona.“
„já ég er miklu fljótari að
sofna og þarf ekki að biðja um
svefnlyf eða svona róandi.“
„Hreyfing hefur nokkuð
góð áhrif á mig, ég er miklu
hressari allavega.“
„Hausinn á mér er miklu betri,
ég er með miklu meiri hugarró
og ég er að ná meiri stjórn á
minni hegðun og hvernig ég er
að bregðast við hlutum og mér
bara líður svo vel. Ég er ekki
jafn stíf líkamlega og bara mér
finnst ég vera hraustari.“
R A N N S Ó K N