Dagblaðið Vísir - DV - 12.04.2013, Blaðsíða 30

30 Viðtal 12.–14. apríl 2013 Helgarblað
Erla Bolladóttir hefur alla tíð lifað í skugga Guð-
mundar- og Geirfinnsmálanna og þráir ekkert heitar
en að nafn hennar verði hreinsað. Hún hefur þurft að
hafa mikið fyrir lífinu og ýmsum hlutum sem mörgum
þykja sjálfsagðir. Erla var í raun útskúfuð úr íslensku
samfélagi og flúði land í tvígang. Á Hawaii og í Suður-
Afríku fékk hún að upplifa það að vera hin óþekkta
Erla sem hún vildi vera. Síðustu árin hefur hún að
mestu leyti unnið með útlendingum hér á landi og
kann því vel. Hún er búin að fyrirgefa og er löngu hætt
að lifa í reiði. Sólrún Lilja Ragnarsdóttir settist
niður með Erlu og ræddi um árin eftir Guðmundar- og
Geirfinnsmálin, hvernig henni tókst að standa á fætur
aftur, ná sér á strik í lífinu og finna hamingjuna á ný.
V
ertu velkomin,“ segir glað-
leg rödd í dyrasímanum
rétt eftir að blaðamaður
hringir bjöllunni. Þetta er
Erla Bolladóttir, sem varð
þekkt andlit þegar hún dróst inn
í Guðmundar- og Geirfinnsmálin
fyrir tæpum 40 árum. Það hefur fylgt
henni alla tíð síðan, eins og mara.
Hún þráir ekkert heitar en að nafn
hennar verði hreinsað og hún fái að
lifa lífinu laus undan þessum erfið-
um sakamálum, sem mamma barn-
anna sinna og amma barnabarn-
anna.
Erla var aðeins tvítug þegar fyrst
var tekin af henni skýrsla vegna
Guðmundar- og Geirfinnsmálanna
í Síðumúlafangelsi í desember árið
1975. Hún sætti gæsluvarðhaldi í
239 daga og var dæmd til þriggja
ára fangelsisvistar í Hæstarétti fyrir
meinta aðild sína að málunum. Í ný-
legri skýrslu starfshóps um málin
kemur fram að það sé hafið yfir allan
skynsamlegan vafa að framburður
Erlu í málunum var óáreiðanlegur.
Mælir starfshópurinn með endur-
upptöku málanna.
Léttir að leggja fram kæru
„Ef ríkissaksóknari tekur ekki við sér
þá neyðist ég til að krefjast þess að
málið verði tekið upp. Til þess þarf ég
að sækja um það til stjórnvalda að fá
fjárhagsstuðning, því ég get það nátt-
úrulega ekki sjálf,“ segir Erla aðspurð
hvað hún hyggist gera nú þegar af-
gerandi niðurstöður skýrslunnar
liggja fyrir.
„Ef saksóknari sér ekki ástæðu til
að taka upp málið þá yrði ég að skilja
það sem endurnýjaðan dóm yfir mér
sem sekri manneskju og það yrði
óbærilegt. Það er það eina sem ég
gæti ekki afborið, að þetta yrði ekki
klárað fyrst þetta er komið af stað,“
segir Erla ákveðin og býður blaða-
manni til sætis í bjartri stofunni á
heimili hennar í miðbæ Reykjavíkur.
Hún hefur orð á því að hún búi á milli
tveggja lögreglustöðva og ætti því að
vera nokkuð örugg.
Erla gekk þung skref inn á aðra
þessara lögreglustöðva nýlega í þeim
tilgangi að kæra nauðgun sem hún
varð fyrir af hálfu lögreglumanns á
meðan hún sat í gæsluvarðhaldinu.
Skrefin út voru henni léttari.
„Ég taldi mig vera búna að vinna
alveg úr þessu. Sem ég var búin að
gera. En ég hef unnið úr þessu með
aðstoð viðtalsmeðferðar. Ég fór í
Stígamót, þá hafði ég aldrei talað um
þetta. Ég hafði jú sagt frá því að þetta
hefði átt sér stað en ekkert meira en
það.“
27 ár voru liðin frá því nauðgunin
átti sér stað þegar Erla leitaði til
Stígamóta. Þá var hún nokkuð góð
með sig, eins og hún orðar það og
taldi þetta að baki. Hún leitaði ein-
göngu til Stígamóta vegna þess að
hún var hvött til þess. „Ég gaf því
séns, því kannski vissi ég ekki allt.
