Læknablaðið - 01.11.2015, Blaðsíða 37

LÆKNAblaðið 2015/101 537
U M F J Ö L L U N O G G R E I N A R
„Það sem snýr að okkur sem stundum
hjartaskurðlækningar er sú staðreynd að
töluvert af sjúklingum á Íslandi sem eru
smitaðir af lifrarbólgu C þurfa á hjartaað-
gerð að halda, bæði val- og bráðaaðgerð-
um. Þessir sjúklingar geta verið smitandi
fyrir heilbrigðisstarfsfólk, sérstaklega
skurðlækna og skurðstofuhjúkrunarfræð-
inga. Smithætta er einnig fyrir hendi við
önnur inngrip eins og blóðtöku og þó hún
sé ekki mikil, eða í kringum 1-2% við nál-
arstunguslys, er hún engu að síður alltaf
til staðar. Smithættan eykst síðan eftir því
sem stungan er dýpri eða rofið mikið eins
og við skurð eftir hníf. Til samanburðar
eru 10 sinnum meiri líkur á að smitast við
stunguslys af lifrarbólgu B en þar eigum
við bóluefni sem flestir heilbrigðisstarfs-
menn hafa fengið. Hættan af smiti af
HIV-veiru við stunguslys er hins vegar
10 sinnum minni en við lifrarbólgu C en
samt finnst mér oft vera meiri hræðsla
hjá starfsfólki á skurðstofu við HIV-smit í
aðgerðum,“ segir Tómas Guðbjartsson.
Tómas segir algengt að sprautufíklar fái
sýkingu í hjartalokur, svokallaða hjarta-
þelsbólgu (endocarditis), og þá þurfi stund-
um að skipta um hjartaloku. „Lokuskipti
er stór aðgerð þar sem saumspor skipta
hundruðum svo líkur á stunguóhappi eru
umtalsverðar. Því miður sýna erlendar
rannsóknir að flest stunguóhöpp sem
verða í skurðaðgerðum eru ekki tilkynnt
og við vitum hreinlega ekki hvernig hlut-
fallið er hér hjá okkur en sennilega er það
lítið betra. Ef smit verður í aðgerð er því
mjög erfitt að rekja það í tiltekna aðgerð
nema óhappið hafi verið skráð.“
Mörgum gæti fundist 1-2% smithætta
lágar tölur en áhættan er alltaf fyrir
hendi og fyrir þá sem eru að vinna við
blóðmengaðar aðgerðir á hverjum degi
er áhættan meiri og ákveðnar sérgreinar
lækna, til dæmis hjartaskurðlæknar og
lifrarskurðlæknar, eru útsettari en aðrar
af þessum ástæðum. Tómas segir að
vissulega séu oft fyrir hendi upplýsingar
um hvort sjúklingur er smitandi en í
bráðaaðgerðum gefist ekki tími til að bíða
eftir niðurstöðum lifrarbólgu C blóðrann-
sóknar. „Áhættan á smiti er því ekki alltaf
ljós og það eru fjölmörg dæmi um það
erlendis að skurðlæknir hafi smitast af
sjúklingi sem ekki var vitað að var með
lifrarbólgu C. Það er auðvitað mjög alvar-
legt ef skurðlæknir smitast, hann getur
smitað sjúklinga sína og getur því ekki
starfað við skurðaðgerðir fyrr en öruggt
er að hann hefur losnað við veiruna. Þar
til nú hefur þessi meðferð þýtt allt að árs-
fjarveru frá vinnu, en meðferðin er afar
erfið og einungis 70% líkur að takist að
ráða niðurlögum veirunnar. Og þá eru
ekki tekin með í reikninginn skorpu-
lifur og lifrarkrabbamein sem geta verið
fylgifiskar krónískrar sýkingar. Svona
smit getur því haft haft afgerandi áhrif á
starfsferil viðkomandi sem er meiriháttar
mál eftir svo langt sérnám. Það eru því
stórkostlegar fréttir að með nýju lyfjunum
tekur meðferðin miklu skemmri tíma og
árangurinn er miklu betri.
Ef þetta verkefni tekst þannig að lifrar-
bólgu C verði útrýmt úr okkar samfélagi,
er það auðvitað stórkostlegt fyrir sjúk-
lingana en einnig okkur sem vinnum dag-
lega með þessa áhættu sífellt fyrir hendi,“
segir Tómas Guðbjartsson prófessor í
skurðlækningum.
„Stórkostlegt ef tekst að
útrýma veirunni hérlendis“
– segir Tómas Guðbjartsson prófessor í skurðlækningum
Ljósmynd: Kristinn Ingvarsson