Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2009, Page 112

BRÚÐARHÚS Í LAUFÁSI 111
og fremst tilvísun til þess rýmis þar sem kvenfólkið sat að borðum í
brúðkaupsveislum. Líklegast er að brúðarhús hafi í þessu brúðkaupi
verið eitt af tjöldunum í Reykholti sem slegið var upp til að rúma þann
mikla fjölda gesta sem þar var við brúðkaup Eggerts og Ingibjargar.
Í ritgerð sinni um brúðkaupssiði hefur Árni Björnsson getið sér þess
til að hlutverki brúðarhúss hafi gegnt svokölluð litlastofa sem víða var að
finna á betri bæjum.34 Skýring þessi má heita fremur sennileg þar sem
litlustofur voru, að því er best er vitað til, að mestu alþiljuð hús með
bekkjum og hafa því hentað vel til borðhalds. Nú var hins vegar litlastofa
í Laufási á því árabili sem telja má að brúðarhúsið sé reist og rétt að
ítreka að nafn brúðarhúss helst allt til síðustu úttektar 1924. Sé tilgátan
um litlustofur í hlutverki brúðarhúsa rétt er þeirri spurningu ósvarað
hvers vegna sérstakt hús var reist í Laufási til að hýsa konur í hópi gesta
undir borðum meðan á brúðkaupsveislum stóð.35 Árni Björnsson hefur
tekið saman þá staði þar sem oftast er getið um stórbrúðkaup í annálum
á 16., 17. og 18. öld. Af þeim á fjórða tug höfuðbóla sem nefnd eru sem
veislustaðir brúðkaupa ber sum þeirra oftar á góma en önnur. Margir
þessara staða tengdust auk þess voldugustu ættum landsins á þessum
tíma sem mægðust hver við aðra.36 Laufás er ekki í hópi umræddra
brúðkaupsstaða og það er því ekki skýring á nafngift brúðarhússins að
óvenju mikill fjöldi brúðkaupa sem í annála rötuðu hafi verið haldinn
þar á bæ og kallað á sérstakt veisluhús í þeim tilgangi. Allt þetta gerir
tilvist brúðarhúss í Laufási enn dularfyllri. Ein hugsanleg skýring tengist
ákveðnum vanda við úttektir sem heimildir. Lýsingar í úttektum ná
fyrst og fremst til þess húsakosts sem staðnum tilheyrir. Í stöku úttekt
er hins vegar n.k. „smáa letur“ aftast þar sem til eru tíndar eignir sem
eiga að koma upp í skuld dánarbúsins við staðinn. Þessar eignir eru ekki
alltaf sjáanlegar í úttektunum sjálfum, þótt þær séu það stundum og þá
tekið fram að þær séu einkaeign. Sá möguleiki er ekki fullkannaður að
brúðarhús á ýmsum stöðum geti hafa verið í einkaeign og aldrei komið
fram í úttektum. Slík skýring má þó teljast langsótt, því yfirleitt kemur
einkaeign eða vísbending um hana fram með einum eða öðrum hætti í
úttektum fyrr eða síðar.
Til að komast einhverju nær um það hvenær á árabilinu 1690-1738
brúðarhús í Laufási reis af grunni má spyrja að því hvenær hinir f lóknu
brúðkaupssiðir taka að þynnast út. Nokkur vísbending kann að búa í
texta á titilblaði siðabókarinnar Lbs. 91 8vo en þar segir að kverið sé
skrifað eftir gamalli siðabók norðlenskri en sé eign Hallgríms Jónssonar
Thorlacius á Berunesi í Múlaþingi anno 1705. Í henni séu siðir „fyrri“