Dagblaðið Vísir - DV - 23.03.2012, Qupperneq 46

Þakklátur SÁÁ
46 Viðtal 23.–25. mars 2012 Helgarblað
M
anni þykir auðvitað alveg
jafn vænt um börnin sín
– hvort sem þau eru ætt-
leidd eða ekki, kærleik-
urinn er sá sami“ segir
fjölskyldumaðurinn, tónlistarpælar-
inn og Facebook-aðdáandinn Guð-
mundur Rúnar.
Hann er kvæntur Ingibjörgu Jóns-
dóttur, félagsfræðingi, og eiga þau
saman einn son, Jón Steinar, og tvær
dætur, Ágústu Mithilu og Þórdísi Ti-
milu, sem þau ættleiddu frá Ind-
landi, en fyrir átti Guðmundur Rúnar
son úr fyrra hjónabandi – Ólaf Kol-
bein. Guðmundur Rúnar segir það
töluvert ólíkt að eignast börn með
hefðbundnum hætti og því að ætt-
leiða.
„Dæturnar voru fjögurra og sex
mánaða þegar þær komu hingað, en
það liðu tvö ár á milli komu þeirra.
Eftir fyrri ferðina til Indlands sóttum
við strax um aftur – það kom ekkert
annað til greina. Ættleiðingarferlið er
langt og strangt, en það er mjög út-
breiddur misskilningur að það sé allt
á færi Íslendinga einna. Það er ekki
eingöngu vegna aðgerða á Íslandi
sem ættleiðing er svona tímafrekt
ferli heldur ekki síður vegna aðgerða
og ákvarðana í upprunalöndunum,
og líka vegna þess að aðstæður víða,
til dæmis í Kína og á Indlandi, hafa
breyst; efnahagsástand í þessum
löndum hefur lagast mikið. Og þar
sem ég þekki til á Indlandi, veit ég
að þar eru reglur um það að fyrst á
að leita eftir ættleiðingu innanlands,
og eftirspurnin þar hefur stóraukist.
Hérna heima eru gerðar talsverðar
kröfur til fólks sem vill ættleiða, og ég
held að það sé bara gott. Þetta á að
vera erfitt. Þetta snýst um rétt barns-
ins – ekki rétt fólks til að verða for-
eldrar. Og það skiptir máli að það sé
vel að málum staðið, sem ég tel að sé
að mörgu leyti á Íslandi.“
Er allt öðruvísi upplifun að eign-
ast börn með hefðbundnum hætti, ef
svo mætti segja, heldur en að sækja
þau út – ættleiða?
„Já, hún er að mörgu leyti öðruvísi.
Það er hins vegar dálítið erfitt að gera
sér grein fyrir því hvað af muninum
kemur til út af því að maður er bara
eldri og hugsanlega þroskaðri. Ég
held að það skipti svolitlu máli. Hitt
einhvernveginn gerðist bara – hin
börnin mín urðu til án mikillar um-
hugsunar, svo sannarlega velkomin,
en það var ekki þannig að það væri
tekin ákvörðun um að eignast barn.
Ættleiðing aftur á móti er röð af með-
vituðum ákvörðunum – þú ákveður
að eignast barn og setur í gang þá
vinnu – þannig að þú ert einhvern-
veginn mun meðvitaðri um það sem
er að gerast og það hlaðast upp mikl-
ar tilfinningar og spenna í kringum
það. En það er ekkert nema jákvætt í
því – kærleikurinn er sá sami - það er
að segja þegar það gengur, en ég get
líka ímyndað mér að það sé mjög erf-
itt – mikil vonbrigði hjá fólki – þegar
það tekst ekki.“
Þakklátur SÁÁ
Guðmundur Rúnar hætti að drekka
fyrir hartnær einum og hálfum ára-
tug síðan og segir lífið án áfengis mun
betra en lífið með því. En var það erf-
ið ákvörðun að hætta að drekka og
fara í meðferð?
„Ég hætti að drekka árið 1997 og
það var ekki erfið ákvörðun eftir að
ég áttaði mig á vandanum. Fyrir alkó-
hólista er miklu erfiðara að drekka en
drekka ekki. Og lífið er miklu betra
án áfengis fyrir mig og fjölskylduna,
ég líki því nú ekki saman.“
Var áfengið orðið þér fjötur um
fót?
