Dagblaðið Vísir - DV - 16.04.2010, Qupperneq 30

30 FÖSTUDAGUR 16. apríl 2010 UMRÆÐA
V iðbrögð málsaðila við skýrslu rann-sóknarnefndar Alþingis eru í senn sorgleg og undarleg.Einn maður hefur stigið fram og
beðist afsökunar, Björgólfur Thor Björgólfs-
son. Margir hafa þá Lilju kveðið allt frá hruni
að mjög mikilvægt sé að knýja sökudólga til að
viðurkenna ábyrgð sína, og það hefur jafnvel
verið sögð ein af forsendum þess að uppbygg-
ing geti hafist, svona andlega séð. Með tilliti til
þess kom mér svolítið á óvart hve illa afsökunar-
beiðni Björgólfs Thors var tekið. Því óhætt er að
segja að henni hafi mætt skæðadrífa af andúð
og kuldalegri hæðni.
„Æ, þú meinar ekkert með þessu, fíflið þitt
og þjófurinn þinn, þú ert bara að réttlæta sjálf-
an þig, þú ert bara að ljúga, ódámurinn þinn,
þú hefur örugglega ekki einu sinni skrifað þetta
sjálfur, aumingi, haltu kjafti bara og komdu með
pening …“
Nokkurn veginn svona var afsökunarbeiðn-
inni tekið.
Mér fannst þetta svolítið harkalegt. Vissulega
má segja að beiðni Björgólfs Thors hafi verið
ófullkomin, og harla margt vantað í hana, en var
það samt ekki eitthvað í þessa áttina sem fólk
hefur verið að óska eftir frá hrunverjum? Var
þetta þrátt fyrir allt ekki markverð viðleitni sem
ástæða var til að reyna að byggja á, en ekki rífa
strax fyrirlitlega niður?
SPOR PÁLMA Í FONS HRÆÐA
Ættum við ekki að hvetja útrásarvíkinga (og
aðra hrunverja) sem vilja biðjast afsökunar og
fara þannig að feta sig aftur veginn inn í íslenskt
samfélag, en ekki hræða þá með harkalegum
viðbrögðum aftur inn í þau völundarhús hroka
og afneitunar þar sem þeir hafa hafst við allt frá
hruni? Ég hallast að því, þó víst hafi það ver-
ið hárrétt hjá Jónasi Kristjánssyni í fjölmiðlum
í gær að ekki hefur alltaf verið mikið að marka
fagurgala Björgólfs Thors – og því sosum full
ástæða til að taka honum með varúð.
Og spor annarra útrásarvíkinga hræða líka í
þessu efni. Fyrir fáeinum mánuðum bar Pálmi í
Fons fram einhvers konar afsökunarbeiðni í við-
tali hér í DV. Henni var líka tekið með hæðni og
andúð af mörgum. Ég hvatti aftur á móti til þess
að menn reyndu að taka hikandi iðrun Pálma af
kurteisi – því væri þetta ekki heiðarleg viðleitni?
Gott og vel, nema hvað nú fyrir skemmstu
kemur á daginn að iðrun Pálma ristir greinilega
ekki dýpra en svo að hann ætlar í meiðyrðamál
við fréttamann á RÚV og heimta af honum millj-
ónir. Að því er virðist er „sök“ fréttamannsins sú
mikla synd að hafa ekki í máli sínu gert nægi-
lega skýran greinarmun á Pálma sjálfum og fyr-
irtækjum hans.
Eins og Pálmi sjálfur hafi alltaf gert það!
Þarna virtist iðrun Pálma í Fons sem sé farin
fyrir lítið – fyrst nota á fyrsta tækifæri til að bæla
niður mögulega gagnrýni á sig með því að beita
smjattandi flokki meiðyrðalögfræðinga á akur
aukaatriðanna.
Og þá rifjast upp fyrir mér um leið að Björ-
gólfur Thor stendur einmitt í meiðyrðamáli
gegn fréttamanni á Stöð 2, ef mig misminnir
ekki.
HÆTTIÐ MEIÐYRÐAMÁLUM!
