Læknablaðið - 01.11.2015, Blaðsíða 27

LÆKNAblaðið 2015/101 527
Ég tel að mikilvæg leið til að viðhalda
byggðum landsins sé að efla heilbrigðis-
þjónustu þeirra.
Í þingsályktun um stefnumótandi
byggðaáætlun fyrir árin 2014-2017 kemur
fram í kaflanum um opinbera þjónustu
að markmiðið sé að „íbúar landsins, óháð
búsetu og efnahag, njóti sömu tækifæra
hvað varðar aðgengi að opinberri grunn-
þjónustu og kröfur eru gerðar um í nú-
tímasamfélagi og að á tímabilinu 2014-2015
verði réttur landsmanna til grunnþjónustu
í öllum landshlutum skilgreindur á helstu
sviðum opinberrar þjónustu, svo sem að
því er varðar heilbrigðisþjónustu, lög-
gæslu, menntun, menningu, samgöngur
og fjarskipti.“ Það kemur einnig fram að
fjölga eigi vel menntuðum einstaklingum
á „varnarsvæðum“ landsins.
Byggðastofnun í samráði við Samband
íslenskra sveitarfélaga, landshlutasamtök
sveitarfélaga og stýrinet stjórnarráðsins
bera ábyrgð á að framfylgja þessari
áætlun.
Ein af ástæðum þess að fólk flytur úr
dreifbýli er sú að fólk menntar sig burt.
Oft er því þannig farið að þegar ungt fólk
utan af landi lýkur framhaldsmenntun,
fær það ekki vinnu við hæfi í sinni
heimabyggð og flyst því til höfuðborgar-
svæðisins.
Heilbrigðisstofnanir á landsbyggðinni
eru mikilvægar sem atvinnuveitendur í
mörgum bæjum á Íslandi og oft eru þær
eini vinnustaðurinn fyrir fólk með heil-
brigðistengda menntun. Sem dæmi má
nefna að á Akranesi er sjúkrahúsið stærsti
vinnustaðurinn og á Hvammstanga er
Heilbrigðisstofnunin einn stærsti vinnu-
staðurinn í Húnaþingi vestra fyrir utan
sveitarfélagið sjálft og svona mætti lengi
telja hringinn í kringum landið.
Landsbyggðin þarf hins vegar sífellt
að búa við þá umræðu að sjúkrahúsin þar
séu rekstrarlega óhagkvæm og best væri
að sem mest af þjónustunni væri veitt í
Reykjavík. Vissulega er þetta rétt ef bara
er horft á beinharðan kostnað við rekstur
þjónustunnar. Það eru þó ekki bara óhag-
stæðar rekstrareiningar á landsbyggðinni
því segja má að í raun sé Ísland í heild
sinni óhagstæð rekstrareining.
Það hefur háð starfsemi heilbrigðis-
stofnana úti á landi að hún er brothætt og
viss starfsemi hefur jafnvel staðið og fallið
með einum einstaklingi. Þetta á þó ekki
bara við um landsbyggðina. Í launadeilum
lækna var raunveruleg hætta á því að
ekki yrði hægt að manna Landspítalann
með sérfræðilæknum til að halda uppi því
þjónustustigi sem við eigum að venjast.
Landspítalinn var þá í raun kominn í
sömu stöðu og landsbyggðarsjúkrahúsin.
Það eru fá lönd sem við getum borið
okkur saman við þegar kemur að skipu-
lagi heilbrigðisþjónustu og við verðum
því að vera með sérsniðnar lausnir. Ef við
viljum bera okkur saman við önnur lönd
er viss samsvörun milli Íslands og Noregs.
Rannsóknir í Noregi hafa sýnt að fólk
vill fá sem mesta heilbrigðisþjónustu í
sinni nærbyggð (borte er bra, men hjemme
best) og þegar kemur að gæðum minni að-
gerða, er ekki munur á því hvort aðgerðin
er framkvæmd á stóru eða litlu sjúkrahúsi.
Aðrar norskar rannsóknir sýna að
þegar sjúklingar voru spurðir um hvað
væri mikilvægast fyrir þá hvað heilbrigðis-
þjónustununa varðar, var númer eitt að
heilbrigðisstarfsfólkið hefði góða menntun
og númer tvö að meðferðin virkaði.
Númer þrjú var svo nálægð þjónustunnar.
Enn aðrar rannsóknir sýndu að upplifun
sjúklinga af minni sjúkrahúsum var betri
en af þeim stærri.
