Dagblaðið Vísir - DV - 27.08.2010, Blaðsíða 22

22 ERLENT 27. ágúst 2010 FÖSTUDAGUR
Í kjölfar alþjóðlegu fjármálakrepp-
unnar hafa stjórnvöld, þjóðþing,
fræðimenn og margir fleiri víða um
lönd reynt að móta mögulegar um-
bætur í fjármálakerfum heimsins sem
gætu forðað okkur frá sambærilegum
stórslysum í framtíðinni — og stuðlað
að réttlátari heimi þar sem jöfnuður
og sjálfbærni yrðu höfð að leiðarljósi.
En hugmyndir manna um möguleg-
ar formbreytingar á peningakerfinu
eru ólíkar. Margir segja að fyrr en var-
ir verði fjármálafyrirtæki aftur farin
að hvetja til afnáms reglna. Nóbels-
hagfræðingurinn Joseph Stiglitz hefur
varað við því og segir að almenningur
í lýðræðisríkjum verði að standa vörð
um lög og reglur. Aðrir segja að lausn-
in felist ekki í því að koma böndum á
gamla kerfið heldur frekar að finna
nýjar lausnir sem færi völdin í hagkerf-
inu til fólksins.
Ýmsar umbætur
Bandaríkjaþing samþykkti í júlí frum-
varp Obama um umbætur í fjármála-
kerfinu sem eiga að koma í veg fyrir að
fjármálakreppan árið 2008 endurtaki
sig. Obama hefur sagt að lögin eigi eft-
ir að veita bandarískum neytendum
betra skjól en nokkru sinni í sögunni.
Samkvæmt frumvarpinu mun sjálf-
stæð neytendastofnun, sem minn-
ir á embætti umboðsmanns skuldara
hér á Íslandi, starfa innan bandaríska
seðlabankans. Hún á að gæta hags-
muna skuldara gegn óhóflegum inn-
heimtuaðgerðum banka.
Lögin færa einnig stjórnvöldum
vald til þess að grípa inn í stjórnir illra
staddra fjármálafyrirtækja eins og
Lehman Brothers. Þá verður sett á fót
stofnun á vegum stjórnvalda sem á að
vakta allar hugsanlega hættu sem staf-
ar af fjármálakerfinu.
Í lögunum er hin svokallaða
Volcker-regla tekin upp; bönkum
verður bannað að stunda spákaup-
mennsku fyrir eigin reikning, þ.e.a.s.
að stunda fjárhættuspil á fjármála-
mörkuðum með sína eigin peninga.
Evrópusambandið hefur ákveðið
að bankar greiði sérstakan skatt sem
verði látinn renna í sjóð sem notaður
verður til að bjarga bönkum í fram-
tíðinni. Ný ríkisstjórn Bretlands hefur
sett lög sem gjörbreyta eftirlitsstofn-
unum og eiga að draga úr áhættu-
sækni í kerfinu.
Fjármálageirinn vilji
ekki taumhald
„Fjármagn er leið til að ná ákveðnu
markmiði, ekki markmiðið sjálft. Það
á að þjóna hagsmunum samfélags-
ins, ekki öfugt. Að koma böndum á
fjármálamarkaði verður ekki auðvelt
Um allan heim reyna stjórnvöld að endurskipuleggja fjármála-
kerfi heimsins til að atburðir ársins 2008 endurtaki sig aldrei. Ný
lög hafa verið sett í Bandaríkjunum og í mörgum Evrópulönd-
um. Margir fagna lögunum en aðrir segjast aðeins sjá gamalt
vín á nýjum belgjum. Nóbelshagfræðingurinn Joseph Stiglitz
segir að fjármálageirinn vilji ekki láta koma taumhaldi á sig og
að það verði að setja reglur til að knýja hann til þess.
FJÁRMÁLAGEIRINN
ÞJÓNI HAGKERFINU
HELGI HRAFN GUÐMUNDSSON
blaðamaður skrifar: helgihrafn@dv.is
Þar sem lýðræðið er veikt og spill-ing landlæg hefur fjármálageir-
inn úrræði til að sporna við breytingum.
Christian Clausen, forstjóri
Nordea, stærsta banka Norður-
landanna, segir að hin viðtekna
hugmynd um að stjórnmálamenn
komi óábyrgum bönkum ávallt til
bjargar sé hreinlega vond.
„Vondir bankar eiga að fara
á hausinn og viðskiptavinirnir
eiga að tapa sínu. En það hefur
verið pólítískt óhugsandi að gera
það vegna viðskiptavinanna,“
sagði Clausen nýlega í viðtali við
Lederne, danskt fagtímarit fyrir
stjórnendur.
Hann bendir á að ríkið bjargi
ekki gjaldþrota flugfélögum og
byggingafyrirtækjum. „Menn eiga
að velja sér byggingaverktaka sem mun lifa af. En sjálfsábyrgðin, sem felst í að
velja sér banka sem neytendur hafa trú á, hefur vikið til hliðar vegna hugmynd-
arinnar um að þeir séu of stórir til að hrynja,“ sagði Clausen og bætti við að hann
vonaði að alþjóðlegar reglur á fjármálamörkuðum myndu fela í sér að bankar
verði látnir fara á hausinn í kreppum framtíðarinnar.
„Það er skynsamlegast. Þegar lesendur byrja að taka eftir undarlegum
auglýsingum á ótrúlegum fjármálalausnum handa einstaklingum í næstu bólu
ættu þeir að grípa til gagnrýnnar hugsunar — líkt og þeim er ætlað að gera í
öðrum tilvikum,“ segir hann.
Þrátt fyrir að Clausen viðurkenni að bankar og önnur fjármálafyrirtæki hafi
borið mikla ábyrgð á því hvernig fór í kreppunni segir hann að menn ættu ekki
að gera Nordea að blóraböggli. „Nordea varð ekki valdur að kreppunni. Þúsundir
starfsmanna okkar þurfa að biðjast afsökunar á ótrúlegustu hlutum. En við vitum
hvað umheimurinn er að hugsa, við skiljum að bankar bera ábyrgð og við viljum
koma í veg fyrir nýja kreppu,“ sagði Clausen.
BANKAR EIGI AÐ FARA Á HAUSINN
Neytendur velji Forstjóri stærsta banka Norð-
urlanda, Christian Clausen, segir að neytendur
eigi að beita gagnrýnni hugsun í bankaviðskipt-
um og að ríkið verði að leyfa óráðdeildarsömum
bönkum að fara í þrot. MYND NORDEA
Hvað gerist næst? Kreppan
kom illa við kaunin á venjulegum
almenningi um allan heim. En hvað
getum við gert til að hún endurtaki
sig aldrei? Er ætlunin að breyta
fjármálakerfum heimsins eða
munum við drekka gamalt vín á
nýjum belgjum? MYND REUTERS
Varar við fjármálageiranum Nóbelshagfræðingurinn Joseph Stiglitz segir að fjármálageirinn kæri sig ekki um regluverk. MYND REUTERS