Dagblaðið Vísir - DV - 30.12.2009, Side 22

22 MIÐVIKUDAGUR 30. desember 2009 FRÉTTIR
var hins vegar farin af stað umræða
um hvað Davíð myndi gera næst.
Degi eftir að tilkynnt var að ríkis-
stjórn Geirs væri sprungin sagði DV
frá því á forsíðu að Davíð hefði átt
að taka við sem næsti ritstjóri Morg-
unblaðsins í lok febrúar þegar ný
lög um Seðlabankann og Fjármála-
eftirlitið yrðu samþykkt. Sjálfstæð-
ismenn hefðu aldrei rekið Davíð úr
Seðlabankanum og áttu nýju lögin
um Seðlabankann að sefa Samfylk-
inguna og koma Davíð frá með góðu:
Allir hefðu verið ánægðir. Stjórn-
in sprakk hins vegar og þá var ekki
lengur ástæða fyrir Samfylkinguna
að sýna Davíð vægð og því fór sem
fór.
Davíð varð svo ekki ritstjóri
Morgunblaðsins strax þarna á eft-
ir heldur var beðið þar til í haust og
vakti ráðning hans nokkuð hörð við-
brögð í samfélaginu og gengu mis-
vísandi frásagnir um hversu marg-
ir áskrifendur hefðu sagt áskrift
sinni að blaðinu upp í kjölfarið - þar
heyrðust tölur sem náðu frá 5 og upp
í 13 þúsund, eða um þriðjungur af
áskrifendum Morgunblaðsins.
Ár Icesave/-slave?
En nýju bráðabirgðastjórnarinnar
beið ekkert hóglífi eftir að hafa tek-
ið við völdum í febrúar. Hún þurfti
fljótlega að taka á einu fyrirferð-
armesta og erfiðasta málinu eftir
hrunið: Icesave. Viðræður um upp-
gjör vegna Icesave-skuldbinding-
anna við Hollendinga og Breta  hóf-
ust um miðjan mars síðastliðinn
undir stjórn Svavars Gestssonar,
sendiherra í Danmörku.
Efni viðræðnanna var ábyrgð ís-
lenska ríkisins á því að Tryggingar-
sjóður innstæðueigenda gæti stað-
ið við skuldbindingar um að greiða
öllum innstæðueigendum Icesa-
ve-reikninga Landsbankans þá lág-
marksupphæð sem kveðið er á um
í tilskipun ESB um innstæðutrygg-
ingar á Evrópska efnahagssvæð-
inu. Skuldin gat numið að minnsta
kosti 700 til 800 milljörðum króna.
Ekki stóð til að íslenska ríkið ábyrgð-
ist neitt umfram tæplega 21 þús-
und evra lágmarksupphæðina fyrir
hvern reikning.
Miklar deilur risu um samning-
inn, sem meðal annars kvað á um
tiltekna vexti og að endurgreiðsl-
ur hæfust að sjö árum liðnum. Þótti
mörgum ákvæði um möguleika til
að taka samninginn upp heldur
veikar. Reiði almennings út af Icesa-
ve varð til þess að haldin voru mót-
mæli til að gagnrýna Icesave-sam-
komulagið fyrir utan þinghúsið. Þeir
allra hörðustu gripu til þess að kalla
Icesave-samkomulagið Iceslave, svo
illa myndi það koma við þjóðina að
greiða Icesave-skuldirnar.
Svo fór líka að þeir sem komu að
því að búa til og markaðssetja Icesa-
ve-reikningana fyrir Landsbankann
fyrir hrun voru brennimerktir. Fátt
hefur þótt verra en að vera bendl-
aður við Icesave á byltingarárinu
2009 þar sem umræður um Nýja Ís-
land hafa farið hátt. Sá sem verst hef-
ur lent í Icesave-grýlunni er án vafa
Sigurjón Þ. Árnason, fyrrverandi
bankastjóri Landsbankans, sem
öðrum fremur var maðurinn á bak
við Icesave og lét hafa það eftir sér á
sínum tíma að reikningarnir væru
„tær snilld“.
Í lok ágúst samþykkti Alþingi
með 34 atkvæðum stjórnarliða fyr-
irvara við samninginn gegn atkvæð-
um stjórnarandstöðunnar sem að
öðru leyti hafði komið mismikið að
gerð fyrirvaranna. Bretar og Hol-
lendingar samþykktu ekki fyrirvar-
ana óbreytta. Því varð að bera fyr-
irvarana breytta undir Alþingi á ný.
