Dagblaðið Vísir - DV - 27.08.2010, Blaðsíða 16

16 nærmynd 27. ágúst 2010 föstudagur
Jón Bjarnason, sjávarútvegs- og
landbúnaðarráðherra er oddviti
Vinstrihreyfingarinnar - græns fram-
boðs í Norðvesturkjördæmi. Hann
hefur að undanförnu verið áberandi
á vettvangi stjórnmálanna og í fjöl-
miðlum fyrir yfirlýsingar og ákvarð-
anir sínar. Þráfaldlega hefur hann
egnt útvegsmenn og Landssamband
íslenskra útvegsmanna gegn sér eftir
að hann varð æðstráðandi í sjávarút-
vegsmálum fiskveiðiþjóðarinnar ís-
lensku. Flestir muna skötuselsmálið
svokallaða, þegar hann ákvað í til-
raunaskyni að leigja út 2.000 tonn af
skötusel árlega í tvö ár beint frá rík-
inu frekar en að úthluta kvótanum
milli handhafa kvótans. Útgerðar-
menn kölluðu þetta tilræði við kvóta-
kerfið og vísi að því að ríkið innleysti
allan kvótann til sín í anda fyrningar-
leiðarinnar.
Þegar sjávarútvegsráðherrann út-
hlutaði veiðiheimildum næsta árs
fyrr í sumar þótti honum ekki ástæða
til að úthluta úthafsrækjukvóta yfir-
leitt, enda hefðu útgerðarmenn veitt
miklu minna en leyfilegt var mörg
undanfarin ár. Engu að síður þrifust
blómleg viðskipti með úthafsrækju-
kvóta og einhvers konar tegundatil-
færsla í reglufrumskógi kvótakerf-
isins. Ákvörðun Jóns þýðir í raun og
veru að mönnum er frjálst að veiða
úthafsrækju þar til annað verður
ákveðið. Því má segja að Jón Bjarna-
son standi í eldlínu stjórnmálanna.
Í eldlínunni
Jón þykir heiðarlegur maður með-
al vina og samstarfsmanna. Hann er
trúr sinni sannfæringu en ber virð-
ingu fyrir skoðunum annarra. Hann
hefur lagst gegn fækkun ráðuneyta
eins og ríkisstjórnin hefur heitið að
gera samfara uppstokkun og ein-
földun stjórnkerfisins. Strangt til
tekið vill Jón ekki innlima sjávarút-
vegsmál- og landbúnaðarmál inn í
atvinnuvegaráðuneyti sem fæst við
málefni margra annarra atvinnu-
greina. Rök hans eru á þá leið að
hagsmunir undirstöðugreinanna,
sem hann ber ábyrgð á, verði fyr-
ir borð bornir í sameinuðu atvinnu-
vegaráðuneyti. Einnig má þó vera
ljóst að Jón Bjarnason yrði við slík-
ar breytingar ekki öruggur um ráð-
herrastól áfram. Alkunna er að þing-
menn ganga nú sem fyrr með það í
maganum að verða kallaðir til æðstu
metorða og setjast í ráðherrastóla
fyrir flokk sinn. Jón veit sem er að
hann stendur lengst til vinstri innan
ríkisstjórnarinnar og líkurnar miklar
á því að honum yrði fórnað kæmi til
uppstokkunar innan hennar.
Mikil félagsvera
Samherjar Jóns innan VG bera hon-
um vel söguna, sumir meira að segja
afar vel. „ Jón er heiðarlegasti pólitík-
us sem ég hef kynnst og samstarf okk-
ar hefur snúist upp í órjúfanlega vin-
áttu,“ segir Atli Gíslason, þingmaður
VG í Suðurkjördæmi. „Jón er einn-
ig afar mikil félagsvera. Hann fylg-
ir mottóinu um að maður sé manns
gaman. Enda er hann mjög skemmti-
legur og hrókur alls fagnaðar þegar
menn koma saman. Í fjölmiðlum er
dregin upp allt önnur mynd af hon-
um en hann á skilið. Hann er sveita-
maður af guðs náð í bestu merkingu
þess orðs og feiknarlega duglegur eins
og uppbygging hans á skólastarfinu á
Hólum ber með sér. Hann var að vísu
ekki einn að verki en hann á þar stór-
an hlut að máli.“
Atli segir að Jón íhugi allt sem
hann geri og hrapi ekki að ályktunum
eða ákvörðunum. „Hann leitar álits
og ráðfærir sig við aðra.“
Jón var eini ráðherra VG sem
greiddi atkvæði gegn aðildarumsókn-
inni að ESB á Alþingi í fyrra og stóð
þar með við áður gefin orð sín. Vitað
er að afstaða Jóns fór mjög í taugarn-
ar á ýmsum stjórnarliðum, einkum í
röðum samfylkingarmanna.
