Dagblaðið Vísir - DV - 17.05.2013, Blaðsíða 18

Léttir að Losna við brjóstin
K
ristjana Skúladóttir lét fjar­
lægja bæði brjóstin þegar
hún komst að því að hún
bar gen sem stórauka líkur á
krabbameini. Kristjana seg­
ir að umræðan sem nú er farin af
stað í kjölfar þess að Angelina Jolie
lét fjarlægja bæði brjóst sín sé ótrú­
lega gleðileg. Hún fór í aðgerðina 9.
janúar árið 2012 og þá fannst henni
eins og engin kona hefði farið í
þessa aðgerð. „Það var mjög erfitt að
stíga það skref.“
Hún er hins vegar afar þakklát fyr­
ir að hafa gert það því þegar brjóstin
voru fjarlægð kom fram að hún var
með krabbamein á byrjunarstigi.
„Það var sem betur fer enn svo lítið
að ég þurfti ekki á neinni meðferð
að halda. En það sýndi mér að ég tók
þessa ákvörðun á hárréttum tíma og
ég er mjög þakklát fyrir það.“
Ekki allir vilja vita
Kári Stefánsson skrifaði harðorða
grein í Morgunblaðið á miðviku­
dag þar sem hann gagnrýndi yfir­
völd fyrir að banna honum að láta
konur sem bera þetta gen vita. Hann
segir að um 1.200 íslenskar konur
séu með yfir 80 prósenta líkur á að
fá brjóstakrabbamein. Íslensk erfða­
greining gæti fundið bæði konur og
karla sem bera genið og látið arf­
berana vita.
Hins vegar þurfi hann leyfi
persónuverndar og heilbrigðisyfir­
valda sem hann hefur ekki fengið.
Því eru upplýsingarnar dulkóðaðar
og óaðgengilegar. „Mér finnst að all­
ar konur eigi að fá að vita af þessu,“
segir Kristjana. „Á sama tíma eiga
þær að fá að ráða því sjálfar hvort
þær kæra sig um þessar upplýsingar,
það hafa kannski ekki allir kjark til
þess að taka á móti þessu.
Það hjálpaði mér auðvitað að
hafa gengið í gegnum þetta með
systur minni og að hafa misst ætt­
ingja mína úr þessum sjúkdómi.
Aldurinn skiptir líka máli. Konur
sem eru farnar að eldast þurfa frekar
að takast á við þetta, á meðan þær
sem eru yngri vilja kannski ýta því
frá sér í einhvern tíma.“
Barátta systurinnar
Kristjana var búin að vita það lengi
að hún væri í áhættuhópi. Krabba­
mein hefur tekið sinn toll af föður­
fjölskyldunni auk þess sem eineggja
tvíburasystir hennar greindist með
krabbamein fyrir tuttugu árum, að­
eins 35 ára að aldri. „Hún fór í gegn­
um þessa erfiðu meðferð og var
lengi að ná sér en eins og allir vita þá
tekur þetta á. Við erum mjög tengd­
ar og það var erfitt að fylgja henni í
gegnum þetta. Það hjálpaði mér að
taka þessa ákvörðun.
Auðvitað hugsaði ég líka um
möguleikann á því að tapa barátt­
unni við sjúkdóminn því við höf­
um þurft að sjá á eftir mörgu góðu
fólk í minni ætt út af krabbameini.
Þannig að þegar ég áttaði mig á því
að þessi leið væri fær þá sá ég strax
að það yrði auðveldara fyrir mig að
fara hana. Það var aldrei spurning.“
Af því að hún var í áhættuhópi þá
þurfti hún að undirgangast krabba­
meinsrannsókn einu sinni til tvisvar
sinnum á ári. „Þá fékk ég bréf þar
sem mér var tilkynnt að ég þyrfti að
fara í þessa rannsókn og að henni
lokinni þurfti ég að bíða eftir bréfi
með niðurstöðunum. Ég var farin að
finna að þetta var streituvaldandi.
En ég hugsaði með mér að ef ég
gengi úr skugga um að ég væri með
þessi gen og færi í brjóstnámsað­
gerð þá losnaði ég við það. Það var
mikill léttir.“
Erfið ákvörðun
Vinkona hennar er ljósmóðir og
hjúkrunarfræðingur og hún hvatti
hana til þess að láta skoða genin
fyrir þremur árum. „Það var erfitt að
fara í gegnum það. Innst inni vissi ég
að ég væri með þetta gen, þar sem
eineggja tvíburasystir mín var með
það, þótt ég hafi forðast að fá stað­
festingu á því framan af. En nú var
ég komin á þann aldur að ég varð að
fara að hugsa um þetta.
