Dagblaðið Vísir - DV - 11.07.2012, Blaðsíða 12

12 Fréttir 11. júlí 2012 Miðvikudagur
Á LAUNUM ÆVILANGT
S
ex fyrrverandi hæstaréttar­
dómarar njóta fullra launa
þrátt fyrir að vera hættir störf­
um. Dómararnir fá greidd laun
til jafns við starfandi dómara
og eru réttindi þeirra talsvert meiri en
annarra launþega, hvort sem litið er til
ríkisstarfsmanna eða fólks á almenn­
um vinnumarkaði. Jón Steinar Gunn­
laugsson hæstaréttardómari mun
bæt ast í hóp þessara fyrrverandi dóm­
ara í október næstkomandi eftir átta
ára starf sem og Garðar Gíslason eftir
tuttugu ára starf. Ögmundur Jónasson
innanríkisráðherra segist hafa átt í við­
ræðum við bæði Jón Steinar um starfs­
lok hans en hann segist veita honum
lausn að hans eigin ósk.
Fundaði með Jóni Steinari
Ögmundur bendir á að hefð hafi skap­
ast fyrir því að veita dómurum lausn
á grundvelli stjórnarskrárinnar en að
endurskoða þurfi hana. „En hvað Jón
Steinar Gunnlaugsson áhrærir þá er
ekkert óvenjulegt að gerast í hans til­
viki, síður en svo. Þetta er í samræmi
við Stjórnarskrá, lög og venjur,“ seg­
ir Ögmundur í svari við fyrirspurn DV
um starfslok Jóns Steinars. „Við áttum
fund um þetta mál svo og ráðuneytis­
stjóri og niðurstaðan varð sú að Jóni
Steinari yrði veitt lausn frá störfum.“
Garðar lætur einnig af störfum
samkvæmt 61. grein stjórnarskrár­
innar og á því einnig rétt á fullum
launum til æviloka. Hann hóf störf við
Hæstarétt fyrir 20 árum síðan og læt­
ur af störfum þar sem hann má ekki
starfa lengur í dómnum samkvæmt
vegna aldurs. Hann verður sjötugur í
október og dómarar mega ekki starfa
lengur en það.
Eftirlaunarétturinn líka sterkur
Það er ekki bara sérákvæði í stjórnar­
skránni sem tryggir núverandi
hæsta réttardómurum fullar greiðsl­
ur eftir að þeir hætta störfum. Eftir­
launalög frá 2003, sem nú hafa ver­
ið afnumin, tryggja þeim dómurum
sem voru teknir til starfa áður en
lögin voru afnumin árið 2009 rétt til
ríkulegra eftirlauna. Lögin voru mjög
umdeild á sínum tíma en samkvæmt
þeim safna dómarar sér eftirlauna­
réttindum talsvert hraðar en aðrir
launþegar. Þeir dómarar sem taka við
af Jóni Steinari og Garðari munu því
ekki njóta sömu eftirlaunaréttinda fái
þeir ekki lausn samkvæmt 61. grein
stjórnarskrárinnar.
Ögmundur bendir á, að með því
að halda áfram að þiggja laun í stað
eftir launa fyrirgeri fyrrverandi dómar­
ar í Hæstarétti rétti sínum til að þiggja
eftirlaunagreiðslur. „Láti hæstarétt­
ardómari hins vegar af störfum sam­
kvæmt 61. greininni eiga þeir ekki
rétt á greiðslum úr B­deild LSR,“ segir
Ögmundur. Samkvæmt upplýsingum
frá Lífeyrissjóði starfsmanna ríkisins
geta þeir fyrrverandi hæstaréttardóm­
arar sem þiggja eftirlaun mest fengið
80 prósent af launum dómara hverju
sinni auk þeirra réttinda sem þeir hafa
safnað vegna annarra starfa. Það þýð­
ir að dómarar sem láta af störfum geta
vegið og metið hvort hagstæðara sé
fyrir þá að fá lausn samkvæmt stjórn­
arskránni eða að láta af störfum og
þiggja eftirlaun.
Leifar gamalla tíma
Ögmundur segir ákvæði stjórnar­
skrárinnar vera barn síns tíma og að
breytingar séu yfirvofandi. „En eins
og ég segi þá erum við að halda inn
í nýja tíma að þessu leyti og er það
vel,“ segir Ögmundur um málið. Vís­
ar hann þar væntanlega til tillagna
stjórnlagaráðs um nýja stjórnar­
skrá sem liggur fyrir Alþingi. Stjórn­
lagaráð leggur til að sérstök réttindi
hæstaréttardómara sem varin eru í
stjórnarskránni verði afnumin. Til­
lögur ráðsins liggja fyrir þinginu en
enn hafa þær ekki verið afgreiddar.
