Dagblaðið Vísir - DV - 22.01.2010, Blaðsíða 16

16 FÖSTUDAGUR 22. janúar 2010 FRÉTTIR
Baldvin Valtýsson er framkvæmda-
stjóri í útibúi skilanefndar Lands-
bankans í London. Hann er kvæntur
Laufeyju Ásu Njálsdóttur og eiga þau
hjónin þrjár dætur. Baldvin er Sigl-
firðingur og ólst upp þar nyrðra. Að
loknu námi í viðskiptafræði var hann
bæjarritari um hríð á Siglufirði. Hann
á feril innan bankakerfisins síðan
1998, byrjaði hjá Búnaðarbankanum
en hvarf á braut með stórum hópi
manna til Landsbankans árið 2003
eftir einkavæðingu bankanna.
Baldvin stýrir nú eignum á vegum
skilanefndar Landsbankans í Lond-
on sem virtar eru samtals á 430 millj-
arða króna. Sumar þeirra eru bókað-
ar hér á landi, aðrar úti í Bretlandi.
Þar af eru stórir eignahlutar í fyrir-
tækjum sem Landsbankinn tók yfir
af Baugi. Hjá þessum fyrirtækjum
starfa 36 þúsund manns þannig að
mikið er í húfi, einnig fyrir Breta.
Nú þegar á Skilanefndin um 100
milljarða króna handbæra í London
til útgreiðslu upp í forgangskröfur
eins og Icesave innstæðurnar.
Engum blöðum er um það að
fletta að eining skilanefndar Lands-
bankans í London er bæði stór og
mikilvæg í viðleitninni við að há-
marka heimtur upp í þær kröfur sem
hvíla á búi gamla bankans. Eftir er að
innheimta 330 milljarða króna þar
ytra.
Allt hrynur!
Baldvin var í London þegar bankarn-
ir féllu en hann hefur verið búsettur
í þessari risavöxnu fjármálamiðstöð
heimsviðskiptanna síðustu þrjú árin.
Eftir bankahrunið ríkti upplausn-
arástand. Gripið var til margvís-
legra neyðaraðgerða. Bresk stjórn-
völd frystu eignir bankans og beittu
hryðjuverkalögum gegn Landsbank-
anum og í raun allri íslenskri banka-
starfsemi í landinu um hríð.
Breska fjármálaeftirlitið hringdi
heim til Baldvins á þriðja degi frá
hruni og tilkynnti honum að nú bæri
útibúið ábyrgð á framhaldi og úr-
lausn Icesave-innstæðanna.
Bresk stjórnvöld vantreystu á
þessum tímapunkti útibúi Lands-
bankans til þess að standa við skuld-
bindingar sínar og kröfðust þess að
það seldi lánasafn fyrir um 800 millj-
ónir punda, jafnvirði 160 milljarða
króna. Kröfuhafar og íslenska þjóð-
in hefðu tapað allt að 90 milljörðum
króna ef Baldvin og starfsfólk hans
hefðu ekki staðið fast í ístaðinu.
Gefum Baldvini orðið:
Skaðabótamálin vofðu yfir
„Á þessum tíma var allt í rjúkandi
rúst. Bretar voru búnir að beita
hryðjuverkalögunum gegn okkur, í
fyrstu gegn Íslandi en síðar gegn
Landsbankanum eingöngu. Við fall-
ið hrundi allur daglegur rekstur og
við gátum til dæmis ekki opnað ný
bankaviðskipti við neinn vegna þess
að Landsbankinn skuldaði stóru
bönkunum og aðrir bankar vildu
ekki snerta okkur vegna frysting-
ar stjórnvalda á eignum bankans og
óvissu um hvað nýju lögin á Íslandi
þýddu. Við gátum heldur ekki selt
eignir vegna frystingarinnar.
Við vorum jafnframt í þeirri stöðu
að fyrirtæki vildu draga á umsamin
lán. Við vorum ekki með neina pen-
inga og gátum ekki orðið við þess-
um beiðnum viðskiptavina okkar.
Um er að ræða lán sem grundvallast
á margvíslegum eignum fyrirtækj-
anna (asset based lending), þar sem
bankinn átti viðskiptakröfur og allt
fjárstreymi til fyrirtækisins fór í gegn-
um reikninga bankans. Þessi fyrir-
tæki stóðu frammi fyrir því að eiga
ekki fyrir daglegum rekstri svo sem
leigu, launum og greiðslum til birgja.
Á sama tíma voru fyrirtækin að biðja
um meiri peninga til að tryggja sig
fyrir skaða með því að eiga örlítinn
varasjóð enda óvissan algjör. Marg-
ir sem voru í viðskiptum við okkur
og væntanlega aðra íslenska banka
lentu í vandræðum með lánatrygg-
ingafyrirtækin (Credit Insurance)
sem gerir það að verkum að birgj-
ar krefjast staðgreiðslu eða þrengja
lánakjör mjög. Með því að tengjast
föllnum íslenskum bönkum lentu
fyrirtækin ósjálfrátt í vandræðum
þrátt fyrir að rekstur þeirra hefði ekk-
ert með Ísland að gera.
