Dagblaðið Vísir - DV - 10.01.2014, Síða 36

36 Fólk Viðtal Helgarblað 10.–13. janúar 2014
að börnum serbneskra manna.
Magnea segir mikla skömm hafa
fylgt þessu kynferðislega ofbeldi og
voru fjölmargar konur neyddar til
að gefa börnin sín frá sér.
„Ég veit til dæmis um konu sem
varð ófrísk eftir að hafa verið nauðg-
að í stríðinu og fæddi son. Foreldrar
hennar neyddu hana til þess að gefa
barnið á munaðarleysingjahæli,
ellegar yrði hún rekin út af heimil-
inu. Síðan þegar hún var orðin eldri
og hafði loksins efni á því að flytja úr
foreldrahúsum fór hún aftur á mun-
aðarleysingjahælið og ættleiddi
sinn eigin son. En það sem hún
stóð frammi fyrir var hvort hún ætti
að segja drengnum hver hún raun-
verulega væri og hver hann raun-
verulega væri eða ekki.“
Fer næst til Palestínu
Í apríl 2012 lá leið Magneu svo til
Kosóvó þar sem hún vann meðal
annars að því, ásamt öðrum, að lagt
var fram lagafrumvarp um að viður-
kenna fórnarlömb stríðsnauðgana
sem borgaraleg fórnarlömb stríðs
og rétt þeirra til opinbers stuðn-
ings. Frumvarpið var lagt fram síð-
astliðið vor og segist Magnea afar
stolt af þeim áfanga enda um mik-
ið framfaraskref að ræða sem getur
haft alþjóðlegt fordæmisgildi ef lög-
in verða að veruleika. Næst er för-
inni svo heitið til Palestínu og Ísrael
þar sem Magnea mun vinna að upp-
byggingu félagasamtaka kvenna á
Vesturbakkanum, Gaza og Ísrael.
„Það verkefni snýst um að efla
félagssamtök kvenna sem beita
sér í þágu kvenréttinda. Þau veita
þjónustu fyrir konur og beita
sér fyrir því að þær verði virk-
ir þátttakendur í ákvarðanatöku í
sínum samfélögum.“
Fullvissan sterk
Magnea hefur unnið mikið að
þessum málaflokki ásamt konum
frá öðrum Norðurlöndum og seg-
ir hún ákveðna fullvissu skapast
þegar konur frá löndum sem standa
framarlega í jafnréttismálum koma
saman.
„Auðvitað eru það konurnar í
löndunum sem við störfum í sem
eru eldhugarnir. En við hin sem
komum utan frá erum meira súr-
efnið sem eldurinn þarf til að hald-
ast á lífi. Það má samt segja að styrk-
ur okkar frá Norðurlöndunum sé sá
að við erum allar fullvissar um það
að konur eigi jafnan rétt á við karl-
menn og að það eigi að uppræta
allt misrétti gagnvart konum. Það
að viðurkenna réttindi fórnarlamba
stríðsnauðgana með lögum í Kosóvó
er til dæmis engin spurning og það
hvarflar ekki að okkur að efast um
það. Og það er það jákvæða við að
koma frá landi sem stendur framar-
lega í jafnréttismálum; þú efast ekk-
ert um þinn rétt heldur ertu með
algjöra fullvissu. Og þegar það eru
komnir nokkrir saman með svona
mikla fullvissu þá er það orðið svo
sterkt. Við getum styrkt konurnar í
öðrum löndum svo mikið með þess-
um krafti og þessari fullvissu og þá
myndast þetta hreyfiafl sem fer að
ýta hlutunum af stað.“
Neyðin yfirþyrmandi
Magnea segir hjálparstarf ekki fyrir
alla, enda hafi ekki allir taugar í að
horfa upp á erfiðleikana sem slíku
starfi fylgir.
„Þegar ég var í námi í Bandaríkj-
unum fórum við bekkurinn einu sinni
í svokallaða framaferð til Sameinuðu
þjóðanna í New York. Þar hittum
við konu frá Ástralíu sem vann fyrir
flóttamannaaðstoð Sameinuðu þjóð-
anna og hún sagði við okkur: „Vilj-
ið þið í guðanna bænum fara á einn
guðsvolaðan stað þar sem er bara
eymd og volæði og vita hvort að þið
þolið þetta, hvort að þið hafið taugar
í þetta.“ Hún talaði um það sem kall-
ast „freak out effect“; þegar þú ferð út
og ætlar að bjarga heiminum en þol-
ir þetta svo ekki. Það sem þú ávinnur
í öllu þínu starfi er svo lítið og neyðin
og óréttlætið svo mikið að það verð-
ur yfirþyrmandi og margir gefast upp.
Margir þola þetta ekki.“
Sjálf segist Magnea geta tekist á
við erfiðleikana sem starfinu fylgja
þó svo að henni finnist hún oft ansi
vanmáttug.
„Ég fékk mína eldskírn í flótta-
mannabúðunum í Tansaníu og ég
komst að því að ég get alveg þolað
þetta. Það er auðvitað erfitt að horfa
upp á fólk í svona erfiðri aðstöðu,
fólk sem hefur misst allt, og maður
hefur samúð með því en það hefur
samt ekki þannig áhrif á mig að mig
langi til að loka mig af og ekki horfa
á þetta lengur. Þess í stað langar
mig til að leggja mitt
af mörkum til að færa
hlutina til betri vegar.“
Þolinmæði er dyggð
En hvað er erfiðast við
starfið?