„Já, annars hefði ég ekki velt því
fyrir mér. Maður fer ekki að velta
þessum hlutum fyrir sér, hvað þá að
fara í meðferð, nema af því að drykkj-
an er farin að hafa óþægileg og nei-
kvæð áhrif á lífið og tilveruna. Fyrir
mér er lífið allt annað og miklu betra
án áfengis.“
Ferðu oft á AA fundi?
„Ég hef tekið það í lotum – ég er
til dæmis ekki virkur í AA núna – en
þetta fer auðvitað dálítið eftir því
hvernig maður er stemmdur. En
stundum þarf maður á því að halda
að fara á fundi.“
Ertu sáttur við meðferðarúrræði á
Íslandi – til dæmis SÁÁ?
„Já, í það minnsta fékk ég alveg
feikilega góða þjónustu þar, og ég
veit að ég get alltaf leitað þangað, og
það er gríðarlega mikils virði. Ég var
nú bara á stórum fundi hjá SÁÁ um
daginn þar sem voru allir bæjarstjór-
ar hérna á Stór-Reykjavíkursvæðinu:
Ég sagði einmitt á þeim fundi að ég
vildi eiginlega ekki hugsa það til enda
hvernig íslenskt samfélag væri ef SÁÁ
hefði ekki notið við síðustu þrjátíu
árin. Frábært og ómetanlegt starf sem
þar er og hefur verið unnið.“
Frank Zappa, Facebook og Sjón
Og þá að tónlistinni – ég hef heyrt
að þú hafir alltaf verið mikill tón-
listaraðdáandi og sért sérlegur Frank
Zappa aðdáandi.
„Zappa stendur mér nærri og
ég uppgötvaði hann einhverntím-
ann upp úr 1970 – í gegnum Þráinn
Hauksson landslagsarkitekt og gaml-
an félaga minn. Ég á örugglega allt
sem Zappa gaf út og sitthvað fleira.
Svo naut ég þess í London árið 1988
að sjá hann á tónleikum í síðustu
ferðinni sem hann fór með hljóm-
sveit – og það var stórkostleg upp-
lifun – konan mín fór með mér og
skemmti sér gríðarlega vel.“
En hvað er það við Frank Zappa
sem heillar þig svo algjörlega?
„Það er í raun mjög auðvelt að
útskýra það: Hann höfðar til mín –
það er ekkert öðruvísi. Það er einnig
svo margt við Zappa sem er spenn-
andi; tónlistin sjálf – textarnir sem
eru skemmtilega ögrandi. Það er
þjóðfélagsádeilan, fordómaleysið,
það er allt látið flakka, það eru engin
vígi heilög, það er enginn tvískinn-
ungur og engin skinhelgi og svo var
hann einfaldlega stórkostlegur tón-
listarmaður; bæði sem tónskáld og
hljóðfæraleikari. Hvað viltu eigin-
lega meira? Hann gerði nánast allar
tegundir af tónlist og allt frábærlega:
Með því að sökkva sér ofan í Zappa
finnur hver tónlistaráhugamaður
eitthvað við sitt hæfi – alveg sama á
hverju hann hefur áhuga.“
Hvað með lestur bóka – ertu lestr-
arhestur?
„Ég les mikið, les nær eingöngu
skáldsögur. Ég nenni ekki að lesa
reyfara – þeir höfða ekki til mín. Ég
les verk eftir bæði íslenska höfunda
og erlenda; hef gríðarlega gaman af
þessum gömlu snillingum okkar – og
síðan hef ég mjög gaman af Einari Má
og Einari Kárasyni, Gyrði Elíassyni,
Braga Ólafssyni – Jón Kalmann er al-
gjör snillingur og svo er Bergsveinn
Birgisson, hann er algjörlega frábær
höfundur. Svo las ég snilldarverk
um daginn. Var í útilegu og gleymdi
að hafa með mér bók og fór í kaup-
félagið á Selfossi - þar var stór bóka-
hilla – en aðeins ein bók sem ég hafði
ekki lesið, en hafði áhuga á að lesa –
allar aðrar bækur í hillunni voru þess
eðlis að annaðhvort langaði mig ekki
að lesa þær eða ég var búinn að lesa
þær. Nema þessi, Skugga-Baldur eftir
Sjón, og er alveg stórkostleg bók. En
annars er uppáhalds rithöfundurinn
minn frá Ástralíu, heitir Peter Carey –
mikill örlagasnillingur. Ég mæli með
að þeir sem þekkja ekki til hans kynni
sér hann, magnaður rithöfundur.“
Facebook er frábært apparat
Þú ert bæjarstjóri sem ert virkur
á samskiptavefnum Facebook. Af
hverju?
