Dagblaðið Vísir - DV - 03.09.2012, Blaðsíða 12

GlysGjarni útGerðarmaðurinn
n Magnús Kristinsson selur útgerðina í Eyjum n Segist vera fórnarlamb markaðsmisnotkunar n Átti þyrlu og keypti lúxusbíla fyrir alla fjölskylduna
A
uðmaðurinn Magnús Kristins-
son úr Vestmannaeyjum hef-
ur nú, eftir fjögurra áratuga
rekstur, þurft að selja útgerð
sína í Vestmannaeyjum, Berg-Hugin,
til að geta borgað af skuldum sínum.
Þessi atorkusami útgerðarmaður var
fyrir hrun einn ríkasti Íslendingurinn
og var sérlega áberandi í íslensku við-
skiptalífi.
Fall Gnúps, fjárfestingarfélags sem
hann átti með bróður sínum Birki og
Kristni Björnssyni, er talið hafa mark-
að upphaf efnahagshrunsins. Félagið
féll í ársbyrjun 2008 og var fyrsta stóra
fjárfestingarfélagið sem fór á hausinn.
Magnús, sem virðist hafa notið
sérstakrar fyrirgreiðslu í Landsbank-
anum en lítur í dag á sig sem fórn-
arlamb, á margar viðskiptafléttur
að baki, sem stundum enduðu með
því að hann auðgaðist gríðarlega á
skömmum tíma. Þess má geta að í
rannsóknarskýrslu Alþingis kemur
fram að í árslok 2007 hafi þau Magn-
ús og Lóa Skarphéðinsdóttir, eigin-
kona hans, skuldað stóru bönkunum
saman um 60 milljarða króna.
Aðeins Jón Ásgeir Jóhannesson
og Robert Tchenguiz skulduðu þeim
meira. Þess má líka geta að heildarút-
lán stóru bankanna þriggja til Magn-
úsar og tengdra aðila námu haustið
2007 tæplega 1.200 milljónum evra
eða litlum 184.000 milljónum ís-
lenskra króna. Þetta kemur fram í
rannsóknarskýrslu Alþingis.
Fórnarlambið Magnús
Í yfirlýsingu sem Magnús sendi frá
sér í síðustu viku segist hann ósáttur
við þau málalok að þurfa að selja út-
gerðina, sem hann tók við af föður
sínum. Hann segist vera fórnarlamb
grófrar markaðsmisnotkunar. „Ég hef
allt frá haustinu 2008 glímt við mikl-
ar skuldir við Landsbankann sem að
mestu urðu til við kaup kaup á hlut-
um í bankanum. Ég var [eitt] margra
fórnarlamba grófrar markaðsmis-
notkunar eins og síðar hefur komið á
daginn,“ skrifar hann.
Hann segist hafa leitast við að
halda félaginu og standa skil á skuld-
um við bankana en þurfa nú að horf-
ast í augu við að það muni ekki tak-
ast. „Ég sé því engan annan kost en að
selja hluti mína í félaginu enda blas-
ir við að áform um aukna gjaldheimtu
af útveginum munu skerða rekstrar-
hæfi útgerðarfélaga og ekki síst þeirra
minni,“ skrifar Magnús en Viðskipta-
blaðið greindi fyrst frá þessu.
Stórkostlegur skaði
Þetta er ekki í fyrsta sinn sem Magn-
ús segist vera fórnarlamb markaðs-
misnotkunar. Í yfirlýsingu sem hann
sendi fjölmiðlum í október 2010 sagð-
ist hann líta á sig sem fórnarlamb
markaðsmisnotkunar stjórnenda
Landsbankans, bankans sem hann
fékk marga milljarða að láni hjá, að
því er virðist án persónulegra veða,
á árunum í kringum hrun. Í kjölfar
frétta um að Fjármálaeftirlitið hefði
framsent til embættis sérstaks sak-
sóknara athugun á meintri markaðs-
misnotkun Landsbankans bar hann
af sér sakir.
Hann sagðist í yfirlýsingunni hafa
óskað eftir því að fá tækifæri til að gera
embætti sérstaks saksóknara grein
fyrir viðskiptum sínum við bankann.
Hann hefði borið stórkostlegan skaða
af markaðsmisnotkun stjórnenda
bankans. „Ofan á það tjón vil ég ekki
fá bætt grunsemdum um að ég hafi
verið vitorðsmaður þessara manna
í ólögmætum aðgerðum, sem hittu
mig hvað harðast fyrir. Það er von mín
að rannsókn leiði í ljós hverjir voru
gerendur og hverjir þolendur í þessu
máli,“ skrifaði hann.