„Ég sætti mig við
það að mitt starf er bara
dropi í hafið en það
sem mér finnst erfiðast
er hvað þetta tekur allt
saman langan tíma.
Ég veit að hlutirn-
ir þurfa ekki að vera
eins og þeir eru en
þetta gengur svo hægt.
Af hverju er ekki bara
hægt að kýla þetta í
gegn? Maður er van-
máttugur að mörgu
leyti. Og ef það er eitt-
hvað sem ég hef lært í
þessu starfi þá er það
þolinmæði. Ég hef alltaf verið svo
óþolin móð; fer strax í verkin og reyni
að rumpa þeim af en í þessu starfi er
þolinmæði dyggð. Maður verður að
vera rosalega þolinmóður og mað-
ur má ekki missa móðinn því þetta
er langhlaup,“ segir Magnea og bæt-
ir við að nauðsynlegt sé að átta sig á
því að það er vanalega ekki núlifandi
kynslóð sem mun njóta ávaxta starfa
hennar og annarra heldur þær sem á
eftir koma.
„Það er svo mikilvægt að ungt
fólk átti sig á því hve mikið hefur
áunnist í jafnréttismálum og taki
því ekki sem gefnu eða geri ekki lítið
úr því vegna þess að allur ávinn-
ingurinn hefur kostað blóð, svita og
tár fyrir fjölda fólks, einkum konur.
Þegar maður er ungur finnst manni
allt svo sjálfsagt en það er það ekki.
Það er rosalega mikil þrautseigja
og þolgæði margra kvenna og karla
sem liggur að baki þeim réttindum
sem við njótum í dag.“
Litlu sigrarnir vega þungt
Þó svo að hjálparstarfið gangi afar
hægt og Magnea upplifi oft vanmátt
gagnvart neyðinni og óréttlætinu
sem fyrirfinnst í heiminum vinnast
einnig sigrar. Og það eru þær stund-
ir sem eru það besta við starfið.
„Það skemmtilegasta er þegar
maður upplifir þá tilfinningu að
einhverjum áfanga hafi verið náð.
Þegar maður er búinn að leggja mik-
ið á sig og svo kemur einhver upp-
skera og maður finnur að maður
er þátttakandi í einhverju sem er
stærra en maður
sjálfur. Og þegar
maður veit að
maður er búinn að
leggja sitt af mörk-
um þá fyllist mað-
ur þessari góðu
tilfinningu,“ segir
hún.
„Það eru þessi
litlu sigrar; það
eru krakkarnir í
Afganistan sem
fannst rosalega
gaman að teikna og
það er lagafrum-
varpið sem var lagt
fram í Kosóvó. Þetta
eru augnablik þar
sem maður verð-
ur rosalega glað-
ur og hamingjusamur og ef manni
myndi líða þannig allt sitt líf þá væri
maður í mjög góðum málum,“ segir
Magnea og brosir.
Fékk ekki menningarsjokk
Þrátt fyrir að hafa ferðast til afar
ólíkra landa og menningarheima og
horft upp á mikla eymd og óréttlæti
segist Magnea ekki hafa upplifað
menningarsjokk.
„Ég var ekki í áfalli þegar ég fór
fyrst út og ég held að það sé meðal
annars vegna þess að við erum með
fjölmiðla sem sýna okkur beint inn
í stofu hvernig ástandið er í flótta-
mannabúðum víða um heim. Auð-
vitað er alltaf munur á því að horfa
á ástandið í sjónvarpinu og að vera á
staðnum og upplifa hlutina af eigin
raun og sjá þá með eigin augum en
ég hef samt aldrei upplifað menn-
ingarsjokk.“
Hún segist heldur ekki haldin
mikilli ævintýraþrá, þótt ótrúlegt
megi virðast.
„Ég er alls engin ævintýramann-
eskja. Ekki í þeim skilningi. Ég er
alveg skynsöm og myndi aldrei
fara á svæðin þar sem ástandið
er hvað verst. Það er líka þannig á
stöðum þar sem öryggisástandið
er slæmt að það eru gerðar miklar
öryggis kröfur. Alltaf þegar ég fór út
í Afganistan var ég til dæmis í skot-
heldu vesti og umkringd fjórum
vopnuðum vörðum. Það var oft gert
grín að mér og sagt að ég væri al-
veg eins og afgönsku konurnar; færi
aldrei út úr húsi nema í fylgd karl-
manna. En svona voru öryggiskröf-
urnar,“ segir Magnea og brosir.
„Ekkert sem
heldur aftur af mér“
Magnea segist aldrei sjá eftir að hafa
farið út í hjálparstörf af þessu tagi.
„Ég hef tækifæri til að gera þessa
hluti núna því ég er ekki með lítil
börn eða neitt slíkt. Ég á einn son en
hann er orðinn fullorðinn svo það er
ekkert sem heldur aftur af mér,“ seg-
ir hún.
„Mér finnst líka mjög áhuga-
vert að fá tækifæri til að búa í öðru
landi, ekki bara heimsækja þau sem
ferðamaður heldur búa og lifa þar.
Þannig kynnist maður ólíkum hlut-
um og menningunni því hin raun-
verulega menning er svo oft falin
undir yfirborðinu.“ n
„Það sem þú
ávinnur í öllu
þínu starfi er svo
lítið og neyðin og
óréttlætið svo
mikið að það verður
yfirþyrmandi og
margir gefast upp
Magnea að störfum
Magnea er afar stolt af
þeim áfanga sem náðist
þegar lagafrumvarp
var lagt fram í Kosóvó
síðasta vor um að viður­
kenna réttindi fórnar­
lamba stríðsnauðgana.