Dagblaðið Vísir - DV - 20.07.2012, Blaðsíða 42

Ólympíuleikar
í heimsborginni
42 Lífsstíll 20.–22. júlí 2012 Helgarblað
Reynir
Traustason
Baráttan
við holdið
Þ
að getur verið snúið að skipta
um lífsstíl með róttækum
hætti. Sem offitusjúklingur
þekki ég það vel að eftir
fyrstu fjallgöngurnar fékk ég
gjarnan klapp á bakið. Þegar sú
árátta að klífa fjöll ágerðist skutu
efasemdir rótum hjá einhverjum.
Yfir 300 fjallgöngur á einu ári –
það gat ekki verið í lagi. Meira að
segja eiginkonan var áhyggjufull
og undrandi á þessum ósköpum.
„Ertu nokkuð orðinn manískur?“
spurði hún alvarleg í bragði dag
einn þegar ég hafði lagt tvö fjöll að
fótum mér. Mér sárnaði mjög en
af fenginni reynslu gætti ég þess
að halda friðinn. Ég brosti með
herkjum án þess að það næði til
augnanna.
Þetta var á þeim tíma þegar
ég gekk gjarnan einn með þrjá
hunda. Stundum hvatti ég eigin-
konuna til að koma með á fjöll en
það heyrði til undantekninga að
hún tæki þeirri áskorun. „Ég skil
ekki fólk sem þarf alltaf að klöngr-
ast upp á fjöll,“ sagði hún gjarnan
og lýsti því að jafnsléttan væri
ágæt til þess að ganga á. En um
síðustu áramót gerðist eitthvað
sem ég hafði ekki séð fyrir. Hún
féllst á að gerast ásamt mér þátt-
takandi í verkefni á vegum Ferða-
félags Íslands sem fólst í því að
ganga á 52 fjöll á einu ári.
Þegar árið er
rúmlega hálfnað
er staðan sú að
við höfum klif-
ið öll þau fjöll
sem ætlast er til.
Allt í einu eru fjall-
göngurnar orðnar sjálfsagðar og
ekki heyrist lengur að þetta sport
sé illskiljanlegt. Eftir því sem fjöll-
unum á ferilskránni hefur fjölgaði
hefur áhugi minn á klettaklifri
aukist. Mér tókst að vinna bug á
lofthræðslunni og í framhaldinu
tókst ég á hendur meira krefjandi
fjallgöngur með hóflegu klifri í
klettum. „Þetta skil ég ekki,“ sagði
eiginkonan eitt sinn í ársbyrjun
þegar ég kom blóðrisa úr slíkum
leiðangri upp Þverfellshorn Esj-
unnar eftir að hafa hrasað. Hún
áréttaði að fólk og klettar ættu
litla samleið þótt fjallgöngur væru
ágætar. Ég var auðvitað sammála
eins og alltaf.
Fjöllin hafa eitt
að öðru fallið
að fótum kon-
unnar sem áður
skildi ekki þörf
þess að klífa hæstu
tinda. Og nú er svo
komið að hún fer, auk hefð-
bundinnar dagskrár, einförum
á fjöll í þeirri viðleitni að byggja
upp þrek og áræði. Dag einn fór
hún á Helgafell í Mosfellsbæ en
bætti síðan við Úlfarsfelli í fram-
haldinu til að „fá eitthvað út úr
göngunni“, eins og hún orðaði
það. Ég kunni ekki við að spyrja
hvort hún væri manísk enda slíkt
ekki við hæfi. Ég dáðist í laumi að
úthaldinu og hörkunni og sýndi
því skilning að hún sneiddi hjá
klettunum.
Mannshugurinn er síbreyti-
legur. Viðhorf og veraldir breyt-
ast stöðugt. Einn sólardaginn í
síðustu viku hvarf konan spor-
laust að heiman. Síðdegis rak
forvitnin mig til að hringja í
hana. Mig renndi í grun að hún
hefði lagt upp í fjallgöngu. „Hvar
ertu?“ spurði ég af jafnsléttunni.
