Dagblaðið Vísir - DV - 18.01.2013, Síða 37

Á þetta að vera Macbeth?
Menning 37Helgarblað 18.–20. janúar 2013
tilfinningu fyrir hrynjandi og þögnum
að lýsa eitt andartak upp hljóða ör-
væntingu manns sem er kominn fram
á blábrúnina og sér tilveruna alla sem
algert tóm, án merkingar og tilgangs.
Menn hafa stundum leyft sér að túlka
þessi orð Macbeths sem tómhyggju
af hendi skáldsins (Andrews ýjar að
því í leikskránni), en það er tilhæfu-
laust; til að gera það þarf að slíta þau
úr réttu samhengi. Ef nokkuð er má
miklu fremur skilja þau sem óbeina
fordæmingu á slíkri tómhyggju; til-
raun til að sýna hver geti verið ein
af undirrótum hennar: illt athæfi
mannsins, satanísk uppreisn gegn
öllu sem gott er.
Margrét Vilhjálmsdóttir sýnir
lafði Macbeth sem frekar brothætta
konu. Það gneistar hvorki né logar
af illsku hennar, en vel var hægt að
trúa á hömlulausan metnað henn-
ar og einbeittan ásetning. Í svefn-
gönguatriðinu, þegar lafðin er
orðin geðveik, öðru af glansnúm-
erum leiksins, skein frosin angistin
út úr sljóum augum hennar og æði.
Það var vel gert hjá Margréti. Hilm-
ir Snær Guðnason small inn í hlut-
verk Bankós, heiðarleikinn, festan
og æðruleysið uppmálað; einnig
þar var réttur tónn sleginn. Og Atli
Rafn Sigurðarson náði að gera við-
brögð Macduffs við fréttunum af
morðum konu hans og barna gríp-
andi. Samtal lafði Macduff og sonar
hennar á sviðsbrúninni var laglega
flutt af Vigdísi Hrefnu Pálsdóttur og
litlum dreng með dökka lokka sem
var annað hvort Ágúst Örn Börges-
son Wium eða Stefán Árni Gylfason
– ég veit ekki hvor þeirra það var, sá
engar upplýsingar um það í leikhús-
inu og börnin, sem koma fram, fá
enga mynd af sér í leikskrána.
Um nornirnar frægu ætla ég ekki
að segja neitt.
Hæpin sviðslausn
Leikmyndin, lokað rými, nakið og
kalt, er stílhrein, en ég fær ekki séð að
hún hjálpi leiknum á nokkurn hátt.
Eitt af því sem setur mikinn svip á
margbrotið myndmál hans, eins og
það endurspeglast bæði í orðræðu
og sviðslýsingum, er návist heiðanna,
myrkrið sem þar ríkir yfir auðninni.
Þar spretta dularfullar og óhugnan-
legar kvenverur upp úr jörðinni sem
gleypir þær aftur og þar fer skógurinn
að lokum af stað, eins og höfuðskepn-
urnar sjálfar séu að baki lokaárásinni
á hinn óða konung. Þar mynda kast-
alarnir litlar vinjar mannlegrar hlýju
og samneytis, vinjar sem myrkrið
ræðst inn í, uns allt mennskt leggur
á flótta. „Fyrr sá ég aldrei fagran dag
svo ljótan“, eru fyrstu orð Macbeths á
sviðinu (ég vitna að sjálfsögðu í þýð-
ingu Helga) og slá þann tón sem á eft-
ir að hljóma leikinn á enda. Andstæð-
ur ljóss og myrkurs, hið illa falið undir
því sem sýnist fagurt.
Hér er ekkert unnið með þessa
frjóu spennu í listrænni hugsun
verksins og það eins þótt innra svið
sé stundum opnað neðan til á bak-
vegg sem út af fyrir sig kom ekkert
illa út. Það eru einkum loka atriðin
sem verða ankannaleg í þessu rými:
eins og leikritið sjálft geri uppreisn
gegn þeirri spennitreyju sem það
hefur verið fært í. Allt í einu var kom-
ið eitthvert plasttjald inn á það sem
áður var oftast hallargólf og svo
komu hermenn röltandi með trjá-
greinar sem áttu að tákna skóginn;
einhvern veginn virkaði það heldur
kauðskt allt saman og máttlítið.
Blóðið, sem Þjóðleikhúsið nýtti sér
mjög í allri forkynningu sýningar-
innar, var ofnotað eins og við mátti
búast. „Minna er meira“ - og öfugt,
svo ég noti kunnuglegan frasa sem
getur einnig verið freistandi að of-
nota í krítík.
Ég gef sýningunni eina stjörnu. Ég
veit að þeir leikarar, sem hér hafa ver-
ið nefndir, munu skipta henni bróð-
urlega á milli sín. n
Ein stjarna
Ég veit að þeir leikarar, sem hér
hafa verið nefndir, munu skipta
henni bróðurlega á milli sín.
mynd prEsspHotos.biz
„Sósíalistinn sem
varð sendiherra“
„Hvítar lygar
og svartar“
Hreint út sagt
Svavar Gestsson
Hvítfeld – Fjölskyldusaga
Kristín Einarsdóttir
„Ágætis sjónvarpsmynd á
sunnudagseftirmiðdegi“
Jack reacher
Christopher McQuarrie