Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2009, Síða 50

„ALLTAF VAR ÞAR EITTHVAÐ SEM HÖFÐAÐI TIL FÓLKSINS“ 49
næði það eyrum fjölmargra sem annars mundu sjaldan eða aldrei sækja
messur.38 Í sama streng tók Ólafur Ólafsson kristniboði er leit á útvarpið
sem „hið nýja málgagn“ kirkjunnar og tækifæri til að vera í tengslum
við samtímann.39
Mestur hátíðleiki fylgdi messum á stórhátíðum, einkum þó um jólin.
Aftansöngur á aðfangadagskvöld skipaði sérstakan sess í hugum fólks
en útsending hófst klukkan sex að undanfarandi klukknahringingu.
Sennilega hafa jólin verið hringd inn með þessum hætti þegar árið 1930,
þótt þess sé ekki getið sérstaklega í dagskrá.40 Oft hlustaði öll fjölskyldan
saman. Þorri landsmanna, þ.e.a.s. þeir sem ekki fara til kirkju, hlýðir á
þessa messu, en hún er löngu orðin fastur liður í jólasiðum Íslendinga.41
Sú venja að hringja inn nýja árið hófst skv. dagskrá á gamlársdag
1933 og var það gert á miðnætti.42 Þá var klukknahringing kl. 20
á aðfangadag 1934 en síðan ekki fyrr en að morgni jóladags 1955, að
því er virðist, og hélst sú venja í áratugi.43 Þátturinn Klukkur landsins,
sem enn er við lýði, hóf göngu sína á nýársdag 1960, en þá er útvarpað
hringingum víða úr kirkjum landsins.44
Guðsþjónustur voru greinilega vinsælt útvarpsefni eins og komið
hefur fram hér að ofan. Sem dæmi um það má nefna að mjög margar
kvartanir bárust yfir því árið 1935 að öllum föstumessum væri ekki
útvarpað. Í framhaldi af þessu samþykkti útvarpsráð að útvarpa annarri
hverri föstumessu og síðar (1936) öllum.45 Sumum fannst reyndar ekki
sérstakur hátíðablær fylgja messum og segja að lítið hafi verið á þær
hlustað, en þeir voru fáir.46
Ekki hefur verið lögð áhersla á það hér að kanna til hlítar fjölda
guðsþjónusta í útvarpi á ársgrundvelli, en eins og áður segir var
í upphafi gert ráð fyrir að verja allt að 100 klst. í slíkar athafnir auk
sálmasöngs. Þó má nefna að 1934 var send út 81 guðsþjónusta, þar af
þrjár barnamessur, og önnuðust þær aðallega Reykjavíkurprestarnir
þrír auk 11 annarra klerka. Einnig var útvarpað allmörgum kristilegum
erindum.47 Árið 1955 voru f luttar alls 74 messur 42 presta og ennfremur
morgunandaktir. Þar að auki voru haldin 43 erindi um kirkjumál og
trúarbrögð. Til samanburðar skal þess getið að 29 erindi voru f lutt um
þjóðleg fræði, 49 um félagsmál og 92 um atvinnu- og efnahagsmál.48
Séu guðsþjónustur og annað trúarlegt efni lagt saman voru trúmál
hlutfallslega umfangsmest í dagskránni framangreint ár. Rúmlega 100
klst. af messum var útvarpað 1959.49
Árið 1943 voru birtar í Útvarpstíðindum niðurstöður af hlustenda-
könnun meðal lesenda blaðsins, en alls tóku 1502 einstaklingar þátt