Læknablaðið - 01.11.2015, Blaðsíða 36

536 LÆKNAblaðið 2015/101
U M F J Ö L L U N O G G R E I N A R
„Greining lifrarbólgu C hófst hér á Ís-
landi árið 1993, en veiran var fyrst
greind árið 1989 og skilgreind sem C til
aðgreiningar frá A og B lifrarbólguveir-
unum sem menn þekktu,“ segir Þórarinn
Tyrfingsson yfirlæknir á sjúkrahúsinu
Vogi. „Við hjá SÁÁ áttum talsvert magn
blóðsýna á Rannsóknarstofu Háskólans
í veirufræði þar sem við höfðum haldið
uppi reglubundinni skimun fyrir HIV hjá
sjúklingum okkar í allmörg ár. Í samvinnu
við smitsjúkdómalækna og veirufræðinga
Landspítala voru þessi eldri sýni skoðuð
til að kortleggja útbreiðslu smits lifrar-
bólgu C. Bjarni Þjóðleifsson meltingarsér-
fræðingur var sérstakur áhugamaður um
þetta mál, einnig Sigurður B. Þorsteinsson
smitsjúkdómalæknir og Arhur Löve veiru-
fræðingur.
Það kom snemma í ljós að þeir sem
voru fyrst og fremst smitaðir höfðu
sprautað sig í æð með fíkniefnum. Aðrar
smitleiðir eru fremur fátíðar, smit með
blóðgjöfum er vel þekkt erlendis en
sjaldgæft hér og hættan á að smitast vegna
nálarstunguslyss er í rauninni mjög lítil
þó mikið sé gjarnan gert úr þeirri hættu.
En þarna stóðum við frammi fyrir því
að það er töluverður hópur fólks í þjóð-
félaginu sem hefur sprautað sig innan
við 10 sinnum á ævinni og er í rauninni
allt öðruvísi samsettur hópur en sá sem
skilgreindur er sem sprautufíklar. Úti í
samfélaginu var sem sagt stór hópur af
ungu fólki sem hafði smitast af lifrarbólgu
C en enginn leit á sem sprautufíkla, þó
það hefði stundað þann hættulega leik að
sprauta sig með fíkniefni í hita leiksins í
fáein skipti.
Við hjá sjúkra-
húsinu Vogi höfum
frá árinu 1983 haldið
skrá yfir blóðskimun
allra sem hér hafa
komið til meðferðar og
sprautað sig í æð einu
sinni eða oftar. Þetta er
sambærilegur grunnur
og krabbameinsskrá
Krabbameinsfélagsins
og algjör forsenda þess að hægt sé að ná til
fíklanna sem hafa sýkst af veirunni. Tölu-
vert margir losa sig við veiruna af sjálfs-
dáðum með tímanum en það er mikilvægt
að átta sig á því að líkaminn byggir ekki
upp ónæmi fyrir lifrarbólgu C, það er því
hægt að sýkjast aftur. Ef við ætlum að
ná því markmiði að meðhöndla alla sem
hafa greinst með smit verðum við að fara í
gagnagrunninn okkar og finna þessa ein-
staklinga.“
Þórarinn lýsir því að engin lyf hafi
verið til sem gerðu læknavísindunum
kleift að stöðva útbreiðslu smitsins, heldur
hafi meðferð miðast við að koma í veg
fyrir alvarlega fylgikvilla. „Þetta var löng
og erfið lyfjameðferð og árangurinn var
um 70% þegar best lét. Með nýju lyfj-
unum er nálgun okkar að sjúkdómnum
allt önnur. Nú gefst tækifæri til að ráðast
að veirunni í blóðinu og stöðva með því
veirusýkinguna og koma í veg fyrir að
sjúklingur smiti útfrá sér. Þetta er allt önn-
ur hugsun. Menn eru ekki búnir að full-
móta hugmyndir sínar um þetta enda er
málið vandmeðfarið, nýju lyfin eru mjög
dýr og þá kviknar umræðan um hverjir
eigi að fá lyfin og svo framvegis. Við erum
svo heppin að þurfa ekki að fara í þessa
umræðu þar sem lyfjafyrirtækið sem um
ræðir leggur til lyfin öllum að kostnaðar-
lausu og því getum við meðhöndlað alla
sem eru smitaðir.“
Spyrja má hvað lyfjafyrirtækinu gangi
til að gefa lyf að andvirði 10 milljarða
króna í þetta verkefni en Þórarinn segir
það mjög skiljanlegt. „Ef þetta tekst hjá
okkur opnast gríðarlega stórir markaðir
fyrir þessi lyf í öðrum löndum. Upp-
hæðin sem lyfið kostar hér eru smámunir í
samanburði við hvað myndi kosta að fjár-
magna lyfjagjöf í stærri samfélögum. Með
því opnast möguleikinn að meðhöndla
smitsjúkdóminn áður en fylgikvillar koma
fram og uppræta smitið en það sparar
samfélaginu mun hærri fjárhæðir en lyfin
kosta. Þetta er því hreinn og klár biss-
ness fyrir lyfjafyrirtækið, sem kemur sér
afskaplega vel fyrir okkur og það er alveg
raunhæft að gera ráð fyrir að okkur takist
að uppræta sjúkdóminn í samfélaginu
okkar á tveimur til þremur árum og það
væri sannarlega árangur til að vera stolt
af.“
„Raunhæft að
uppræta lifrarbólgu C“
– segir Þórarinn Tyrfingsson
yfirlæknir SÁÁ