Hún sagðist móð og másandi
vera á Esjunni. Ég vildi vita hvar.
Það varð stundarþögn í símanum
en svo svaraði hún vandræða-
lega. „Ég er að reyna við klettana
á Þverfellshorni“. Seinasta vígið
var fallið.
Kona í
klettum
L
ondon er í góðu skapi þessa
dagana. Eða myndi vera, ef
ekki væri fyrir rigningu sem
hefur staðið nær samfleytt í
fjóra mánuði. Sumir segja að
þær lægðir sem áður léku Ísland grátt
hafi nú fundið sér farveg sunnar, að
íslenskir sólskinsdagar komi á kostn-
að enskrar grámyglu. En hvað um
það, eins dauði er annars brauð, og
Englendingar hafa þó eitt og annað að
gleðjast yfir.
Í byrjun júní fagnaði Elísabet
drottning 60 ára krýningarafmæli
og nálgast nú að slá það met sem
Viktoría langalangamma hennar setti
fyrir rúmri öld, en sú ríkti í heil 64 ár.
Annað sameiningartákn Breta fagn-
ar einnig stórafmæli nú um mundir,
en 50 ár eru síðan fyrsta James Bond-
myndin kom út. Í byrjun júlí komst
Andy Murray í úrslit á Wimbledon,
fyrsti Bretinn í 76 ár sem á möguleika á
að vinna mótið. Nokkrum dögum fyrr
var The Shard, sem þýða mætti sem
„Gler brotið“ og er stærsti skýjakljúfur
Vestur-Evrópu, opinberlega vígður. Og
sjálfir Ólympíuleikarnir verða haldnir
hér í ágúst.
Kenndu rigningunni um …
Þrátt fyrir erfiðleikana alla í kring-
um dauða Díönu er konungsfjöl-
skyldan líklega meira sameiningar-
tákn nú en hún var á silfurafmælinu
árið 1977, þegar Bretland var tekið
í gjörgæslu Alþjóðagjaldeyrissjóðs-
ins og pönkhljómsveitin Sex Pistols
samdi níðvísur um drottninguna. En
ekki standa allar ímyndir sig jafn vel.
Murray tapaði á Wimbledon gegn
Svisslendingnum Federer og er rign-
ingunni kennt um, þó ekki sé ljóst
hvers vegna hún kemur einum verr en
öðrum. Og margir líta á The Shard eins
og Hörpuna hérlendis, sem ókláraðan
minnisvarða um góðærið.
Bankahneykslin halda áfram og
yfir maður Barclays-banka var gripinn
glóðvolgur við að leika sér með vext-
ina. Þrátt fyrir þessa erfiðleika eiga
Bretar sér lengri bankasögu en flestir,
eins og sjá má á safni Bank of Eng-
land. Safnið er ekki jafn þurrt og mætti
ætla. Í leiktækjum er hægt að hafa áhrif
á vexti með því að halda bolta á lofti,
stjórna peningamagni í umferð með
taumunum í loftbelg, eða reyna karl-
mennsku sína við að lyfta gullstöng-
um. Ef til vill ætti Seðlabanki Íslands
líka að búa til leikvöll til að kynna ís-
lenskum börnum peningamálastefn-
una áður en það verður of seint.
Þökk sé emírnum af Katar þá tekst
á endanum að klára byggingu The
Shard og er hann sjálfur, ásamt borgar-
stjóra London og prinsinum af York,
viðstaddur opnunina. Langt, langt fyr-
ir neðan stend ég á brú ásamt drjúgum
hluta bæjarbúa og fylgist með ljósa-
sjóinu. Satt að segja er það lítið glæsi-
legra en það sem fylgdi opnun Hörpu,
en hvað um það, það er gaman að sjá
íbúa þessarar mestu stórborgar heims
haga sér eins og smábæjarbúa þegar
nýr kofi er reistur.