Hafa verður í huga að í mörgum til-
fellum er nálægð við þjónustuna gæði
útaf fyrir sig, til dæmis ef einstaklingar
þurfa að leggjast oft inn, ef þeir þurfa að
ferðast um langan veg og sérstaklega í
þeim bráðatilfellum þar sem tími er mikil-
vægur þáttur. Heilbrigðisráðherra Noregs,
Bent Høie, telur að minni sjúkrahús eigi að
vera best í að eiga við það sem hrjái marga
(Lokalsykehusene skal bli best på det som feiler
folk flest) og að þeir sem þurfa oft á sjúkra-
húsvist að halda eigi að fá tilboð um það í
sinni heimabyggð.
Ofangreint má vel heimfæra upp á
Ísland, það er að flestir vilji fá sem mesta
heilbrigðisþjónustu í sinni heimabyggð.
En hvernig styrkjum við sjúkrastofn-
anir á landsbyggðinni?
Það þarf að líta á Ísland sem eitt heil-
brigðissvæði. Skilgreina þarf, út frá
læknisfræðilegu sjónarmiði, hvaða lág-
marksþjónusta á að vera á hverjum stað
og hvernig henni verði sinnt. Síðan má
ákveða hvaða aðrir möguleikar finnast
til eflingar á starfsemi viðkomandi staðar
og hvaða viðbótarþjónustu mætti sinna á
hverjum stað.
Styrkja þarf samvinnu milli Land-
spítalans og heilbrigðisstofnana úti á landi
og tryggja þarf eins og hægt er samfellu
í þjónustunni með því að sameina starfs-
krafta. Þetta á sérstaklega við um sjúkra-
húsin í nágrenni Reykjavíkur þar sem
stutt er fyrir lækna að fara á milli staða.
Ekki má gleyma að læknisverk, eins og til
dæmis aðgerðir, skapa afleidd störf.
Að halda kvóta í héraði er gott, enn
betra er að hlúa að vinnustöðum með fjöl-
breytt framboð á sérhæfðum störfum.
Ú R P E N N A S T J Ó R N A R M A N N A L Í
Þorbjörn jónsson, formaður
orri Þór ormarsson, varaformaður
Björn Gunnarsson, gjaldkeri
Magdalena Ásgeirsdóttir ritari
Arna Guðmundsdóttir
Hildur Svavarsdóttir
Magnús Baldvinsson
Tinna Harper Arnardóttir
Þórarinn Ingólfsson
Í pistlunum Úr penna stjórnarmanna
LÍ birta þeir sínar eigin skoðanir en ekki félagsins.
Stjórn lÍ
Byggðastefna og heilbrigðisþjónusta
Orri Þór
Ormarsson
barnaskurðlæknir á
Landspítala og í stjórn
Læknafélags Íslands
otormarsson@hotmail.com
CHAMPIX hindrar áhrif nikótíns. Eins og nikótín veldur
það losun dópamíns, en í minna magni, og dregur
þannig úr jákvæðri upplifun af reykingum, auk þess
að minnka nikótínþörf og fráhvarfseinkenni.1-4
Með þessu rýfur CHAMPIX lyfjafræðilegar ástæður
fíknar hjá reykingamönnum.5
Aðstoðaðu skjólstæðinga þína við að hætta að
reykja og losna við nikótínfíkn með CHAMPIX1
Hindrum áhrif nikótíns
og hjálpum reykingamönnum að hætta að reykja
Hættum að reykja án nikótíns
Þetta lyf er undir sérstöku eftirliti til að nýjar upplýsingar
um öryggi lyfsins komist fljótt og örugglega til skila.
Heilbrigðisstarfsmenn eru hvattir til að tilkynna allar
aukaverkanir sem grunur er um að tengist lyfinu.
Heimildir:
1. Samantekt á eiginleikum lyfs fyrir CHAMPIX.
2. Coe JW, Brooks PR, Vetelino MG et al. Varenicline:
an a4β2 nicotinic receptor partial agonist for smoking
cessation. J Med Chern 2005; 48:3474-3477.
3. Gonzales D, Rennard Sl, Nides M et al. Varenicline, an
a4β2 nicotinic acetylcholine receptor partial agonist, vs
sustained release bupropion and placebo for smoking
cessation. A randomized controlled trial. JAMA 2006;
296:47-55.