„Ég er stundum virkur á þeim vef
og það gefur mér ýmislegt; til dæmis
mikil samskipti við fólk sem ég hefði
annars ekki samskipti við; ég er bú-
inn að finna fullt af gömlum kunn-
ingjum, skyldmennum sem eru fjar-
læg, gamla skólafélaga og jafnvel
fræga tónlistarmenn í útlöndum. Ég
er til að mynda í samskiptum á Face-
book við Hollendinginn Jan Akkerm-
an sem er mjög háttskrifaður tón-
listarmaður og reyndar marga aðra.
Þetta er frábært apparat sem býður
upp á marga möguleika í samskipt-
um við annað fólk sem voru ekki til
staðar áður.“
Hafnfirðingur með græna fingur
„Ég er Hafnfirðingur í öllum aðalat-
riðum. Ég bjó fyrst við götu sem er
ennþá til en nafnið ekki; gatan hét
Hraunbrekka – heitir nú Hellisgata.
Lengstum í æsku bjó ég hins vegar á
Arnarhrauni og ég á afar ánægjuleg-
ar bernskuminningar þaðan. Ég er í
raun ofstækisfullur Hafnfirðingur –
það hefur aldrei komið neitt annað
til greina hjá mér en að búa í Hafn-
arfirði: Annað er ekki inni í mynd-
inni – ræturnar eru þarna, segir
Guðmundur Rúnar.
Hann stundaði nám í Lækjar-
skóla, Flensborg og síðan við Há-
skóla Íslands þaðan sem hann út-
skrifaðist sem stjórnmálafræðingur.
„Síðan lá leið mín til London þar
sem ég dvaldi í sex ár og tók doktors-
próf í stjórnmálafræði við London
School of Economics, árið 1991. Að
því loknu flutti ég síðan heim í Hafn-
arfjörð, alkominn.“
Hefurðu alltaf verið áhugasamur
um stjórnmál og stjórnmálafræði?
„Ég fékk snemma áhuga á stjórn-
málum, en áhuginn á stjórnmála-
fræði kom til þegar ég var í Flens-
borg. En mig dreymdi lengi um að
verða garðyrkjumaður.“
Af hverju léstu ekki þann draum
rætast?
„Ég sótti á sínum tíma um að vera
utanskóla, þegar ég var í háskólan-
um hér heima, en fékk það ekki, og
þá einhvernveginn gufaði sá draum-
ur upp.“
Ertu með græna fingur?
„Já, já, ég er duglegur í garðinum
heima og finnst fátt skemmtilegra en
að stunda garðyrkju.“
Stefndi aldrei á
bæjarstjórastólinn
Guðmundur Rúnar segist fljótt
hafa fundið sig á vinstri vængnum í
stjórnmálunum.
„Það gerðist nú bara einhvern-
veginn sjálfkrafa, og kemur ekki til af
því að ég hafi verið alinn upp þann-
ig. Heima hjá mér var nánast aldrei
rætt um stjórnmál, en ég hneigð-
ist strax til vinstri um leið og ég fékk
stjórnmálaáhuga. Ég veit ekki til þess
að það hafi verið út af því að einhver
hafi haft þau áhrif á mig – það sam-
ræmdist einfaldlega því hvernig ég
hugsaði.“
Varstu virkur í stjórnmálum á þín-
um yngri árum?
„Við vorum nokkrir félagar sem
stofnuðum stjórnmálafélag í Flens-
borg sem hét Röðull, vorum til
vinstri. Síðan var ég virkur í Alþýðu-
bandalaginu í Hafnarfirði um það
leyti sem ég var að útskrifast úr
Flensborg – og þar fann ég minn far-
veg í stjórnmálunum.“
Sástu það fyrir þér, eftir námið í
London, að þú myndir verða stjórn-
málamaður?