Jón hefur sætt harðri gagnrýni,
ekki aðeins fyrir afstöðu sína til
Evrópusambandsins, heldur einnig til
sameiningar ráðuneyta, eins og áður
segir, sem og ýmissa atriða sem snerta
landbúnað og sjávarútveg. Skemmst
er að minnsta frumvarps hans um
breytingar á búvörulögum. Atli Gísla-
son telur ekki að þessi ágreiningur
sé fyrirferðarmikill, að minnsta kosti
ekki milli þeirra tveggja. „Við erum
sammála um flest þótt gagnrýni okk-
ar sé með ólíkum áherslum. Ég hef til
dæmis gagnrýnt aðferðina við sam-
einingu ráðuneyta og hef talið að
breytingarnar verði að gerast neðan
frá ef svo má segja. En sameininguna
átti einnig að nota til þess að koma
honum úr ráðherrastóli. Svo má
nefna þetta fádæma gjörningaveð-
ur gegn honum vegna búvörufrum-
varpsins á dögunum.
Þar var Jón ekki að gera neitt annað
en að herða viðurlög við búvörufram-
leiðslu utan greiðslumarks. Hann hef-
ur verið lagður í pólitískt einelti með
afar ósanngjörnum og illskeyttum
hætti,“ segir Atli Gíslason.
Strandamaður á Snæfellsnesi
Jón Bjarnason er fæddur 26. desem-
ber 1943 í Asparvík í Strandasýslu.
Hann ólst þar upp til sjö ára ald-
urs en í Bjarnarhöfn á Snæfellsnesi
eftir það. Stúdentsprófi lauk hann
árið 1965 frá MR og búfræðiprófi
frá Hvanneyri tveimur árum síð-
ar. Hann lét ekki þar við sitja held-
ur hélt til Noregs og lauk búfræði-
kandídatsprófi frá Ási árið 1970. Jón
settist aftur á skólabekk árin 1991 til
1992 í Landbúnaðarháskólanum í
Edinborg. Hann gegndi margvísleg-
um trúnaðarstörfum fyrir sitt hérað
á Snæfellsnesi samhliða landbún-
aðarstörfum. Hann reisti meðal ann-
ars hús og fjárhús meðan hann bjó
á Bjarnarhöfn. Jón kenndi síðar við
búvísindadeildina á Hvanneyri en
gerðist loks skólameistari Bænda-
skólans á Hólum og gegndi því starfi
frá árinu 1981 til 1999. Þar tók hann
við skóla sem stóð til að leggja niður
en snéri vörn í sókn.
Jón var fyrst kjörinn á þing fyrir
Vinstrihreyfinguna - grænt framboð
árið 1999 og hefur setið samfellt á
þingi síðan þá. Hann tók sæti í mörg-
um þingnefndum og sat samfellt í 10
ár í fjárlaganefnd Alþingis. Hann var
skipaður sjávarútvegs- og landbún-
aðarráðherra í nýrri ríkisstjórn Sam-
fylkingar og Vinstri grænna sunnu-
daginn 10. maí í fyrra. Þann dag tók
hann við lyklavöldum í ráðuneyt-
unum tveimur af Steingrími J. Sig-
fússyni, formanni sínum, en hann
hafði stýrt ráðuneytunum frá því rík-
isstjórn Jóhönnu Sigurðardóttur tók
við valdataumunum í stjórnarráðinu
1. febrúar 2009.
Jón er kvæntur Ingibjörgu Kolka
Bergsteinsdóttur þroskaþjálfa. Börn
þeirra eru Bjarni (44) forstöðumað-
ur Veiðimálastofnunar á Sauðár-
króki, Ásgeir (40) hagfræðingur og
forstöðumaður greiningardeildar
Kaupþings fram að hruni bankans,
Ingibjörg Kolka (38) íslenskufræð-
ingur, Laufey Erla (32) verkefnastjóri
hjá Stofnun Vigdísar Finnbogadótt-
ur, Katrín Kolka (27) nemi við HÍ og
Páll Valdimar Kolka (26) en hann
nemur jarðfræði í Bandaríkjunum.
