Úr þjóðarbúskapnum - 01.12.1966, Blaðsíða 44

ÚR ÞJÓÐARBÚSKAPNUM
hlýtur ástæðnanna vera að leita í óhemju-
legri framleiðni í fiskveiðum. Fróðlegt væri
að kanna framleiðni í íslenzkum atvinnuvegum
almennt til þess að geta gert tölulegan saman-
burð. Slík könnun mundi og gera samanburð
einstakra þátta öruggari.
Árleg framleiðniaukning 1950—1960.
Vinnuframleiðni í íslenzkum iðnaði jókst
um 1,5% á ári þennan áratug, og er það áber-
andi lág vaxtartala. Samsvarandi aukning í
heiminum almennt og í iðnaðarlöndunum var
nálægt 3%, eða tvisvar sinnum meiri en hér.
Framleiðniaukningin var meiri í léttaiðn-
aði en þungaiðnaði, 2,2% á ári á móti 0,7%. í
öðrum löndum var framleiðniaukningin meiri
í þungaiðnaði, eða 3—4% á móti 2—3% í létta-
iðnaði. Ef stóriðjan og fiskiðnaðurinn eru skilin
frá, koma mjög litlar árlegar aukningar út í
íslenzkum iðnaði, 1% í öðrum léttaiðnaði, en
engin í öðrum þungaiðnaði. í fiskiðnaði var
árleg aukning 1,9%.
Framleiðniaukningin var 3,4% í vefjariðnaði,
nálægt 2% í fataiðnaði, matvælaiðnaði og prent-
un og nálægt 1% í pappírsiðnaði og efnaiðnaði.
Loks minnkaði framleiðnin um 0,2—0,3% á ári
í málmsmíði og trésmíði. Tafla 6 sýnir 9,9% ár-
lega aukningu steinefnaiðnaði, en í því tilviki
er varla hægt að tala um árlega aukningu, því
hún hefur komið í einu stökki við tilkomu
Sementsverksmiðjunnar.
Ef þessar aukningar eru bornar saman við
útlönd, kemur í Ijós, að árlegur vöxtur var
nokkru meiri hér á landi en annars staðar í
heiminum í matvælaiðnaði, vefjariðnaði og
fataiðnaði. Mjög miklu minni var vöxturinn
hér aftur á móti í pappírsiðnaði, trésmíði (nei-
kvæður), í efnaiðnaði og í málmsmíði (nei-
kvæður). í steinefnaiðnaði var vöxturinn mun
meiri hér en annars staðar í heiminum.
Framleiðni í íslenzkum iðnaði virðist ekki
vera að jafnast, hvað einstakar iðngreinar
snerti. Steinefnaiðnaðurinn hafðí árið 1960
bæði mesta framleiðni og mesta aukningu
framleiðni á liðnum áratug. Trésmíði samein-
aði hvort tveggja, minnstu framleiðni og
mestu minnkun í framleiðni. í fljótu bragði
virðist því misræmið í vinnuframleiðni ein-
stakra íslenzkra iðngreina vera að aukast.
Stofnfjárstuðlar1).
Tölur um framleiðni vinnunnar segja ekki
allan sannleikann um framleiðnina. Mikil
vinnuframleiðni getur t. d. stafað af geysilegu
fjáraustri og getur þannig verið mjög dýr-
keypt. Slíkt samhengi sýna tölur um vinnu-
framleiðni ekki. Hér verður látið nægja til
uppfyllingar þeim upplýsingum, sem vinnu-
framleiðnitölurnar gefa, að setja upp stuðla,
sem sýna afstöðuna milli fjármagns og vinnslu-
virðis, — sýna nýtingu fjármagnsins.
Slíkir stuðlar eru aðallega settir upp á tvenn-
an hátt. Stundum er vinnsluvirðið haft ofan
striks eins og í formúlunni um vinnuframleiðni
og er þá stuðullinn nefndar framleiðnistuðull
fjármagns:
Vinnsluvirði
Framleiðni fjarmagns = —--------------
Fjármagn
Oftar er þó notaður svonefndur stofnfjár-
stuðull:
Stofnfjárstöðull = ^8" ■-
Vinnsluviroi
í þessari ritgerð er stofnfjárstuðull notaður.
Við notkun hans ber að gæta þess, að því
lægri sem hann, þeim mun meiri er fram-
leiðni fjármagnsins, og því hærri sem hann
er, þeim mun minni er framleiðni fjármagns-
ins. Stuðullinn segir, hve margar fjármagns-
krónur liggja að baki hverri árlegri vinnslu-
virðiskrónu.
!) Heimildir þessa hluta 6. kafla eru tafla 8 og heimildir nr. 3, 9, 18 og 20. Erlendu tölurnar eru úr heim-
ild nr. 9 í heimildaskrá.
42