„Nei. Ég ætlaði að vera fræði-
maður, en var aldrei neitt sérstak-
lega spenntur fyrir því að vera kenn-
ari; prófaði það í tvö ár: Kenndi bæði
við Háskóla Íslands og Tækniskólann
– en kennslan höfðaði ekki til mín.“
Guðmundur Rúnar hóf síðan fyrir
alvöru að skipta sér af hafnfirskum
stjórnmálum árið 1998.
„Ég tók þátt í stofnun Fjarðarlist-
ans fyrir bæjarstjórnarkosningarnar
árið 1998, en þá var reynt að koma
hér á sameiginlegu framboði vinstri
manna, sem rann út í sandinn á
síðustu stundu. Þá stofnuðum við
Fjarðarlistann – úr Alþýðubanda-
laginu, hluta af Alþýðuflokknum og
Kvennalistanum. Sá framboðslisti
var svolítill forveri Samfylkingarinn-
ar. Ég sat í þriðja sæti og varð vara-
bæjarfulltrúi það kjörtímabilið því
við fengum tvo fulltrúa kjörna. Síðan
verð ég bæjarfulltrúi árið 2002, en
þá fyrir hönd Samfylkingarinnar, en
Fjarðarlistinn rann inn í hana ásamt
Alþýðuflokknum og við náðum þá
meirihluta. Ég hef því verið bæjar-
fulltrúi í níu ár og búinn að prófa
flest; verið formaður í bæjarráði –
forseti bæjarstjórnar – formaður í
fjölskylduráði í átta ár, verið í menn-
ingarmálum og fræðslunefnd. Og
nú er ég hér sem bæjarstjóri, en það
stóð aldrei til.“
Mistök að stilla fram Lúðvík
Fyrir síðustu bæjarstjórnarkosningar
var Guðmundur Rúnar í fyrsta sæti
á lista Samfylkingarinnar en bæjar-
stjórinn sem þá var, Lúðvík Geirs-
son, lagði sæti sitt að veði með því að
vera í sjötta sæti, en sex bæjarfulltrúa
þarf til að mynda hreinan meirihluta.
Lúðvík náði ekki kjöri og Guðmund-
ur Rúnar tók því við af Lúðvík sem
bæjarstjóri, án þess að hafa nokkurn
tímann ætlað sér það.
„Ég var í fyrsta sæti, en í mín-
um huga og okkar, var Lúðvík odd-
viti listans – þetta var sama módel
og þegar Ingibjörg Sólrún setti sig í
baráttusæti á sínum tíma – lagði allt
undir eins og Lúðvík.“
Lásuð þið ekki vitlaust í andrúms-
loftið í samfélaginu fyrir kosningarn-
ar, teflduð þið ekki alltof djarft með
þessu?
„Miðað við það sem við ætluðum
okkur, jú.“
Þið voruð með sjö bæjarfulltrúa
af ellefu, verulega sterkan meirihluta.
Voruð þið í Samfylkingunni ekki bara
orðin alltof góð með ykkur?
„Við svo sem gerðum okkur grein
fyrir því að sjö bæjarfulltrúar væru
eitthvað sem við gætum ekki búist við
að ná aftur, bara miðað við söguna –
gerðum okkur kannski ekki miklar
vonir að ná slíkum árangri tvenn-
ar kosningar í röð. Og við vissum að
það að ná inn sex bæjarfulltrúum yrði
snúið, og það hafðist ekki.“
Brá ykkur við þá niðurstöðu?
„Auðvitað var það áfall fyrir okk-
ur að tapa tveimur bæjarfulltrúum,
en við vorum eftir sem áður stærsti
stjórnmálaflokkurinn í bænum, og
vorum áfram kjölfestan í bæjarstjór-
ninni og mynduðum meirihluta með
Guðmundur Rúnar Árnason tók við starfi bæjarstjóra Hafnarfjarðar eftir
síðustu sveitarstjórnarkosningar, en það hafði hann alls ekki ætlað sér. Þessi
jarðbundni og þolinmóði stjórnmálafræðidoktor ræðir hér meðal annars um
skoðun sína á mögulegri inngöngu Íslands í Evrópusambandið, skuldastöðu
Hafnarfjarðar, ættleiddar dætur sínar, aðdáun sína á Frank Zappa og það hversu
gott sé að vera laus við áfengið.„Fyrir mér er
lífið allt annað og
miklu betra án áfengis.
„Ættleiðingar-
ferlið er langt
og strangt.