Kjarni Icesave-deilunnar snýst
um það hvort íslenska ríkinu beri
að ábyrgjast skuldbindingar einka-
banka þegar um kerfishrun er að
ræða.
Andstæðingar samningsins vilja
styrkja ákvæði um að Íslendingar
geti skotið málinu til dómstóla en
einnig setja eins konar þak á endur-
greiðslur í samræmi við greiðsluþol.
Þar koma meðal annars vextir við
sögu.
Stjórnarliðar hafa talið það pól-
itíska nauðsyn að semja enda væri
það lykillinn að því að geta hafið
endurreisn efnahagslífsins af krafti
í eðlilegum viðskiptum og vinfengi
við nágrannaþjóðir. Þeir hafa talið
að herkostnaðurinn af því að semja
ekki verði meiri en við það að semja í
þá veru sem gera á nú fyrir áramótin.
Hvað sem líður réttmæti þeirra
sjónarmiða sem takast þarna á hefur
umræðan um Icesave öðru fremur
tvístrað þjóðinni á árinu á sambæri-
legan hátt og möguleg aðild Íslands
að Evrópusambandinu sem einn-
ig hefur verið mikið til umræðu frá
bankahruninu.
Evrópusambandið eða ekki?
Í kjölfar bankahrunsins og falls ís-
lensku krónunnar haustið 2008 lagði
Samfylkingin hart að Geir H. Haar-
de, forsætisráðherra og formanni
Sjálfstæðisflokksins, að skýra stefnu
flokksins til aðildarumsóknar að
Evrópusambandinu.
Í stefnuyfirlýsingu þessara rík-
isstjórnarflokka frá vorinu 2007 var
ekkert um aðildarumsókn eða þjóð-
aratkvæðagreiðslu um málið. Að-
eins var þar fært í orð að skýrsla Evr-
ópunefndar yrði grundvöllur nánari
athugunar á því hvernig hagsmun-
um Íslendinga yrði best borgið gagn-
vart ESB. Jafnframt að Alþingi kæmi
á fót samráðsvettvangi til að fylgj-
ast með þróun mála og leggja mat
á breytingar með tilliti til íslenskra
hagsmuna.
Bankahrunið og þrýstingur frá
samstarfsflokknum varð til þess að
forysta Sjálfstæðisflokksins ákvað
að halda landsfund 29. janúar síð-
astliðinn þar sem tekin yrði afdrátt-
arlausari afstaða. Kostirnir virtust
tveir; að sækja um aðild milliliða-
laust eða að bera fyrst undir atkvæði
þjóðarinnar hvort sækja skyldi um
aðild.
Stjórn Geirs H. Haarde féll rétt
fyrir fyrirhugaðan landsfund og
sjálfur lýsti hann því yfir að hann
gæfi ekki kost á sér til áfram-
haldandi formennsku. Ekk-
ert varð af landsfundinum
og málið hékk í lausu lofti.
Reyndar benti margt til
þess að sterk andstöðuöfl
HVAÐ BÝR Í ÍSLENSKRI ÞJÓÐ?
n „Það eru erfiðir tímar, mikið starf fram undan hjá
okkur, hagkerfið mjög laskað, atvinnuleysi, ónýtur
gjaldmiðill, þetta eru svo erfiðir tímar að einhverju
sinni líkti forseti ASÍ þeim við sjálf móðuharðindin,
að við lifum nú sviplíkt harðræði og reið yfir landið
undir lok átjándu aldar, þegar um 75 prósent búfjár
féllu og fimmti hver landsmaður lést, eða um tíu
þúsund manns. Og í fréttum skömmu fyrir jól kom
fram að raunlaun á landinu séu nú svipuð og árið
2002. Útlendingar senda póst og spyrja hvort okkur
vanhagi ekki um eitthvað, þeir hafi heyrt að verslanir standi meira eða
minna auðar, allt sé á hausnum, við allslaus þjóð. Það eru vissulega erfiðir
tímar, hvarflar ekki að mér að draga úr því, við höfum orðið fyrir áföllum,
erum skuldug, en flestir hafa það bara ágætt, það var örtröð í verslunum
fyrir jól og kaupmáttur svipaður og fyrir 7 árum; ekki 70, ekki 200 árum,
heldur sjö. Þetta hefur gerst: þjóð sem var ríkust allra, sem keypti allt sem
hreyfðist og snarkaði í, hefur lent í hremmingum. Þó ekki meiri en svo
að lífsgæðin hér eru meiri en í flestum löndum heimsins. Samt erum við
orðin hás af sjálfsvorkunn, forseti ASÍ, formaður Framsóknar og aðrir
skemmtikraftar kynda undir, ríkisstjórnin uppfyllir drauma frjálshyggju-
þingmanna og sker verulega niður fjárframlög til þróunarmála; þjóð sem
ekur um á nýjum bílum, heldur veislur, býr í hlýjum húsum, fyllir versl-
anir fyrir jól og á sjálfsagt eftir að kaupa flugelda fyrir hundruð milljóna
króna, hefur ekki efni á að hjálpa fólki sem býr við meiri fátækt en við get-
um ímyndað okkur. Persónuleiki mannsins kemur í ljós í mótvindi, segir
á einum stað, og sama má segja um þjóðir. Og hvað býr í íslenskri þjóð?“ 
Jón Kalman Stefánsson, rithöfundur
BÖKUM EKKI SNÚIÐ SAMAN
n „Árið 2009 einkenndist af ákveðinni kyrrstöðu,
stóru úrlausnarefnin í efnahagsmálum sem blöstu
við í upphafi árs, gjaldeyrishöftin, vaxtalækkanir og
uppbygging bankakerfisins gengu afar hægt. Mikil
ákvarðanatökufælni var í embættismannakerfinu,
sem eftir hrunið hafði fengið mikla ábyrgð og völd.
