Dagblaðið Vísir - DV - 12.04.2013, Blaðsíða 41

60% Íslendinga of þung
Lífsstíll 41Helgarblað 12.–14. apríl 2013
Taktu
prófið!
Átt þú við matar-
fíkn að stríða?
Einkenni fyrri stiga matarfíknar
1 ___ ___ Notar þú stundum „mat, skyndibita, sælgæti“ til að „fylla
upp í tómarúm“ þegar þér leiðist eða þú
ert einmana?
2 ___ ___ Borðar þú stundum meira en þú ætlaðir þér?
3 ___ ___ Hefur neysla þín á „mat, skyndibita eða sælgæti“ aukist
á einhvern hátt frá því fyrir einhverjum
mánuðum eða árum?
4 ___ ___ Eyðir þú stundum meiri fjármunum í „mat, skyndibita eða
sælgæti“ en þú ættir að gera?
5 ___ ___ Hafa fjölskylda, vinir eða atvinnurekandi verið áhyggjufull
vegna áthegðunar þinnar eða útlits?
6 ___ ___ Gerir þú lítið úr áti þínu með því að segja öðrum að þú sért
annaðhvort í átaki eða á leiðinni í það?
7 ___ ___ Hefur þú beitt þig hörðu og fastað eða farið í stranga
megrun til að sýna að þú hafir stjórn á
vandanum?
8 ___ ___ Hefur þú byrjað í eða ætlað að byrja í átaki þrisvar sinnum eða
oftar á síðastliðnum sex mánuðum?
9 ___ ___ Heldur þú áfram að borða ákveðna fæðuflokka vegna þeirrar
fróunar sem þeir veita þér, jafnvel þótt
þú vitir að þeir séu skaðlegir fyrir þig?
10 ___ ___ Hefur þú tilhneigingu til að borða áberandi meira þegar þú ert
undir miklu álagi?
11 ___ ___ Finnst þér að ástæðurnar fyrir ofáti þínu séu vegna þeirra
vandamála sem þú átt við að etja í lífi
þínu?
Einkenni seinni stiga:
1 ___ ___ Ert þú smeyk/ur við að breyta um starfsvettvang, vegna
þyngdaraukningar, þyngdartaps eða
útlits?
2 ___ ___ Þegar þú takmarkar át þitt, finnur þú þá fyrir einhverju
af eftirfarandi; þunglyndi, höfuðverkj-
um, skapstyggð, viðkvæmni og/eða
svefntruflunum?
3 ___ ___ Átt þú vanda til að halda áfram áti fram eftir kvöldi og
stundum snemma morguns?
4 ___ ___ Álítur þú að ofát og lotuát geti eyðilagt heilsu þína?
5 ___ ___ Er ofnotkun þín á mat og afleiðingar hennar að brjóta niður
sjálfsvirðingu þína?
6 ___ ___ Hefur „maki“ þinn hótað að yfirgefa þig vegna þess hvernig þú
umgengst mat og hvernig áhrif matur
hefur á þig?
7 ___ ___ Ert þú farin/n að skipu-leggja lotuát og/eða að fela mat
til að borða seinna?
8 ___ ___ Hefur þú löngun í sykraðan, sterkjuríkan (hveiti, kartöflu-
maísmjöl, pasta o.fl.) eða feitan mat
oftar en aðrir?
9 ___ ___ Hefur læknirinn þinn til-kynnt þér að „hann geti ekki gert
meira fyrir þig“?
10 ___ ___ Eyðir þú svo miklum fjárhæðum í „skyndimat“ að það
er orðið að vandamáli í lífi þínu?
Niðurstöður
n Ef þú hefur svarað þremur spurn-
ingum játandi, þá gætir þú átt við
matarfíkn að stríða, en ert sennilega á
byrjunarstigi í sjúkdómnum.
n Ef þú hefur svarað sex eða fleiri
spurningum játandi, þá bendir allt til
þess að matarfíkn sé vandi í þínu lífi
og við mælum með því að þú leitir þér
hjálpar.
Heimild: www.matarfikn.is
JÁ NEI
JÁ NEI
M
jög trúlega hef ég barist
við matarfíkn alla ævi en
ég byrjaði ekki að fitna fyrr
en rétt um tvítugt,“ seg-
ir Birna Huld Helgadóttir,
42 ára móðir í Njarðvík, og bætir
við að hún hafi alltaf sóst meira í
sætindi en mat. „Á unglingsárunum
var ég að fela sælgætið og jafnvel að
hnupla aur til að kaupa mér gotterí.
Svo vildi bara til að maður var á mik-
illi hreyfingu á þessum tíma, gekk allt
og hljóp og þess vegna settist ekkert
utan á mig, ekki fyrr en ég hafði náð
mér í manninn minn. Þá fóru kílóin
að hlaðast á mig og um 25 ára aldur
missti ég alveg tökin.“
Dugleg í ræktinni
Birna Huld segist ekki hafa reynt
„allt“ í baráttunni við þyngdina. „Ég
nennti því ekki. Ég var samt dugleg í
ræktinni. Fyrir fjórum árum mætti ég
fimm sinnum í viku en samt gerðist
ekkert af því að ég fór alltaf heim og
borðaði yfir allan árangur. Ég próf-
aði líka Herbalife en fannst það vont.