Hvatt til andófs gegn ESB-aðild
Flokksráð Vinstrihreyfingarinnar -
græns framboðs kom saman í janúar
síðastliðnum. Þar var ítrekuð and-
staða við aðild að Evrópusamband-
inu og hvatt til þess að flokkurinn
setti á fót nefnd sem fylgdist í hví-
vetna með öllum skrefum sem stig-
in yrðu í umsóknarferlinu. Orðrétt
sagði í ályktun flokksráðsins um að-
ildarumsóknina: „Flokksráðið ítrek-
ar andstöðu Vinstrihreyfingarinn-
ar - græns framboðs við hugsanlega
aðild Íslands að Evrópusamband-
inu. Þrátt fyrir að nú hafi verið sótt
um aðild að sambandinu, er það
eindreginn vilji flokksráðs að Ísland
haldi áfram að vera sjálfstætt ríki
utan Evrópusambandsins. Flokksráð
Vinstrihreyfingarinnar – græns fram-
boðs hvetur ráðherra, þingmenn og
félagsmenn Vinstri grænna um allt
land til að halda stefnu flokksins um
andstöðu við aðild Íslands að ESB á
lofti og berjast einarðlega fyrir henni
... Flokksráðið felur stjórn flokksins
að skipa sérstakan starfshóp til að
fylgjast grannt með því ferli sem nú
er í gangi og tryggja upplýsingaöflun
innan flokksins og til að starfa með
þingflokki og fulltrúum flokksins í
utanríkismálanefnd að Evrópumál-
um.“
Ekki verður annað ráðið af fram-
angreindri ályktun en að mikill
samhljómur sé með ályktun flokks-
ráðsins og „órólegu deildarinnar“
innan VG. Ásmundur Einar Daða-
son, bóndi og þingmaður VG í Norð-
vesturkjördæmi líkt og Jón, er for-
maður Heimssýnar. Heimssýn hefur
það sérstaka markmið að berjast
gegn aðild að ESB og þar innan
veggja er hvers kyns valdaframsal til
yfirþjóðlegra stofnana talið tilræði
við lýðræði, sjálfstæði og fullveldi
landsins.
VG - tveir flokkar?
Á þessum vettvangi hafa tvö mis-
munandi pólitísk öfl náð góðum
samhljómi í seinni tíð. Annars veg-
ar Ögmundararmur VG sem Jón til-
heyrir og hins vegar sá armur Sjálf-
stæðisflokksins sem andsnúinn er
ESB-aðild og náði undirtökunum
á landsfundi flokksins seint í júní.
Sjónarmiðum þessa arms Sjálf-
stæðisflokksins er mjög hampað í
Morgunblaðinu sem Davíð Odds-
son ritstýrir. Jafnframt er „Heima-
stjórnararmurinn“, sem svo er
nefndur, andvígur Icesave-samn-
ingum og að einhverju leyti sam-
starfi við Alþjóðagjaldeyrissjóðinn
um endurreisn efnahagslífsins. Öll
þessi sjónarmið, sem nú eiga upp
á pallborðið lengst til hægri í litrófi
íslenskra stjórnmála, renna saman
við sjónarmið sem Ögmundararm-
ur VG heldur á lofti í andstöðu við
stefnu ríkisstjórnarinnar. Eftir að
Ögmundur Jónasson hvarf úr ríkis-
stjórninni hefur það komið í hlut
Jóns Bjarnasonar að halda ýms-
um af ofangreindum sjónarmiðum
á lofti innan ríkisstjórnarinnar, en
hann einn getur talist fulltrúi Ög-
mundararmsins innan hennar.
Hvað skilur að „hægrið“ og
„vinstrið“?
Styrmir Gunnarsson, fyrrverandi
ritstjóri Morgunblaðsins, hefur bent
á í nýlegum pistli sínum í sunnu-
dagsblaði Morgunblaðsins, að fátt
skilji þessar fylkingar að annað en
mismunandi sýn á deilumál fortíð-
arinnar, einkum þau sem lúta að
kaldastríðinu og hersetunni í land-
inu frá seinni heimsstyrjöldinni.
Í raun má skilja ritstjórann fyrr-
verandi svo, að ef ekki væri fyrir þessa
mismunandi sýn gæti Ögmundar-
armurinn í VG og heimastjórnar-
armur Sjálfstæðisflokksins unnið
saman á málefnalegum grundvelli,
jafnvel myndað bandalag. Styrmir
sagði í grein sinni sunnudaginn 15.
ágúst: „Í ákveðnum hópum innan
Vinstri grænna ríkir djúpstætt hat-
ur á Sjálfstæðisflokknum. Það bygg-
ist ekki á málefnum nútímans. Það
byggist á stjórnmálaátökum fortíð-
arinnar. Þótt kalda stríðinu hafi lok-
ið fyrir tveimur áratugum úti í heimi
er því ekki lokið á vettvangi stjórn-
málaflokkanna hér.
Þetta er hin mikla sjálfhelda ís-
Jón Bjarnason, sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra, hefur
legið undir ágjöf að undanförnu vegna ákvarðana sem hann
hefur tekið sem ráðherra en einnig vegna skoðana sinna. Hann
er um þessar mundir eini ráðherra Vinstri grænna í ráðuneyti
Jóhönnu Sigurðardóttur sem getur talist til „villta vinstrisins“
eða Ögmundararmsins. Í nærmynd DV af Jóni bera samherjar
hans honum vel söguna, en hann er eini ráðherrann í ríkis-
stjórninni sem talist getur fulltrúi „órólegu deildarinnar“ í VG.
Hugsjónamaður í skotlínu
Því má segja að Jón Bjarnason
standi í eldlínu stjórn-
málanna.
JóHann HaukSSon
blaðamaður skrifar: johannh@dv.is