Dagblaðið Vísir - DV - 30.08.2013, Blaðsíða 12

12 Fréttir 30. ágúst–1. september 2013 Helgarblað
Lækkandi
tekjur af
ferðafólki
Tekjur ríkisins af þeim ferðamönn­
um sem hingað til lands koma hafa
hríðlækkað síðustu árin samkvæmt
nýrri skýrslu þar sem bornar eru
saman tekjurnar af ferðamönn­
um árið 2004 annars vegar og 2009
hins vegar. Á þeim fimm árum
lækkaði hlutur ríkisins af hverj­
um ferðamanni um tæpar sautján
þúsund krónur eða úr 45 þúsund
krónum í rúmlega 28 þúsund. Mest
lækkuðu tekjurnar árið 2008 þegar
virðisaukaskattur á ferðaþjón­
ustuna lækkaði um sjö prósent en
upphæðirnar miðast við verðlag
ársins 2009. Nýrri tölur eru ófáan­
legar en samanburðurinn nær
ekki til þess tímabils sem vöxtur í
ferðaþjónustu hérlendis hefur ver­
ið hvað hraðastur og mestur frá ár­
inu 2010.
Rekstur WOW
yfir væntingum
Tæplega 800 milljóna tap varð á
rekstri WOW air fyrsta heila rekstr­
arárið en rekstrarhagnaður fé­
lagsins það sem af er þessu ári er
jákvæður um 184 milljónir. Þetta
er yfir væntingum að því er fram
kemur í tilkynningu frá forstjóra
og eiganda félagsins, Skúla Mog­
ensen, en áætlanir gerðu frá upp­
hafi ráð fyrir miklum kostnaði við
að koma félaginu á fót og því tap­
rekstri fyrstu árin. Þá yfirtók WOW
air að hluta til ferðaþjónustu
Iceland Express síðastliðinn vetur
með tilheyrandi aukakostnaði.
Rekstrarhagnaður yfirstandandi
árs er mun meiri en 2012 en WOW
air tók til starfa í júní það ár.
Sameining
íþróttafélaga
Lagt er til að skipaður verði
sérstakur starfshópur af hálfu borg­
aryfirvalda til að fara yfir og meta
aukna samvinnu íþróttafélaga í
borginni og jafnvel skoða hvort fýsi­
legt sé að sameina einhver þeirra.
Tillaga þessa efnis var lögð fram á
fundi borgarráðs fyrr í vikunni en
starfshópnum er ætlað að meta
fjárhagsleg og félagsleg áhrif þess
að samnýta eða sameina íþróttafé­
lögin í borginni. Slíkar tillögur hafa
áður komið fram og meðal annars
hefur reglulega verið rætt á götum
borgarinnar um sameiningu félaga
á borð við Val og Fram sem staðsett
eru í hverfum sem eru hlið við hlið.
Slíkar hugmyndir hafa þó aldrei
fengið nægt brautargengi til að gera
þær að veruleika.
Þ
að er auðvitað mjög sér­
stakt að það skuli vera með­
ferðarheimili sem er tómt,“
segir Bragi Guðbrandsson,
forstöðumaður Barna­
verndarstofu. Ekkert ungmenni
er vistað á meðferðarheimilinu að
Háholti í Varmahlíð eins og fjall­
að er um í greininni hægra megin
á opnunni. Þangað vilja ungur
drengur og móðir hans að hann
verði alls ekki sendur. Síðastliðinn
vetur hafa engin eða fá ungmenni
verið þar og eftir sumarleyfi, sem
lauk fyrir nokkrum vikum, eru enn
engir heimilismenn í húsinu. Hægt
er að vista allt að fimm ungmenni á
heimilinu. „Eftirspurn eftir meðferð
á Háholti hefur verið lítil undan­
farið ár,“ segir Bragi en til umræðu
er að gera Háholt að svokölluðu
unglingafangelsi og bjarga stofnun­
inni þannig.
Er á gálgafresti
Ungmenni sem vistuð eru á Há­
holti eiga það sameiginlegt að eiga
við alvarlegan hegðunarvanda að
stríða. Þau hafa oftar en ekki leiðst
út í fíkniefnaneyslu, komist í kast
við lögin, eiga í vandræðum í skóla
og í félagslegum vanda af ýmsu tagi.
Þá hafa dvalið þar ungmenni sem
dæmd hafa verið til fangavistar. Á
Háholti hafa verið allt upp í tuttugu
starfsmenn, en undanfarið hefur
verið dregið úr starfsmannafjölda
og reynt að sameina úrræði.
Húsnæðið var byggt sérstaklega
fyrir starfsemi heimilisins á sínum
tíma, en Háholt tók til starfa árið
1999. Í fyrra voru uppi spurningar
um hvort endurnýja ætti samning
við rekstraraðila Háholts, en á end­
anum var ákveðið að halda heim­
ilinu opnu og hækka umtalsvert
fjárlög til þess. Tíð strok heimilis­
manna og alvarlegar líkamsárásir
á starfsmenn vöktu ugg, en auknar
fjárveitingar áttu að hjálpa til við
að auka öryggi starfsmanna og
heimilis manna. Um áramótin var
ákveðið að gefa Háholti árs reynslu­
tíma og sjá hvort það fyndist rekstr­
argrundvöllur fyrir heimilið.