Ég held að það sé lágmark til að maður trúi á
iðrun útrásarvíkinga og annarra hrunverja
að þeir standi ekki samtímis í því að reyna að
reyta stóran part aleigunnar af blaðamönn-
um og öðrum, sem skýrt hafa frá glæfraverk-
um þeirra eða vanrækslu. Sé virkilega eitthvað
missagt um málefni þeirra hlýtur að mega leið-
rétta það öðruvísi en með því að hóta lögsókn-
um og eignamissi.
Og skýrsla rannsóknarnefndar hefur enda
sýnt mjög greinilega fram á að það er varla hægt
að ljúga upp á hrunverjana!
Ljóst er alla vega að vitaskuld ber að taka
afsökunarbeiðnum útrásarvíkinga og annarra
hrunverja með fullri varúð – og engin ástæða til
að fagna þeim um of, fyrr en komið er á daginn
hvort þeim fylgja endalausir fyrirvarar en eng-
ar athafnir. En mér fannst samt að afsökunar-
beiðni Björgólfs Thors væri þó kannski ágætt
skref í rétta átt – og því skyldi fólk þá bregðast of
illa við henni?
ALLIR VORU ÓMÖGULEGIR
Sér í lagi nú þegar í ljós er komið að það er svo
sannarlega ekkert offramboð á afsökunarbeiðn-
um, og það þótt skýrslan góða hafi sýnt fram á
þvílíka vanhæfni allra viðkomandi að mann set-
ur eiginlega hljóðan.
Bissnissmennirnir okkar voru klénir bissnis-
smenn, bankamennirnir okkar voru skelfileg-
ir bankamenn, embættismennirnir okkar voru
arfaslakir embættismenn, þingmennirnir voru
ömurlegir þingmenn, ráðherrarnir voru vondir
ráðherrar, seðlabankastjórarnir voru fáránleg-
ir seðlabankastjórar, fjölmiðlamennirnir voru
slappir fjölmiðlamenn, forsetinn var hlægileg-
ur forseti – og þannig mætti áfram telja. Þetta er
allt sett fram á skýran og óumdeilanlegan hátt,
en samt virðist ekki hafa hvarflað að nokkrum
manni (nema þá Björgólfi Thor) að biðjast nú
afsökunar.
Andmæli Davíðs Oddssonar við skýrslunni
eru birt á netinu, næstum 60 síður af samansúr-
raðri smásmugulegri lagatækni, hártogunum
um aukaatriði og þeim drýldnislega belgingi
sem við rugluðum í áraraðir saman við húmor á
þessum bæ. Ekki orð um mögulega siðferðilega
ábyrgð hans. Og væri þó af nógu að taka.
DJÚP VONBRIGÐI MEÐ
INGIBJÖRGU SÓLRÚNU
Aðrir, sem nefndin sakar um vanrækslu eða af-
glöp, fara í raun sömu leið. Ég verð að segja að
einna leiðinlegast þykir mér að sjá Ingibjörgu
Sólrúnu Gísladóttur í þessum gír, en hún hrós-
ar nú happi yfir því að hafa sem utanríkis-
ráðherra ekki borið neina formlega ábyrgð á
ákvörðunum um efnahagsmál í aðdraganda
hrunsins. Og segist blásaklaus í viðtölum við
útlenska blaðamenn. Einhvern veginn vonað-
ist ég eftir hreinskiptnara uppgjöri frá henni en
þetta.
En hreinskiptni virðist reyndar ekki koma til
greina í huga nokkurs einasta hrunverja. Þannig
er afsökunarbeiðni Björgólfs Thors í sjálfu sér
góðra gjalda verð, en hann sleppir því til dæmis
alveg gjörsamlega að fjalla um einstakar ávirð-
ingar sínar. Reyndar segist hann ætla að gera
það síðar og stendur vonandi við það.
Viðbrögð „stjórnmálaforingjanna“ á Al-
þingi við skýrslunni gefa síðan helst til kynna
hve bráðnauðsynlegt er að taka umræður um
skýrsluna úr höndum þeirra smásálna sem
íslenskir stjórnmálamenn eru upp til hópa –
og finna umræðunni farveg utan þingsins og
flokkanna.
Forseti Íslands er svo sérkapítuli út af fyrir
sig. Og hvílíkur kapítuli!