Frá Viktoríu drottningu
til James Bond
London hefur upplifað miklar hæðir
og lægðir á þeim 115 árum sem eru
liðin síðan Viktoría gamla dó. Þegar
Ólympíuleikarnir voru fyrst haldnir
hér árið 1908 var London stærsta borg
í heimi, en fólk tók að flytja burt undan
loftárásum í seinni heimsstyrjöldinni
og hélt sú þróun áfram eftir að stríði
lauk. Næst voru Ólympíuleikar haldn-
ir hér árið 1948, stríðið var unnið en
hnignunin hafin.
London gekk þó í gegnum annars
konar gullöld á 7. áratugnum. Bítl-
arnir fluttu hingað frá Liverpool
og kepptu við heimamenn í Roll-
ing Stones og Who um að verða vin-
sælasta hljómsveit heims, „Swinging
London“ varð að háborg tískunnar
og fólk kom alla leið frá Keflavík til að
kaupa plötur og föt á Carnaby Street.
Þar er enn mikið líf, ekki síst á kvöldin.
Þegar James Bond birtist svo í
jakkafötum á hvíta tjaldinu fannst
mörgum sem skömmtunartímabili
eftirstríðsáranna væri endanlega
lokið. Í Barbican Centre er sýning til
heiðurs helsta njósnara hennar há-
tignar, og má þar sjá jakkafötin víð-
frægu, Kasinó-kjóla hinna fjölda-
mörgu kærasta, og módel af íshöllinni
frá Íslandsævintýri hans, sem minnir
satt að segja ekki mikið á Ísland.
Johnny Rotten og
Jack the Ripper
Pönkið tók við af hippunum á 8. ára-
tugnum, Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn
tók við af Carnaby Street og allt þar
til rétt fyrir 1990 hélt London áfram
að minnka. En þá tók þróunin að
snúast við. Í góðærinu fór London
að keppa við New York um að vera
fjármálamiðstöð heimsins og fjár-
magn og innflytjendur streymdu
til borgarinnar, í þetta sinn ekki að-
eins þeir sem voru að flýja fátækt,
heldur einnig efnafólk úr hinu fyrr-
verandi heimsveldi Breta. Til marks
um breytta tíma eru það bresk-
ir byggingaverkamenn sem byggja
skýjakljúfana sem furstinn af Kat-
ar borgar fyrir, í bestu skólunum
er rúmur helmingur nema frá ný-
lendunum gömlu og húsnæðis verð í
borginni hefur rokið upp.
Austur-London, rétt hinum megin
við fjármálahverfið City, var löng-
um þekkt fyrir glæpi. Jack the Ripper
athafnaði sig hér fyrir rúmri öld og á
kvöldin er hægt að fara í draugaferð-
ir tengdar glæpum hans. Í seinni tíð
áttu glæpatvíburarnir Krays hér höf-
uðstöðvar sínar, en í dag hefur hverf-
ið gengið í endurnýjun lífdaga. Lista-
menn fluttu inn í illa farnar íbúðir,
gerðu þær upp og breyttu drasli í
listaverk, og sjá má afrakstur þeirra í
Whitehall Art Gallery. Rétt fyrir aftan
fjármálahverfið er Brick Lane, þar
sem veitingastaðir stofnaðir af inn-
flytjendum frá Indlandi, Pakistan og
Bangladess standa í röðum og kepp-
ast um að laða til sín viðskiptavini
með tilboðum um 25 prósenta afslátt
og fría fordrykki. Það er einnig hér um
slóðir sem Ólympíuleikarnir verða
haldnir, og sumir líkja hinum nýreistu
Ólympíuhöllum við geimskip sem
lent hafa í miðjum íbúahverfum.
