Hagskýrslur um landbúnað - 01.01.1959, Side 49

Búnaðarskýrslur 1957
47*
ar eru, svo og ýmsar smátekjur af öðru en búskap, þær sem ekki eru þegar tald-
ar. Alls námu þessar tekjur samkvæmt framtali 27 375 þús. kr. hjá öllum fram-
leiðendum landbúnaðarafurða, en 17 334 þús. kr. hjá bændum sérstaklega. Er þetta
talsverð hækkun frá 1954, en þá voru þessar tekjur 20 036 þús. kr. hjá öllum fram-
teljendum (samkvæmt töflu A), en 13 697 þús. kr. hjá bændum sérstaklega.
Þá skal lítils háttar gerð grein fyrir gjaldaliðum þeim, sem teknir eru af aðal-
framtali.
Vexlir af skuldum eru samtals fram taldir 1957 17 555 þús. kr., þar af hjá
bændum 16 618 þús. kr. Á þessum gjaldalið hefur orðið mikil hækkun á síðustu
árum, svo sem sjá má af eftirfarandi samanburði (í þús. kr.):
1951 1954 1957
Framtaldir skuldavextir alls.. 3 837 8 380 17 555
Þar af hjá bændum ............ ... 7 966 16 618
Þessi sömu ár voru fram taldar skuldir allra framleiðenda landbúnaðarafurða
1951 rúmlega 127 millj. kr., 1954 rúmlega 239 millj. kr. og 1957 rúmlega 425 millj.
kr. Af því sést, að þessi hækkun á vaxtagreiðslum stafar að vísu aðallega af aukn-
um skuldum, en þó einnig af vaxtahækkunum, því að 1951 eru vextirnir aðeins
að meðaltali 3% af skuldarupphæðinni í árslok, 1954 3,5%, en 1957 4,1%.
Kostnaður við húseignir er fasteignagjöld (þar með brunabótagjald) og önnur
gjöld af liúseignum, viðhald og fyrning. Þess ber að geta, að talsverður hluti við-
haldskostnaðarins er vinna framteljenda sjálfra, og skal hún ekki talin fram. Hins
vegar er hér um að ræða kostnað jafnt við peningshús sem íbúðarhús. Kostnaðar-
hður þessi hefur, sem fyrr segir, hækkað úr 6 296 þús. kr. 1954 í 10 161 þús. kr.
1957.
Auk þeirra tekna og gjalda, sem þegar hefur verið gerð nokkur grein fyrir,
eru í 2 öftustu dálkunum í töflu XIV A og B „ýmis gjöld“ og fjárfesting í land-
búnaði. „Ymis gjöld“ eru frádráttarliðir 3—11 á skattskýrslu, en það er eigna-
skattur, tryggingasjóðsgjald, iðgjöld ólögbundinna persónutrygginga, sjúkrasam-
lagsgjöld, stéttarfélagsgjöld o. fl. Þessi gjöld námu alls 25,4 millj. kr. 1957, og
höfðu þá hækkað úr 16,2 millj. kr. 1954 og 11,4 millj. kr. 1951, en ekkert áranna
voru þessi gjöld talin fram að fullu. — Fyrir fjárfestingunni verður gerð grein
í 14. kafla þessa inngangs, þar sem eru skýringar við töflur XXI—XXIII.
13. Jarðabætur 1955—57.
Improvements of estates 1955—57.
í töflum XV—XX á bls. 58—67 eru yfirlit um jarðabœtur 1955—57 samkvæmt
skýrslum til Búnaðarfélags íslands. Töflur XV—XVII eru um styrkhæfar jarða-
bætur aðrar en skurðgröfuskurði, en töflur XVIII—XX um skurðgröfuskurði.
Fyrir ófriðinn 1939—45 var þátttaka í jarðabótum mjög almenn, sum árin
gerði nærri hver bóndi einhverjar jarðabætur. Flestir voru jarðabótamenn á einu
og sama ári 1932, 5 516, en voru aðeins litlu færri sum árin þar á eftir fram til
ófriðarins. En tæki til jarðabóta voru smávirk og afköst því ekki mikil. í ófriðn-
um fór jarðabótaáhuginn mjög þverrandi og fækkaði jarðabótamönnum stórlega,
en fæstir urðu þeir 1943, 2 464, og starfsafköst sízt meiri en áður, enda tækin hin
sömu, því að fá fengust ný og þau gömlu gengu úr sér. Þá féllu allmargar jarðir
í eyði og tún þeirra í órækt, og þess voru jafnvel dæmi, að tún færðust saman á
jörðum, sem þó töldust í byggð. En undir eins að ófriðarlokum hófst ný jarða-