Ef við hefðum ekki getað uppfyllt
okkar skyldur hefðu fyrirtækin höfð-
að skaðabótamál gegn okkur. Við
hefðum getað tapað öllum þessum
lánum. Það var sem sagt gríðarlega
mikið í húfi því þetta lánasafn var um
800 milljónir punda á þessum tíma,
um fjórðungur af þeim 430 milljörð-
um sem við stýrum.“
Einstæður samningur
við Bank of England
Baldvin getur þess að hjá umrædd-
um fyrirtækjum, sem verið höfðu
í viðskiptum við Landsbankann í
Bretlandi, störfuðu á þessum tíma
milli 15 og 20 þúsund manns. Ef
svo miklum fjölda starfa hefði verið
stefnt í hættu hefði það getað orðið
stórmál í Bretlandi.
„Embættismenn innan kerfisins,
meðal annars þeir hjá SFO, efna-
hagsbrotadeildinni sem fæst við al-
varleg efnahagsbrot, bentu okkur á
að tala við breska fjármálaráðuneyt-
ið. Þeir settu sig í samband við ráðu-
neytið. Yfir eina helgi lánaðist okkur
að fá 100 milljónir punda, jafnvirði
20 milljarða íslenskra króna, að láni
hjá breska seðlabankanum, Bank of
England. Ég veit ekki til þess að Bank
of England hafi áður lánað erlend-
um banka í mörg hundruð ára sögu
hans.
Þetta lán gerði það að verkum að
við gátum staðið við að lána þeim
fyrirtækjum sem óskað höfðu eft-
ir því að draga á lán sín. En þetta
var ekki án skilyrða af hálfu Bank of
England. Þeir tóku veð í öllum eign-
unum hér í útibúinu og settu menn
frá endurskoðunarfyrirtæki hing-
að inn til þess að fylgjast með okkur.
Þeir lögðu þær skyldur á okkar herð-
ar að á lánstímanum, sem voru tveir
mánuðir, yrðum við að selja eign-
ir Landsbankans. Ég vissi að á þess-
um tíma voru eignirnar langt undir
verði. Þeir eru margir sem vilja gera
góð viðskipti við slíkar aðstæður sem
þarna voru. Þetta hefði getað endað í
brunaútsölu.“
Þvinguð sala hefði
þýtt stórfellt tap
Við þessar aðstæður hófst Baldvin
og starfsfólk hans handa við að inn-
heimta af mikilli hörku allt sem hægt
var að innheimta auk þess sem seld
voru hlutabréf sem kostaði mjög
mikla vinnu að losa vegna þeirrar
flækju sem bæði veðið í eignum og
frystingin olli.
„Með þessari innheimtu og sölu
tókst okkur að greiða upp 100 millj-
óna punda lánið frá Bank of England.
Auk þess tókst okkur að byggja upp
nægan varasjóð til að sýna Bank of
England fram á að við gætum hald-
ið áfram að þjóna okkar fyrirtækjum.
Engu að síður settum við upp
söluferli fyrir hluta eignasafnsins í
útibúinu. Það er ekkert launungar-
mál að besta tilboð í safnið nam að-
eins um 40 prósenum af matsverði.
Þær hefðu sem sagt selst með 60 pró-
senta afslætti. Ég vissi hins vegar að
þetta voru góðar eignir og tryggar.
Þetta eru lán sem vel hefur gengið
að innheimta. Mér sýnist nú að að-
eins 2 prósent af þessum 800 millj-
ón punda safni gætu tapast. Það þarf
eitthvað mikið að koma upp á til að
sú tala færi upp í 5 prósent. Þetta
eignasafn er um helmingur af eign-
um útibúsins.“
Höfðu ekkert af
Icesave að segja
„Þessir fyrstu mánuðir eftir hrunið
voru erfiðir. Starfsfókið vissi ekkert
hvort það var að koma eða fara. Við
sem stýrðum starfseminni vissum
ekkert hvað var að gerast. Það var
búið að skipa skilanefndir og óvissa
ríkti meðan hún var að hefja störf og
móta sína starfsferla og samskipti,
enda um stórt bú að ræða með mjög
viðamikla starfsemi. Þetta voru erfið-
ir tímar. Við tókum einn dag í einu og
starfsfólkið stóð sig mjög vel. Meiri-
hlutinn eru Bretar en hér eru einnig
Íslendingar. Það er rík ástæða til að
þakka fyrir frammistöðu starfsfólks-
ins á þessum dögum og vikum eftir
hrunið í október 2008.