ÁHRIF ÓLAFS RAGNARS VORU MIKIL
Ég veit ekki með ykkur, lesendur góðir, en með-
an sem mest gekk á í útrásinni og maður vissi
varla hvaðan á sig stóð veðrið, þá varð fram-
ganga forsetans mjög til þess að róa að minnsta
kosti mig. Ég hafði ekki hundsvit á alþjóðleg-
um bissniss eða bankaviðskiptum, en á meðan
Baugur var að sópa upp heilu verslunargötun-
um í London og Kaupmannahöfn og Kaupþing
og Landsbankinn að beljast út um allar koppa-
grundir, þá hugsaði ég stundum: „Á mað-
ur virkilega að trúa því að þetta sé allt byggt á
traustum grunni? Ja, ef Ólafur Ragnar tekur full-
an þátt í þessu, þá hlýtur þetta að vera sæmilega
pottþétt. Hann á að vera sérfræðingur í öllu al-
þjóðlegu og svo voðalega gáfaður og reyndur og
ég veit ekki hvað. Hann hlýtur að hafa skyggnst á
bak við tjöldin og kannað hvort þetta er einhver
spilaborg.“
Og ekki bar á öðru. Forsetinn gaf sig út fyrir
að hafa kynnt sér útrásina alveg í þaula og hrifn-
ing hans var slík að það var eins og hann væri
beinlínis að missa sig í hvert sinn sem hann fékk
að taka í höndina á útrásarvíkingi.
Og ég hugsa að hrifning Ólafs Ragnars hafi
sannfært fleiri en mig um að líklega væri í lagi
að trúa því að allt gæti þetta endað vel.
Núna þykist forsetinn þess umkominn að
blása á gagnrýni frá siðanefndinni í rannsókn-
arskýrslunni af því hann kveðst hafa staðið hana
að „rangfærslum“. Þetta er hið klassíska bragð
þess sem á í vök að verjast. Gagnrýni er bara
byggð á rangfærslum. Davíð Oddsson hefði ver-
ið fullsæmdur af þessu.
FÁRÁNLEGT RAUS FORSETANS
Vissulega er óheppilegt ef siðanefndin hef-
ur ekki hverja einustu staðreynd fullkomlega
á hreinu – en gagnrýnin á forsetann snýst ekki
um hvort hann fór í nákvæmlega þessa eða hina
einkaþotuferðina, eða hvort hann hitti akkúr-
at þennan eða kannski hinn emírinn úr Persa-
flóaríkjunum. Hún snýst um að hann veitti út-
rásinni og bönkunum sína postullegu blessun
langt, langt umfram það sem eðlilegt hefði mátt
telja – og hann ýtti undir vitleysuna með fárán-
legu rausi sínu um „yfirburði Íslendinga“ og allt
það kjánalega kjaftæði sem hann tróð hvað eftir
annað upp með á áróðursfundum útrásarinnar.
Og útrásarvíkingarnir töldu sig náttúrlega ekki
þurfa að gæta mikið að sér þegar þessi gamli
vinstrimaður hvatti þá áfram með þjóðernis-
belgingi og endalausu skrumi um hvað þeir
væru æðislegir – samanber hrópið fræga: „You
ain’t seen nothing yet!“
Halda ber því til haga að það vandræðalega
heróp hafði Ólafur Ragnar fyrst um afrek Magn-
úsar Þorsteinssonar, þess einstaklings úr hópi
útrásarvíkinganna sem jafnvel ómálga börn
hefðu átt að fatta að stigi ekki í vitið. En þarna
stóð Ólafur Ragnar með flírulegt bros og klapp-
aði fyrir honum og hrópaði húrra. Hvað áttum
við að halda? Hvað átti aumingja Magnús sjálfur
að halda?!
Þegar hver einasti kjaftur sem gagnrýndur er
af rannsóknarnefndinni þykist hvítur sem mjöll
og þetta sé allt hinum að kenna, og sjálfur for-
setinn fer þar fremstur í flokki, þá hlýtur mað-
ur að fara að hugleiða hvað þjóðin hafi eiginlega
gert af sér í fyrra lífi til að verðskulda slíka „ráða-
menn“.
HVAÐ GERÐUM VIÐ TIL
AÐ VERÐSKULDA ÞETTA?
TRÉSMIÐJA ILLUGA
En þarna stóð
Ólafur Ragnar
með flírulegt
bros og
klappaði.