Ég vissi alveg hvað ég yrði að gera og
hafði til að mynda heyrt af fólki sem
léttist þegar það hætti að drekka gos.
Það fékk mig samt ekki til að hætta
í gosinu. Ég seldi sjálfri mér að það
væri nóg að vera dugleg í ræktinni
því ég vildi alls ekki sleppa „stöff-
inu“ mínu. Og það var ekki séns að
ég færi á Danska kúrinn og færi að
vigta allt ofan í mig sem er fyndið þar
sem ég hef núna vigtað allan mat í
heila 1.306 daga. Hins vegar hef ég
varla farið inn í líkamsræktarstöðina
á þessum tíma.“
Náði botninum
Þegar heilsa Birnu Huldar var sem
verst vó hún 125 kíló. „Þá náði ég
botninum. Ég var í klippingu og hafði
troðið mér þar ofan í stólinn og var
að lesa Vikuna; aðalmegrunarblað
Íslands. Þar var viðtal við þrjár kon-
ur sem höfðu misst eitthvað um 150
kíló samtals. Þetta var bara enn eitt
viðtalið en það gerðist eitthvað innra
með mér. Ég fór heim og fletti upp á
þessari MFM-miðstöð sem konurn-
ar í viðtalinu höfðu talað um. Á vef-
síðunni var próf þar sem maður gat
séð hvort maður væri matarfíkill.
Matarfíkn var hugsanleg ef þú svar-
aðir þremur spurningum játandi.
Ég svaraði ellefu játandi. Ég hefði
allt eins getað slökkt á tölvunni og
gleymt þessu en hins vegar kallaði ég
á manninn minn, sýndi honum þetta
og hann sagðist tilbúinn til að styðja
mig.“
Ótrúleg hugarfarsbreyting
Daginn eftir pantaði Birna Huld sér
tíma hjá MFM-miðstöðinni. „Ég fékk
ekki tíma fyrr en nokkrum mánuðum
seinna og það er ótrúlegt til þess að
hugsa að ég hafi ekki hummað tím-
ann af mér eða bara sleppt að mæta
þegar viðtalsdagurinn rann upp. Síð-
an í ágúst 2009 hef ég vigtað allan mat
og lifað lífinu dásamlega í fráhaldi.
Ég sakna ekki sætinda en það kemur
fyrir, þegar ég finn lykt af nýristuðu
brauði, að mig langar í það. Sætindin
skipta mig ekki máli. Það nammi úr
páskaeggjunum sem börnin borða
ekki og hefur legið hér eins og hráviði
úti um allt er komið í ruslið. Hér áður
fyrr var það ég sem át það. Hugar-
farsbreytingin er ótrúleg.“
Andlegur sjúkdómur
Birna Huld hefur misst rúm 50 kíló en
segist reyna að einblína á líðanina og
heilsuna frekar en töluna á vigtinni.
„En því miður er ég haldin ákveðinni
áráttu gagnvart vigtinni. Ég vigta mig
einu sinni í mánuði og hef sett mér
markmið að vera innan ákveðinna
marka. Ef ég fer yfir efri mörkin verð
ég kvíðin. Það er því alltaf viðkvæmt
mál að stíga á vigtina. Ég þyngdist
smátt og smátt og ég er skíthrædd
um að missa tökin aftur. Ég veit samt
að á meðan ég held mér á þessu
mataræði gerist það ekki. Óttinn er
samt alltaf til staðar. Þessi sjúkdómur
er svo andlegur, gerist fyrst og fremst
uppi í höfðinu á manni.“
Róla og hleyp
Birna Huld segir mikinn mun á
andlegu hliðinni síðan hún tókst á
við matarfíknina. „Ég er svo miklu
glaðari og hamingjusamari og bara
ánægð með mig. Það er gott að geta
horft í spegil bein í baki. Nú get ég
hlaupið úti á götu, hjólað og farið í
eltingarleik við hundinn en það er
eitthvað sem ég hefði aldrei getað.
Og sest í rólu án þess að festast! Það
er voðalega gaman.“
Hún viðurkennir þó að vilja helst
missa tvö kíló í viðbót. „Núna er ég
á svoleiðis flippi en þegar ég hugsa
betur út í það skiptir það engu.
Dóttir mín er líka dugleg við að láta
mig vita að ég líti vel út eins og ég
er. Ef þessi tvö kíló fara ekki er það
allt í lagi. Á meðan mér líður eins og
mér líður í dag er ég ánægð. Ég hef
ekki verið í jafn góðu formi í rúm 20
ár.“ n
Dásamlegt líf í fráhaldi
n Á unglingsárunum hnuplaði hún aurum til að geta keypt sér sælgæti
„Fyrir“ og
„eftir“ Birna
Huld segist hafa
misst tökin við 25
ára aldurinn.