Á þessum tíma vorum við með
193 starfsmenn í útibúi Landsbank-
ans í London. Aðalstarfsemin var út-
lán til fyrirtækja, skuldabréfamiðlun
en auk þess vorum við með talsvert
umfangsmikla starfsemi í tengslum
við hlutabréf, afleiður og þess hátt-
ar. Á efnahagsreikningi okkar voru
líka innlán. Þessi innlán voru útvist-
uð til Heritable-banka, dótturfélags
Landsbankans. Þar var dagleg stjórn-
un og umsýsla. Enginn af 193 starfs-
mönnum Landsbankaútibúsins hér
vann við Icesave-innlánin. Það fé
sem safnaðist í krafti Icesave-innlán-
anna fór beint í miðstýrða fjárstýr-
ingu hjá höfuðstöðvunum í Reykja-
vík. Það er því misskilningur að ég
hafi stýrt Icesave með einhverjum
hætti. Hins vegar gerðist það tveim-
ur dögum eftir hrun að bresk yfir-
völd tóku yfir Heritable-bankann og
framkvæmdastjórarnir yfir Icesave
þar innan veggja sögðu af sér. Í fram-
haldi af því fékk ég upphringingu
heim til mín frá breska fjármálaeft-
irlitinu þar sem mér var tjáð að ég
væri nú ábyrgur gagnvart Icesave. Á
þessum tíma var ekki búið að greiða
út tryggingarnar gagnvart innstæðu-
eigendunum. Þetta bættist ofan á allt
annað þannig að menn geta ímynd-
að sér hvernig ástandið var.“
Iceland Food er
peningamaskína
Það sem Baldvin fæst við nú er í raun
beint framhald af því sem að fram-
an greinir. Annars vegar fæst Skila-
nefndin í London við innheimtu,
hins vegar rekstur eigna sem féllu
þrotabúi Landsbankans í skaut í
Bretlandi. Allt snýst um að hámarka
verðmætin. Hvernig er það gert?
„Flestar okkar eignir eru lán og
þá er besta leiðin að fá endurgreidd-
an fullan höfuðstól, sem er almennt
stefnan, en auðvitað koma upp
margvísleg mál hjá hverju fyrirtæki
sem þarf að greiða úr. Ef fyrirtæki
lenda í erfiðleikum reynum við allt
til að tryggja stöðu bankans og hvert
tilvik er tekið fyrir sig og leyst á þann
hátt sem við teljum skapa mest verð-
mæti fyrir kröfuhafa. Síðan eru það
eignahlutir í þeim fyrirtækum sem
gjarnan er vísað til, svo sem Baugs-
eigna, og eru það eignir sem bókað-
ar voru á Íslandi. Það var ákveðið að
færa umsýslu í kringum þær hingað
til London enda er starfsemi fyrir-
tækjanna hér. Við erum með eignar-
hluta í fjórum fyrirtækjum sem áður
voru í eigu Baugs; Iceland Food,
House of Fraser, Hamleys og í skart-
gripakeðjunni Aurum.
Við sjáum helst fyrir okkur að
þessar eignir verði seldar í fyllingu
tímans en sú stund er ekki runn-
in upp. Þetta stafar af því að frá falli
bankanna hafa fjármálamarkaðir
verið meira eða minna lokaðir. Sér-
staklega til að fjármagna yfirtökur á
fyrirtækjum. Það þýðir að verð fyrir-
tækjanna gæti orðið mjög lágt. Þar
fyrir utan getur maður séð fyrir sér að
hagnaður í fyrirtækjum eins og Aur-
um, House of Fraser og Hamleys eigi
eftir að aukast með meiri velsæld.
Iceland Food gengur mjög vel sem
er okkar langstærsta og verðmæt-
asta eign. Þrátt fyrir viss vonbrigði
með jólaverslunina er fyrirtækið svo
gríðarlega sterkt og verðmikið að því
má eiginlega líkja við stóra peninga-
maskínu.“
Betri horfur með
Ólympíuleikum í London
Herfræði okkar er sú að selja þessi
fyrirtæki árin 2012 og 2013. Við ger-
um ekki ráð fyrir að fjármálamark-
aðir taki mikið við sér á þessu ári
þótt jákvæð teikn séu á lofti. Við höf-
um ráðgert að það taki fjögur ár að
ná hámarksverðmæti út úr þessum
fyrirtækjum. Það er sem sagt stefna
okkar að bíða eftir að landið rísi
Ég veit ekki til þess að Bank of
England hafi áður lánað
erlendum banka í mörg
hundruð ára sögu hans.
JÓHANN HAUKSSON
blaðamaður skrifar: johannh@dv.is
Starfsmenn útibús Landsbankans í London stóðu agndofa eftir að Bretar frystu starf-
semina og beittu hryðjuverkalögum gegn honum. Á öðrum degi eftir bankahrunið
hringdi breska fjármálaeftirlitið heim til Baldvins Valtýssonar, yfirmanns útibúsins
í London, og tilkynnti honum að frá og með þeim sama degi bæri hann ábyrgð á fram-
vindu Icesave-málsins. Baldvin segir Jóhanni Haukssyni frá björgunarstarfseminni.
Bankahrun Skilanefnd Landsbankans er undir smásjá skattgreiðenda varðandi
heimtur upp í Icesave-skuldina. Sem stendur má ætla að 600 milljarðar heimtist upp í
700 milljarða króna Icesave-skuld.
„ÉG BER MÍNA ÁBYRGГ