Minni eftirspurn
Um einu meðferðarheimili frá
Barnaverndarstofu hefur verið lok­
að á ári undanfarin fimm ár. Nú eru
þrjú starfandi, þar af stendur eitt
autt – Háholt.
„Við höfum lokað talsvert mörg­
um heimilum og það eru margar og
flóknar útskýringar á því. Ein skýr­
ingin er sú að við erum farin að
bjóða upp á MST­þjónustu og hún
er langvinsælasti kosturinn,“ segir
Bragi. MST gengur út á að barnið
sé enn heima en tvinnar saman úr­
ræðum Barnaverndarstofu og sam­
vinnu barns og foreldra. Um 90 börn
fá slíka aðstoð, en Barnaverndar­
stofa hefur að auki rými fyrir 17–20
börn á aldrinum 13–18 ára á með­
ferðarheimilum sínum.
„Þetta er hópur sem var áður
inni á þessum meðferðarheimil­
um,“ segir Bragi. Mikil ásókn er í
MST, enda er þannig hægt að halda
börnum sem eru komin á hálan ís
heima. „Þetta hefur dregið úr áhug­
anum á þessum meðferðum.“
Fólk er meðvitaðra um takmark­
anir stofnanameðferða. „Þetta hefur
áhrif í samfélaginu, ekki síst í kjölfar
umræðunnar, til dæmis um Breiða­
vík. Svo hafa rannsóknir verið gerð­
ar sem sýna fram á þær hættur sem
geta falist í stofnanadvöl fyrir börn.“
Líftími á enda?
„Nú er spurning hvort að líftími Há­
holts sé kominn á enda. Auðvitað
hefur Barnaverndarstofa áhyggjur af
því að reka heimili sem er ekki notað.
Það er ekkert launungarmál að þetta
hefur verið til skoðunar í heilt ár, en
það tekur langan tíma að taka svona
starfsemi á fót. Við þurfum að vera
á tánum því með lokunum skapast
ákveðin áhætta,“ segir Bragi og vísar
bæði til þess að þá gætu myndast
biðlistar á heimilin eða að skyndi­
lega skapist þörf fyrir neyðarvistun.
Eftir að barnasáttmáli Sam­
einuðu þjóðanna var lögfestur á Ís­
landi er bannað að vista börn sem
hafa brotið af sér í fangelsum með
fullorðnum einstaklingum. „Þau
verða að afplána sína dóma á barna­
verndarstofnunum en ekki í fangelsi.
Við erum ekki í stakk búin til þess
að vinna að þessu verkefni að öllu
óbreyttu og höfum ekki úrræði fyrir
þennan hóp,“ segir Bragi, en í raun
eru þetta tveir hópar.
Þetta eru ungmenni sem eru
viljug að afplána í meðferð hjá Barna­
verndarstofu. „Við getum vistað þau á
öllum okkar vistheimilum, svo lengi
sem þau vilja taka þátt í meðferðinni,“
segir Bragi. Svo er það hinn hópurinn
sem er öllu flóknari viðfangs.
„Hinn hópurinn samanstendur
af ungmennum sem vilja ekki vera
á meðferðarstofnunum okkar og
vilja ekki taka meðferð. Ekkert heim­
ilanna okkar er í stakk búið til að
halda þeim nauðugum,“ segir hann.
Ef það á að vera unnt að fram­
fylgja lögfestingu barnasáttmálans
verður þetta úrræði að vera til stað­
ar og þeirri spurningu hefur verið
velt upp að Háholt taki þennan hóp
að sér.
„Þá þarf að gera breytingar í okk­
ar meðferðarkerfi sem gerir okkur
kleift að halda föngum, gegn eigin
vilja, inni á þessum stofnunum, en
það hefur ekki reynst mögulegt að
gera það. Við höfum verið að bíða
og sjá hvort Háholt getur leyst þetta
verkefni. Ef það verður niðurstaða
stjórnvalda að það sé, þá kannski
skapast hugsanlega rekstrargrund­
völlur fyrir starfsemina. Ef ekki er
framtíð Háholts mjög dimm,“ segir
Bragi. n
HáHolt fær
gálgafrest
n Engin börn eru vistuð á Háholti n Gæti orðið að unglingafangelsi
Ásta Sigrún Magnúsdóttir
blaðamaður skrifar astasigrun@dv.is
„Við þurfum
að vera á
tánum því með
lokunum skapast
ákveðin áhætta
Erfitt viðfangs
Bragi segir að erfitt sé
að segja til um framtíð
Háholts. Erfitt er að
halda úrræðinu opnu ef
eftirspurnin er engin, en
skortur er engu að síður á
úrræðum.
Unglingafangelsi? Enn sem komið er er ekki hægt að vista börn sem vilja ekki meðferð á
meðferðarheimilum Barnaverndarstofu. Háholt gæti verið sá kostur.