Gengu ekki að kvótanum
DV greindi frá því í ágúst árið 2009 að
Magnús hefði samið við skilanefnd
Landsbankans um að fá afskrifaðan
stærstan hluta skulda sinna (og fé-
laga sinna) við bankann en skuldirn-
ar námu um 50 milljörðum króna.
Bankinn er að mestu í eigu ríkisins
og því fellur stór hluti afskriftanna
á almenning á Íslandi. Fram kom
í fréttinni að skilanefnd bankans
myndi ekki leysa til sín þann kvóta
sem Magnús átti en hann var ekki í
persónulegum ábyrgðum fyrir stærst-
um hluta skuldanna.
Ef marka má orð hans sjálfs hefur
Magnús engu að síður haft þungan
bagga að bera, enda hefur hann nú
selt Síldarvinnslunni útgerðina til að
greiða niður skuldir. Tekið skal þó
fram að Vestmannaeyjabær telur sig
eiga forkaupsrétt á skipunum og mun
að líkindum reyna að sækja rétt sinn
fyrir dómstólum.
Skilanefndin hefur að líkindum
ekki ákveðið að keyra Magnús í þrot
þar sem hún hefur litið svo á að hag
bankans væri betur borgið ef Magnús
borgaði af skuldum sínum. Svo virðist
sem skilanefndin hafi veðjað á réttan
hest en kaupverð útgerðarinnar verið
gefið upp.
Brask Magnúsar
Orð Magnúsar um að hann sé fórnar-
lamb markaðsmisnotkunar eru
athyglisverð. Ekki bara vegna þess að
fyrirtæki hans voru ofarlega á listum
yfir stærstu lántaka hjá bönkunum
fyrir hrun heldur kom hann sjálfur að
viðskiptafléttum sem skiluðu lygileg-
um hagnaði.
Í desember 2006 flutti DV til dæm-
is fréttir af því að Magnús og Krist-
inn Björnsson hefðu selt 5 prósenta
hlut sinn í FL Group fyrir 9,5 millj-
arða króna. Þeir höfðu eignast 22 pró-
senta hlut í félaginu fjórum mánuð-
um áður þegar FL Group keypti
hlut þeirra Magnúsar og Kristins
í Straumi-Burðarási. Óhætt er að
segja að bréf þeirra hafi borið góða
ávöxtun þessa fjóra mánuði sem þeir
áttu þau. Verðmæti hlutar tvímenn-
inganna í FL Group var í ágúst 33,9
milljarðar en var 44 milljarðar þegar
þeir seldu í desember. Þannig högn-
uðust þeir um 2,5 milljarða króna á
mánuði þann tíma sem þeir áttu bréf-
in. Salan á fimm prósenta hlutnum
skilaði þeim gróða upp á litlar 2.200
milljónir króna á þávirði. Peningarn-
ir voru taldir hafa runnið inn í Gnúp,
sem þá var nýstofnað fjárfestingarfé-
lag í þeirra eigu.
Við þetta má bæta að með kaup-
um FL Group á bréfum þeirra í
Straumi-Burðarási fylgdu líka bréf
í KB banka. Þau bréf hækkuðu um
1.600 milljónir á sama tíma. DV birti
frétt skömmu eftir söluna á hlutnum í
Straumi-Burðarási þar sem fram kom
að þeir höfðu grætt um 29 milljarða á
sölunni; Magnús 19 og Kristinn 10. Á
fjórum mánuðum varð sú tala að 40
milljörðum króna.
„Koma í veg fyrir“ skattheimtu
Þetta er aðeins eitt dæmi um frétt-
ir sem sagðar hafa af viðskiptabrölti
útgerðarmannsins. Í nóvember 2009
afhjúpaði DV flókna viðskiptafléttu
bræðranna Birkis og Magnúsar sem
átti að koma Birki hjá því að greiða um
ein milljarð í skatt af hagnaði sínum af
sölu hlutafjár í Gnúpi – en Magnús
keypti yngri bróður sinn út.
Í fréttinni kom fram að í stað beinn-
ar sölu á hlutnum hefði Birkir fengið
milljarðana að hluta með arðgreiðslu.
Starfsmaður Milestone aðstoðaði
við fléttuna sem og KPMG og Logos.
Með flókinni fléttu, í stað beinna við-
skipta, fór svo að Birkir fékk sjö millj-
arða fyrir sinn hlut; þar á meðal voru
fjórir milljarðar króna greiddir í formi
arðgreiðslu út úr eignarhaldsfélaginu
MK-44 II í febrúar 2008. MK-44 II hélt
utan um 28,5 prósenta eignarhlut
þeirra bræðra í Gnúpi sem var í eigu
félagsins MK-44, sem þeir bræður
áttu líka saman. Í minnisblaði sem
DV hafði undir höndum í tengslum
við málið sagði berum orðum að til
stæði að Logos myndi sækja um að
félögin yrðu samsköttuð til að „koma í
veg fyrir” fjármagnstekjuskatt. Athygli
vakti að þetta var eftir fall Gnúps sem
hafði verið helsta eign bræðranna
fram að þessu.
