Úr þjóðarbúskapnum - 01.12.1966, Page 36

ÚR ÞJÓÐARBÚSKAPNUM
meira en helmingur af allri vélvæðingu iðn-
aðar á árinu. Raforkuverin í Laxá (síðari virkj-
un) og við írafoss í Sogi tóku til starfa á þessu
ári, og var þar með öllum rafmagnsskorti iðn-
aðar bægt frá í bili.
Fjármagn í iðnaði jókst úr 1970 milljónum
króna árið 1952 í 2500 milljónir króna árið
1958, hvort tveggja á verðlagi ársins 1960. Var
þetta um 27% aukning á sex árum. Ef fjárfest-
ing í Aburðarverksmiðjunni og Sementsverk-
smiðjunni er talin frá, var fjárfesting í fiskiðn-
aði rúmlega helmingur af fjárfestingu í iðn-
aði. Sementsverksmiðjan á Akranesi var eink-
um reist árin 1957—1958, síðustu ár og há-
marksár þessa tímabils.
1959-1961.
Töluverður afturkippur varð í iðnaðarfjár-
festingu árin 1959—1961, en þó ekki svo mikill,
að fjárfestingin svaraði ekki afskriftum, því
á þessu tímabili jókst fjármagn í iðnaði úr
2500 milljónum í 2667 milljónir króna, hvort
tveggja á verðlagi ársins 1960, og er það um
1% aukning á þremur árum. Magnvísitala fjár-
festingar í iðnaði á þessu tímabili var um og
undir 100 (m. v. 1960), en hafði árið 1958 verið
141 stig.
1962-1964.
Næstu þrjú árin voru mestu vaxtarár fjár-
festingar í sögu iðnaðar á íslandi. Á aðeins
þremur árum, 1962—1964, jókst fjármagn í
iðnaði úr 2667 milljónum í 3206 milljónir
króna, hvort tveggja á verðlagi ársins 1960, og
var það um 20% aukning á aðeins þremur ár-
um. Var þetta tímabil því enn meira vaxtar-
tímabil fjármagns í iðnaði en tímabilið 1953—
1958.
4. Vinnuaflsþróunin 1946—1962.
í stórum dráttum varð stórstíg aukning at-
vinnu í iðnaði alveg frá stríðsbyrjun til síð-
ustu ára. Aukningin var að vísu ekki eins mik-
il eftir stríðslok og hún var á stríðsárunum,
en eigi að síður nam hún að meðaltali nálægt
500 vinnuárum á ári.
Á þessu útþenslutímabili iðnaðar hafa orð-
ið þrjú skammvinn samdráttartímabil. Það
voru árin 1951—1952, 1955 og 1961. Öll önnur
ár jókst atvinna í iðnaði. Á öllu 21 árs tíma-
bilinu 1941—1962 gerði atvinnan betur en að
þrefaldast og á 15 ára tímabilinu 1947—1962
tvöfaldaðist hún. Raunar voru samdráttarárin
1952, 1955 og 1961 mikil verkfallsár og skýrir
það samdráttinn að miklu leyti, síðari tvö árin
sennilega að öllu leyti.
1946-1950.
í 2. kafla hér að framan er rætt um vinnu-
aflsþróunina á stríðsárunum. Næstu tvö ár á
eftir, 1946 og 1947, varð atvinnuaukningin
jafnvel enn hraðari en á stríðsárunum, eða
um 25% á þessum tveimur árum. Næstu tvö
ár, 1948 og 1949, var þróunin töluvert hægari,
og stafaði það eingöngu af stöðnun í atvinnu
við fiskiðnað. Atvinna í fiskiðnaði minnkaði
úr 1948 í 1907 vinnuár frá árinu 1947 til árs-
ins 1949. Þessi óáran í fiskiðnaði stafaði af
versnandi aflabrögðum og versnandi viðskipta-
kjörum við útlönd. Þetta leiddi allt til verri
lífskjara, minni kaupgetu og minni eftirspurn-
ar eftir iðnaðarvörum, og var aðdragandi
næsta tímabils.
1951-1952.
Tímabilið 1951—1952 var samdráttur í at-
vinnu í nærri öllum iðngreinum nema fiskiðn-
aði (og þá náttúrlega matvælaiðnaði í heild).
Desemberverkfallið mikla 1952 átti nokkurn
þátt í samdrætti þess árs. Samdrátturinn 1951—
1952 var mest áberandi í fatagerð, 30%, en
rúmlega 20% var hann bæði í vefjariðnaði og
trésmíði. Samdrátturinn í trésmíði náði raun-
ar yfir árabilið 1950—1952 og sama er að segja
um samdráttinn í málmsmíði.
Samdrátturinn í atvinnu við iðnað fellur
saman við samdráttinn í fjárfestingu árin
34