Shakespeare og
emírinn af Katar
Þrátt fyrir fjármálakrísuna er London
enn í samkeppni við New York um að
vera mesta heimsborgin á þá mæli-
kvarða sem slíkt mæla. Margir eru
þó ekki endilega jafn bjartsýnir á
framtíð hennar. Vissulega nýtur hún
góðs af heppilegu tímabelti og nán-
um samskiptum við hin rísandi veldi
Asíu, en fyrr eða síðar munu hinar
vaxandi heimsborgir Hong Kong,
Shanghaí og Dúbaí fara fram úr
henni. Varla er hægt að lifa endalaust
á fornri frægð. Einn stjórnmálaskýr-
andi segir að um leið og Ólympíu-
glansinn hverfi muni fólk fara að átta
sig á hversu erfitt ástandið er í raun.
Og nýjar glæsibyggingar ýta aðeins
undir þann gríðarlega stéttarmun
sem hér er að finna.
Í millitíðinni má þó enn njóta
breskrar menningar eins og hún ger-
ist best. Við hlið Tate-listasafnsins,
þar sem sýning með listamannin-
um Damien Hirst er haldin (kostuð
af emírnum í Katar), má sjá leikhús
Shakespeare endurreist. Leikhúsinu
var lokað þegar púrítanar komust til
valda um miðja 17. öld og síðar rif-
ið. Fyrir 15 árum var það svo endur-
reist í upprunalegri mynd, og allt gert
til að gera sýningarnar sem líkastar
því sem tíðkaðist á tímum skáldsins,
búningarnir gerðir í sama stíl og með
sömu tækni og tíðkaðist þá. Leikhús-
ið er hringlaga og opið í miðjunni,
dýrari miði tryggir aðgang að yfir-
byggðu sæti sem veitir skjól frá rign-
ingunni, en hægt er að fá miða í stæði
á rétt um 1.000 krónur íslenskar. Og
það er hér sem stemningin er.
Hinrik 5. og íslenskir hundar
Upplifunin á nánast meira skylt við
tónleika en þann helgibrag sem oft-
ast einkennir Shakespeare-sýningar.
Bjórinn flæðir um áhorfendur og
þegar Hinrik 5. stígur á svið og hvet-
ur menn sína áfram öskra áhorfend-
ur „England“ eins og um íþróttaleik
væri að ræða, enda taldist Shake-
speare einhvern tímann til alþýðu-
skemmtunar eins og vændishúsin og
spilavítin sem eitt sinn settu mark sitt
á hverfið.
„Pish for thee, Iceland dog! Thou
prick-eared cur of Iceland,“ segir
einn leikari við annan á sviðinu og
var þessi lína oft höfð eftir í bresk-
um fjölmiðlum í þorskastríðunum,
en „íslenskur hundur“ virðist lengi
hafa verið sagt við þá sem maður
kunni illa við. Vísunin er þó ekki í
Icesave eða landhelgisdeilur, held-
ur það að púrítanar voru stuttklippt-
ir og stóðu eyrun á þeim því út í loft-
ið svo þeir þóttu minna á íslenska
fjárhunda. Það var ekki að undra að
Shakespeare hafi verið illa við trúar-
hóp þennan, enda létu þeir loka leik-
húsi hans um leið og þeir komust til
valda. Hvort hann hefði fundið til-
efni til að skrifa verk á borð við Hin-
rik 5. um Icesave-réttarhöldin mun-
um við hins vegar seint komast að,
en deilurnar hefðu vafalaust orðið
skemmtilegri í meðförum hans.
Ferðir
Valur Gunnarsson
valurgunnars@gmail.com
„Pish for thee,
Iceland dog!
Thou prick-eared cur of
Iceland,“ segir einn leikari
við annan á sviðinu og var
þessi lína oft höfð eft-
ir í breskum fjölmiðlum í
þorskastríðunum.
Valur Gunnarsson Greinahöfundur hefur komið víða við á ferðalögum sínum.
Velkomin(n) á Ólympíuleikana
Leikarnir eru áberandi um alla borg.
James gamli, góði „Þegar James Bond
birtist svo í jakkafötum á hvíta tjaldinu
fannst mörgum sem skömmtunartímabili
eftirstríðsáranna væri endanlega lokið.“