Hugsaði með mér að ég gæti ekki
tapað á því en fannst það samt mjög
óþægilegt. Mér fannst þetta eiginlega
bara óþarfi.“
Upplifði blygðunarkennd og
skömm
Þegar Erla bar upp erindið við starfs-
mann Stígamóta viðurkenndi hún að
henni liði hálf kjánalega yfir því að
hafa samband. „Ég varð samt strax
klökk og áður en ég gat sagt henni
neitt var ég farin að gráta.“ Starfs-
maður Stígamóta benti henni þá á að
tárin bæru þess glögglega merki að
hún væri ekki búin að vinna nógu vel
úr hlutunum.
„Þá var mér eiginlega allri lokið og
áttaði mig á því að það sem ég taldi
búið var ekki búið. Ég hafði aldrei
sagt neinum nákvæmlega hvað gerð-
ist og reyndar fór ég ekkert nákvæm-
lega í það þar. Það var ekki fyrr en í
kærunni, sem ég var tilneydd til að
lýsa því sem gerðist og það var svo-
lítið erfitt. Þá kom þessi blygðunar-
kennd og skömm,“ segir Erla og það
tekur greinilega á hana að rifja þetta
upp. Að leggja fram kæru hjá lög-
reglunni var þó einnig ákveðinn létt-
ir. „Þegar ég gekk þaðan út þá var
mjög fallegt veður og mér leið eins og
einhverjum kafla væri lokið. Það var
góð tilfinning,“ segir hún og brosir
aðeins. Það er ljóst að þungu fargi er
af henni létt.
Nauðgunin táknræn fyrir málið
„Þetta mál er svo mikið ofbeldi alla
leið. Í hverju einasta skrefi sem er
tekið er fólgið ofbeldi og ég er allan
tímann þolandi þess. En allt í einu
þarna stíg ég eitthvað skref yfir strik-
ið, og er ekki lengur þolandi. Ég gerði
eitthvað í málinu.“
Erla gerir sér grein fyrir því að
málið er fyrnt, enda tilgangur hennar
með kærunni ekki að koma um-
ræddum lögreglumanni á bak við
lás og slá. „Það er hins vegar hið
rétta í stöðunni að hann taki ábyrgð
sem embættismaður á því sem hann
gerði.“
Það eina sem hún veit er að kæran
verður send ríkissaksóknara, sem
tekur í kjölfarið afstöðu til hennar.
Sjálf hefur hún enga tilfinningu fyrir
því hvað muni gerast í málinu.
Erla segist vera búin að fyrirgefa
umræddum lögreglumanni það sem
hann gerði henni og hefur ekki viljað
nefna hann á nafn opinberlega.
„Fólk getur verið svo óvægið. Ekki
það að ég finni hjá mér neina ábyrgð
til að hlífa honum, en ef ég gef upp
nafn hans þá er ég að siga á hann
umræðunni allri. Mér finnst það ekki
vera á mínu valdi að gera það,“ segir
Erla einlæg.
Hún upplifir í dag nauðgunina
sem táknræna fyrir málið allt í heild
sinni. „Eins hryllilegt og þetta var
þá veit ég ekki hvað af þessu var
hryllilegast. Þetta var bara í stíl við
allt annað í þessari rannsókn. Þessi
maður og þeir allir vissu að ekkert að
þessu hafði gerst en þeir héldu samt
áfram að pína okkur til að segja að
þetta hefði gerst og það er nauðgun
af öðru tagi. Þeir þröngvuðu okkur
til að segja hluti sem við vildum ekki
segja.“
Átti ekki að fá dóttur sína aftur
Þegar Erla losnaði úr fangelsi í lok árs
1976 var mannorð hennar ónýtt. Hún
var með tvær hendur tómar og búið
var að eyðileggja möguleika hennar
á því að lifa eðlilegu lífi. Dómur sam-
félagsins var ekki síður þungur en
réttarkerfisins.
Hjá henni tók við erfið barátta
fyrir því að fá dóttur sína aftur, en
hún var aðeins 11 vikna þegar Erla
var fyrst færð í gæsluvarðhald. Henni
varð það fljótlega ljóst að ekki stóð til
að hún fengi hana aftur.
„Hún var komin í fóstur á vegum
félagsmálaþjónustunnar á þessum
tíma. Þeim fannst það segja sig sjálft
að ég væri ekki fær um að hugsa um
barn eftir það sem ég var búin að
ganga í gegnum. Að sitja svona lengi
í einangrun. Þannig hélt martröðin
áfram.“
Eftir töluverða baráttu fékk Erla
að hafa dóttur sína um helgar en
Vill sættast
við bróður sinn
Sólrún Lilja Ragnarsdóttir
solrun@dv.is
Viðtal
„Bæði þegar ég
var á Hawaii og í
Suður-Afríku þá fann ég
muninn á því að vera Erla
sem enginn þekkir og Erla
úr Guðmundar- og Geir-
finnsmálunum.