Núna er verið að vinna í því að
finna þetta gen hjá okkur sem erum
í þessari ætt. Ég á tvo stráka og eina
stelpu. Stelpan er 31 árs og á sjálf
þrjár stelpur. Hún er búin að láta
skoða hvort hún sé með þetta gen og
er sem betur fer alveg hrein. Það var
mjög mikill léttir. Strákarnir fara svo
í skoðun þegar þeir eru orðnir eldri
því læknarnir segja að sama genið
geti valdið blöðruhálskrabbameini.
Þá er ekkert hægt að gera annað en
að fylgjast vel með þeim.“
Þegar Kristjana hafði farið til
genafræðings og fengið úr því skorið
að hún bæri þetta gen þá ræddi hún
við nokkra sérfræðinga sem hjálp­
uðu henni að taka ákvörðun. „Það
er erfitt að taka svona ákvörðun
því þetta er mikið inngrip inn í lík­
amann. Læknarnir sögðu að ég
hefði átt að vera búin að fá krabba­
mein mikið fyrr af því að ég tengist
systur minni svo sterkt. Þeir töldu
þó að lífsstíllinn hefði hjálpað mér
mjög mikið – ég hreyfi mig mikið,
hugsa vel um heilsuna og matar­
æðið. Það vann gegn þessu.“
Óttaðist viðbrögðin
Eftir að Kristjana hafði tekið
ákvörðun um að fara í brjóstnáms­
aðgerð upphófst erfiðasti tíminn í
þessu ferli, biðin eftir að aðgerðin
yrði framkvæmd. Hún þurfti að bíða
í tvo mánuði og segir að það hafi
valdið streitu og efi hafi læðst inn.
„Af því að ég er svo óþolinmóð að ég
vil klára hlutina strax þá fannst mér
þessi biðtími það erfiðasta við þetta
ferli. Þetta var ekkert í umræðunni á
þessum tíma og ég man að ég spurði
lækninn hvort ég gæti talað við ein­
hvern sem hefði farið í svona að­
gerð. Hann kom mér í samband við
konu sem undirgekkst aðgerð ári
áður en ég og það hjálpaði mér mjög
mikið að tala við hana.“
Helst myndi hún vilja sjá sam­
tök fyrir konur sem standa í þessum
sporum, svo þær viti hvert er hægt
að leita. „Því þegar ég sagði öðrum
frá þessu þá spurði fólk bara hvernig
mér dytti í hug að gera þetta og svo
var þetta ekkert rætt frekar. Ég var
svo hrædd við að mæta þessum við­
brögðum að ég fór hljóðlega í gegn­
um þetta.“
Sem betur fer á hún þó góða að og
bæði maki hennar og börn studdu
hana í einu og öllu. „Maðurinn
minn hefur alltaf stutt mig og dótt­
ir mín hefur hvatt mig áfram. Seinna
áttaði fólk sig á þessu og margir báð­
ust afsökunar á framkomu sinni á
þessum tíma. Síðan þá hefur um­
ræðan aukist og því opnari sem um­
ræðan er því jákvæðara verður fólk.
Nú finnst fólki ég vera hetja.“
Rétt ákvörðun
Kristjana fór í aðgerðina þegar um­
fjöllun um PIP­púðana stóð sem
hæst. „Ég var svolítið óheppin hvað
það varðar. Læknirinn sagði mér
að hlusta ekki á þetta og opna ekki
blöðin. Enda datt mér í aldrei í hug
að hætta við þetta þegar ég var einu
sinni búin að taka ákvörðun. Ef
heilsan er í lagi þá skipta þessi brjóst
engu máli.“
Aðgerðin var stór og erfið en í allt
voru brjóstin fjarlægð og eggjastokk­
arnir, ný brjóst byggð upp og púðar
settir inn. „Oft eru bráðbirgðapúðar
settir inn og þeim svo skipt út en það
var ekki gert í mínu tilfelli, sem bet­
ur fer því það er auðvitað mun betra
að þurfa bara að fara í eina aðgerð.“
Sex vikum seinna var Kristj­
ana komin aftur til vinnu. „Margar
konur eru lengur að jafna sig, það
n Lét taka bæði brjóstin n Systirin fékk brjóstakrabba n Krabbamein fannst þegar brjóstin voru tekin„Ef heilsan er í lagi
þá skipta þessi
brjóst engu máli.
Vissi svarið innst inni Lengi vel vissi Krist-
jana innst inni að hún væri með þetta hættu-
lega gen sem getur valdið brjóstakrabba-
meini en hún var ekki tilbúin til þess að takast
á við það strax. Hún tók þó rétta ákvörðun því
þegar brjóstið var fjarlægt kom í ljóst að hún
var komin með krabbamein á byrjunarstigi.
18 Fréttir 17.–21. maí 2013 Helgarblað
Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir
ingibjorg@dv.is
Viðtal