Þrátt fyrir að breytingar hafi ver­
ið gerðar á stjórnarskránni og eft­
irlaunaákvæðum í lögum hefur
aldrei verið haggað við rétti hæsta­
réttardómara til eftirlauna. Réttur
dómaranna er umtalsvert meiri en
annarra einstaklinga, hvort sem
litið er til þeirra sem starfa fyrir ríkið
eða þeirra sem starfa á almennum
vinnumarkaði.
Tveir á venjulegum eftirlaunum
Þegar hafa stöður Jóns Steinars og
Garðars verið auglýstar af innanrík­
isráðuneytinu. Ráðuneytið þarf lík­
lega að auglýsa fleiri stöður hæsta­
réttardómara á komandi mánuðum
og árum þar sem fleiri dómarar
nálgast eftirlaunaaldurinn.
Samkvæmt upplýsingum frá
innan ríkisráðuneytinu og Lífeyris­
sjóði starfsmanna ríkisins eru átta
fyrrverandi hæstaréttardómarar
á lífi. Aðeins tveir þeirra fá greidd
eftirlaun samkvæmt almennum
lögum um eftirlaun hæstaréttar­
dómara. Það þýðir að aðeins tveir
af þessum átta fyrrverandi dómur­
um hafa fengið lausn frá embætti
á öðrum grundvelli en 61. greinar
stjórnarskrárinnar. Hinir sex eiga
allir rétt á fullum launum hæsta­
réttardómara eins og þau eru
hverju sinni og hækka því launin í
takt við ákvarðanir kjararáðs.
Í hverjum mánuði eru því
greiddar út um það bil 5,3 millj­
ónir króna í launakostnað vegna
fyrrverandi hæstaréttardómara. Á
meðan þarf að sjálfsögðu að greiða
n Sex fyrrverandi hæstaréttardómarar fá ennþá greidd full laun n Rétturinn tryggður í stjórnarskrá
Velja Hæstaréttardómarar hafa
hingað til getað valið hvort þeir fái
lausn samkvæmt stjórnarskránni
eða láti af störfum og fari á eftirlaun.
MYND GUNNAR GUNNARSSON
Á fullum launum hjá ríkinu
Þessir fyrrverandi dómarar njóta fullra launa þrátt fyrir að hafa látið af störfum fyrir
Hæstarétt. Laun þessara einstaklinga taka mið af launum hæstaréttardómara hverju
sinni eins og þau eru ákveðin af kjararáði. Aðeins tveir fyrrverandi dómarar fá greiðslur
úr Lífeyrissjóði Starfsmanna Ríkisins og fengu þeir ekki lausn samkvæmt 61. grein
stjórnarskrárinnar.
Þór Vilhjálmsson
Lét af embætti:
30.6.1995
Þór var skipaður dómari
við Hæstarétt árið 1976 en
áður var hann borgar-
dómari. Hann var einnig
prófessor við lagadeild
Háskóla Íslands um níu ára skeið. Hann
hefur verið forseti Hæstaréttar og setið
sem dómari í Mannréttindadómstól
Evrópu.
Hjörtur Torfason
Lét af embætti:
15.12.2000
Hjörtur var settur
dómari við Hæstarétt
í nokkra mánuði árið
1988 en var svo skipaður
dómari við réttinn árið
1990. Hann hafði áður verið ráðunautur
stóriðjunefndar og iðnaðarráðherra. Hann
hefur einnig starfað á lögfræðistofu og
verið stundakennari við Háskóla Íslands.
Haraldur Henrysson
Lét af embætti:
24.6.2003
Eftir að hafa verið skipað-
ur sakadómari í Reykjavík
árið 1973 var Haraldur
settur hæstaréttardóm-
ari í nokkra mánuði árið
1988 áður en hann var skipaður dómari
við réttinn 1999. Hann starfaði áður sem
fulltrúi hjá bæjarfógetanum í Keflavík og
Kópavogi.
Guðrún Erlendsdóttir
Lét af embætti: 3.2.2006
Guðrún var skipuð í Hæsta-
rétt fyrst kvenna árið 1986.
Áður hafði hún starfað í
tæpt ár sem settur dómari
við réttinn. Fyrir dóm-
arastörf sín starfaði hún
sem dósent við Háskóla Íslands.

Hrafn Bragason
Lét af embætti: 4.7.2007
Eftir að hafa starfað sem
borgardómari var Hrafn
skipaður hæstaréttar-
dómari árið 1987. Hann
var forseti Hæstaréttar á
árunum 1994–1995. Áður
en hann settist í dómarasætið var hann
lögfræðingur Neytendasamtakanna og
stundakennari við Háskóla Íslands.
Hjördís Björk
Hákonardóttir
Lét af embætti:
28.5.2010
Hjördís var skipaður
dómari við Hæstarétt
árið 2006. Hún hafði áður
starfað sem borgar-
dómari og héraðsdómari í Reykjavík auk
þess að vera dómstjóri við Héraðsdóm
Suðurlands.
Aðalsteinn Kjartansson
blaðamaður skrifar adalsteinn@dv.is