Vilji embættismanna til að vanda sig og gera rétt
snerist á margan hátt upp í þá andhverfu sína að
menn gerðu ekki neitt.
Eftir hrunið haustið 2008 hefði mátt ætla að
stjórnmálamenn og þjóðin myndu snúa bökum saman við endurreisn
efnahagslífsins líkt og margar þjóðir hafa gert í kjölfar náttúruhamfara
eða styrjalda. Það varð því miður ekki raunin og voru mikil vonbrigði að
horfa upp á störf Alþingis á árinu sem er að líða.
Ástandið í rekstri fyrirtækja varð á margan hátt ekki eins slæmt og
óttast hafði verið. Atvinnuleysi varð til að mynda mun minna en spáð
hafði verið. Langflestum fyrirtækjum í útflutningi og fjölmörgum fyrir-
tækjum í samkeppni við innflutning gekk vel á árinu. Samkeppnisstaða
útflutningsfyrirtækja hefur líklega aldrei verið betri, gengi íslensku
krónunnar mjög hagstætt og aðgengi að hæfu starfsfólki gott. Miklir
möguleikar eru því til að stórauka útflutning og tryggja hér lífskjör eins
og þau gerast best í nágrannalöndum okkar.“
Hörður Arnarson, forstjóri Landsvirkjunar
RISIÐ GEGN ÓRÉTTLÆTI
n „Þetta ár er eitt eftirminnilegasta ár í manna
minnum. Almenningur reis upp gegn óréttlæti og
spillingu. Álögum varð af þjóðinni létt og um stund
fann hún sinn sanna takt. Hugrekki og samstaða
varð einkennandi í samfélaginu. Um stund virtist
almenningur hafa áhuga á að hafa djúpstæð áhrif
á samfélag sitt og dagar samstöðu um að koma frá
vanhæfri ríkisstjórn varð tilefni til að eygja von um
framtíð sem tæki mið af þeirri rödd sem drundi í
gegnum múra þingsins.
Inn á þing streymdu 27 nýir þingmenn. Norræn velferðarstjórn lof-
aði skjaldborg um heimilin, að færa völdin til fólksins, stjórnlagaþingi
og persónukjöri var lofað, sem og að endurreisnin myndi verða reist á
heiðarleika og gegnsæi. Uppgjörs væri að vænta þar sem þeir sem komu
þjóðinni á vonarvöl skyldu axla ábyrgð.
Fagnað var um borg og bý, þjóðin hélt sig heimta úr helju samspill-
ingar og einkavinavæðingu. Kolkrabba- og útrásarmafían skyldi upp-
rætt. En fólkið sem þjóðin treysti til að hreinsa til og standa vörð um
velferðina varð eftir stutta stund á valdastólum að umskiptingum og hér
hafa ekki orðið neinar breytingar. Ekki neitt. Nema að margir hafa misst
vonina og flýja land. En það er enn von ef almenningur heldur áfram
að beita stjórnvöld alvöru þrýstingi, ef fólk hættir ekki að hafa trú á eig-
in getu til að hafa áhrif á samfélagið sitt. Hver einasta afhöfn í þá veru
skiptir máli, þó ekki væri nema til að finna aftur til þeirrar samstöðu og
þann takt sem tamdi um stund ráðvillta ráðamenn á köldum janúar-
dögum fyrir tæpu ári.“
Birgitta Jónsdóttir, þingmaður Hreyfingarinnar