Úr þjóðarbúskapnum - 01.02.1960, Page 33

KJARABARÁTTA - HAGVÖXTUR - VERÐBÓLGA
Eftirstríðsárin hafa verið tekin til mjög ýtar-
legrar rannsóknar af þeim félögunum J. R. C.
Dow og L. A. Dicks-Mireaux, er starfa við
rannsóknarstofnun í félags og efnahagsmál-
um. Dow reið á vaðið með því að reyna til
þrautar, að hve miklu leyti væri hægt að skýra
hækkanir verðlags og kaupgjalds sem víxl-
hækkanir án beinna áhrifa frá eftirspum1).
Orsakasamhengið skýrðist ekki til fulls með
þessum hætti, einkum að því er varðaði síð-
ustu árin. Hófu þeir félagar því rannsókn á
meintri ofeftirspurn eftir vinnuafli2). Byggt
var á skýrslum bæði um atvinnuleysi og um
lausar stöður, en úr þeim gögnum var samin
vísitala eftirspurnar eftir vinnuafli. Grund-
vallarforsendan er sú, að þegar þessar tvær
stærðir séu jafnar, þá vegi eftirspurnin sjálf
jafnt til hækkunar og lækkunar. Þessa hæð
atvinnuleysis megi því skilgreina sem tregðu-
atvinnuleysi. Umframeftirspum er svo mæld
sem fjöldi lausra staðna umfram tregðuat-
vinnuleysi, þótt raunverulegt atvinnuleysi sé
þá nokkru lægra. Vaneftirspum er mæld sem
fjöldi atvinnulausra umfram tregðuatvinnu-
leysi-
Hlutlaus eftirspurn eða jafnvægiseftirspum
mundi samkvæmt þesssu hafa þýtt um 1,3 til
1,53> atvinnuleysi flest árin eftir stríð. En sam-
kvæmt rannsókn Prófessor Phillips mundi um
5’Á% atvinnuleysi þurfa til stöðugs kaupgjalds.
Mismuninn, um 4% atvinnuleysi, má líta á sem
óbeinan mælikvarða á styrk hins félagslega
afls í spilinu. Svo mikið þyrfti til að vega það
upp. Sé hins vegar framleiðniaukningin gefin
eftir, þyrfti engu að síður um 2)í% atvinnuleysi,
þ. e. um 1% umfram eðlilegt, til þess að kaup-
hækkunin fari ekki yfir þau 2%, er teljast lík-
leg aukning framleiðni.
Tölfræðilegar skilgreiningar binda ekki
hendur efnahagsmálastefnunnar. Hins vegar er
það Ijóst af rannsókn þeirra félaga, að sé vik-
ið frá jafnvægiseftirspurn í þessum skilningi,
kostar frekari minnkun atvinnuleysis hlutfalls-
lega mjög vaxandi eftirspum, og hins vegar
frekari minnkun eftirspurnar hlutfallslega
mjög vaxandi atvinnuleysi. Því hlýtur venju-
lega að vera reynt að stilla eftirspum nærri
þessu stigi, en öðrum og hnitmiðaðri ráðstöf-
unum beitt til að yfirvinna tregðuatvinnuleysi.
Loks stilltu þeir félagar saman þessu tví-
þætta efni. Ritgerð þeirra um það mun vera í
útgáfu um þessar mundir1). En glefsur úr
henni hafa búzt annar's staðar2). Helztu niður-
stöðurnar eru þessar, í töfluformi:
Áætluð áhrif til kaupbreytinga í Bretlandi, % frá fyrra ári
Áhrif þess að: 1951
Eftirspurn sé hærri en lágmark (1952) 3,5
Smásöluverðlag breyttist .............. 4,6
Fastur þáttur ......................... 1,6
Alls ................................. 10,0
Skekkfur ............................. 0,8
Raunveruleg kaupbreyting.............. 10,8
Meðaltal Framreiknað
1952 1953 1954 1955 1956 (prófað) 1 1957 1958
0,0 0,9 2,1 3,7 2,7 2,2 1,0 —
4,7 1,6 1,0 2,3 2,5 2,7 1,9 1,5
1,6 1,6 1,6 1,6 1,6 1,6 1,6 1,6
6,4 4,1 4,8 7,8 7,0 6,7 4,6 3,1
0,1- -0,7- -0,1- -1,0 0,9 0,0 0,8 0,6
6,5 3,4 4,7 6,8 7,9 6,7 5,4 3,7
!) Oxford Economic Papers, sept., 1956.
-) Oxford Economic Papers, feb., 1958.
Joumal of Royal Statistical Society.
-) National Institue Economic Review, maí 1959.
31