„Kraftaverk að ég sé á lífi”
Óhætt er að segja að Magnús hafi
borist mikið á árin fyrir og eftir hrun.
Hann keypti Toyota-umboðið í des-
ember 2005 á sjö milljarða króna.
Smáey, félag í eigu Magnúsar, fékk
lán fyrir kaupunum en félagið var um
tíma tíundi stærsti hluthafinn í bank-
anum og hélt utan um 2,3 prósenta
hlut. Auk þess átti félagið rúmlega 5
prósenta hlut í Straumi-Burðarási.
Stærstu hluthafar bankanna tveggja
voru félög í eigu Björgólfsfeðga.
Magnús fékk því lánaða milljarða frá
Landsbankanum fyrir kaupunum,
bankanum sem hann var sjálfur hlut-
hafi í.
Ekki hefur komið fram hvort
Landsbankinn hafi krafist veða vegna
lánsins en þó hefur fram komið að
Magnús hafi í fæstum tilvikum ver-
ið persónulega ábyrgur fyrir þeim
lánum sem félög í hans eigu fengu á
þessum árum. „Það var bara þannig
í þessu blessaða samfélagi okkar að
það var ákveðin elíta sem gat labb-
að inn í bankana og keypt nánast
hvað sem er án þess að þurfa að taka
nokkra ábyrgð á því sjálf. Þannig er
þetta í tilfelli Magnúsar,“ sagði heim-
ildarmaður DV innan úr bankakerf-
inu árið 2009 en hann vildi ekki láta
nafns síns getið.
Kaupverðið á Toyota þótti hátt
á þeim tíma. DV spurði hann á sín-
um tíma hvers vegna útgerðarmaður
væri að kaupa bílaumboð. „Ég stofn-
aði mitt eigið fjárfestingarfélag árið
1994. Þá fór ég að gera tilraunir með
að kaupa eitt og eitt hlutabréf. Þetta
hefur orðið til þess að ég hef tekið þátt
í margvíslegri annarri atvinnustarf-
semi en útgerð,“ og bætti hann því við
að kaupin væru hluti af þörf sinni til
að vera atorkusamur og finna kröftum
sínum stöðugt nýja útrás. Þetta sama
ár lét hann hafa eftir sér að allt sem
hann gerði gengi upp. „Ef eitthvað
gengur ekki upp vinn ég úr því þannig
að niðurstaðan verði mér viðunandi.
Að því leytinu til gengur allt upp sem
ég geri,“ sagði hann kokhraustur og
grunlaus, rétt áður en halla fór und-
an fæti.
Þess má reyndar geta að Magn-
ús var heppinn að komast lífs af
þegar hann velti Ford-jeppa sínum
á Hellis heiði fáeinum dögum eftir
að hafa keypt Toyota-umboðið. „Það
er kraftaverk að ég sé á lífi. Engu er
líkara en Guð hafi vakað yfir mér í
þetta skipti,“ sagði hann við DV eftir
veltuna. Hann sagðist ætla að fá sér
12 Úttekt 3. september 2012 Mánudagur
Baldur Guðmundsson
blaðamaður skrifar baldur@dv.is
F r j á l s t , ó h á ð d a g b l a ð
MAGNÚS KRISTINSSON Í TOYOTA:
dv.is
þriðjudagur 18. ágúst 2009 dagblaðið vísir 114. tbl.99. árg. – verð kr. 347
fréttir
BÆjarStjÓri
grÆddi
tViSVar
n hValSkurðarmenn meiddir
n Brúðkaup illuga
n Skilanefnd landSBankanS Semur um að afSkrifa lÁnin
n fékk 50 milljarða að lÁni – fÆr tugi milljarða afSkrifaða
n reStin greiðiSt af grÓða útgerðarinnar Í eYjum
ÞARF EKKI
AÐ BORGA
FImmtíu
mILLJARÐA
Uppi:
Fréttir
-
-
H&N-mynd
við hlið logos:
hValur
Sprakk ÁStin Á tÍmum iceSaVe
fÓlk
INGA LIND
í SKÓLA
fÓlk
hOrn-
Steinar
daVÍðS
n lagðir Á afmÆliSdögum fOreldra hanS
Veldu réttu
SkÓlatölVuna
neYtendur
auður capital
StOfnuð með
kúlugrÓða
fréttir
„Ég var [eitt] margra
fórnarlamba grófrar
markaðsmisnotkunar
Gríðarlegar afskriftir Magnúsar
Forsíða DV 18.08.2009