4. Jorenby DE, Hays JT, Rigotti NA et al. Efficacy of
varenicline, an a4β2 nicotinic acetylcholine receptor
partial agonist, vs placebo or sustained-release
bupropion for smoking cessation. A randomized
controlled trial. JAMA 2006; 296:56-63.
5. Benowitz NL. Pharmacology of Nicotine: Addiction,
Smoking-Induced Disease, andTherapeutics.Annu Rev
Pharmacol Toxico 2009; 49:57-71.
CHAMPIX (vareniclin) 0,5 mg og 1 mg filmuhúðaðar
töflur
Ábendingar: CHAMPIX er notað hjá fullorðnum til að
hætta reykingum. Skammtar: Ráðlagður skammtur
er 1 mg vareniclin tvisvar á sólarhring eftir skammta-
aðlögun í eina viku skv. eftirfarandi: Dagur 1-3: 0,5
mg einu sinni á sólarhring. Dagur 4-7: 0,5 mg tvisvar á
sólarhring. Dagur 8 til lok meðferðar: 1 mg tvisvar á
sólarhring. Sjúklingur skal velja dag sem á að hætta
að reykja. CHAMPIX meðferð skal venjulega hefjast
1-2 vikum fyrir þann dag. Meðferð með CHAMPIX skal
standa yfir í 12 vikur. Fyrir þá sjúklinga sem eru algjör-
lega hættir að reykja eftir 12 vikna meðferð má hugleiða
12 vikna viðbótarmeðferð með 1 mg tvisvar á sólarhring
til að auka líkur á áframhaldandi reykbindindi. Íhuga
skal að leyfa sjúklingum sem ekki hafa getu eða vilja til
að hætta snögglega að reykja að minnka reykingarnar
smám saman með CHAMPIX. Sjúklingar ættu að draga
úr reykingum á fyrstu 12 meðferðarvikunum og hætta
þeim í lok þess tímabils. Sjúklingar skulu því næst
halda áfram að taka CHAMPIX í 12 vikur til viðbótar,
sem þýðir að meðferðin varir í alls 24 vikur. Sjúklin-
gar, sem langar til að hætta að reykja en tókst ekki að
hætta meðan á fyrri meðferð með CHAMPIX stóð, eða
byrjuðu aftur eftir meðferðina, geta haft gagn af því
að reyna aftur að hætta að reykja með CHAMPIX.
Sjúklingar sem ekki þola aukaverkanir CHAMPIX geta
fengið skammtinn minnkaðan niður í 0,5 mg tvis-
var á dag, tímabundið eða allan tímann sem lyfjagjöf
stendur yfir. Minnka má skammta í 1 mg einu sinni á
sólarhring fyrir sjúklinga með meðal svæsna nýrnabilun
finni þeir fyrir óþægilegum aukaverkunum. Ráðlagður
skammtur fyrir sjúklinga með alvar-lega nýrnabilun er 1
mg CHAMPIX einu sinni á sólarhring. Í byrjun skal gefa
0,5 mg einu sinni á sólarhring fyrstu 3 dagana og auka
síðan skammtinn í 1 mg einu sinni á sólarhring. Ekki
hefur verið enn sýnt fram á öryggi og verkun CHAMPIX
hjá börnum og unglingum yngri en 18 ára. CHAMPIX
er til inntöku og töflurnar á að gleypa heilar með vatni.
CHAMPIX má taka með eða án matar.
Frábendingar: Ofnæmi fyrir virka efninu eða einhverju
hjálparefnanna.
Upplýsingar um aukaverkanir, milliverkanir, varnarorð
og önnur mikilvæg atriði má nálgast í sérlyfjaskrá –
www.serlyfjaskra.is.
CHAMPIX er undir sérstöku öryggiseftirliti. Vinsam-
lega tilkynnið allar aukaverkanir sem grunur er um að
tengist lyfinu. Markaðs- leyfishafi: Pfizer Limited.
Pakkningar og verð 1. september 2015: Upphafs-
pakkning (0,5 mg 11 stk+1 mg 42 stk): 15.611 kr. 8 vikna
framhaldspakkning (1 mg, 112 stk): 26.658 kr. Afgreiðs-
lutilhögun: R. Greiðslu- þátttaka: 0. Stytt samantekt á
eiginleikum lyfs (SmPC) byggð á SmPC dags. 24. júní
2015.
Ef óskað er eftir frekari upplýsingum má hafa samband
við umboðsaðila: Icepharma hf., Lynghálsi 13, 110
Reykjavík, sími 540 8000.
PF151002 / EU
C
H
AM
1925