Fréttablaðið - 05.12.2014, Blaðsíða 32

5. desember 2014 FÖSTUDAGUR| SKOÐUN | 32
Liggurðu á skoðunum þínum? Það er algjör óþarfi . Sendu greinina þína
á greinar@visir.is og við komum henni á framfæri hið snarasta.
Enn og aftur er allt í upp-
námi vegna rammaáætlun-
ar og lítil von til þess að sátt
náist um virkjunarkosti þar.
Það er þó önnur áætlun í
gangi, Rammaáætlun Orku-
seturs, en þar er enginn bið-
flokkur og virkjunarfram-
kvæmdir nú þegar hafnar
af krafti. Áður en það líður
yfir landverndarfólk er rétt
að nefna að þessar fram-
kvæmdir hafa engin áhrif á
náttúru landsins. Hér verða
kynntir tveir virkjunarkostir sem
losa umtalsvert magn raforku með
gríðarlegri hagkvæmni. Þessir
virkjunarkostir hafa líka þann
kost að áhrif þeirra eru mest á
dimmasta og kaldasta tíma ársins
þegar vatnsaflsvirkjanir okkar
eiga hvað erfiðast.
Ljósavirkjun
Glóperan góða hefur nú hvatt
landsmenn eftir um hundrað ára
þjónustu á Íslandi og ný ljóstækni
tekur nú við. Glóperan féll á orku-
nýtniprófinu þar sem alltof stór
hluti raforkunnar tapast sem hiti.
Margir benda réttilega á að sam-
kvæmt eðlisfræðilögmálum tap-
ast enginn orka heldur breytist
hún einungis úr einni mynd yfir
í aðra. Þessar ólíku myndir ork-
unnar, í þessu tilfelli raforka og
hitaorka, eru hins vegar misverð-
mætar. Á Íslandi kostar til dæmis
raforka um 14 kr./kWst en hitaorka
frá jarðvarma aðeins um 3 kr./
kWst. Það er því lítið vit í því að
hita hús með glatvarma úr glóper-
um. Nýja ljóstæknin þarf minna
afl til að skila sama ljósmagni og
þannig spara heimilin orku og pen-
inga án þessa að glata neinum lífs-
gæðum. Orkusetur hefur
sett í loftið ljóstíma-
reiknivél bæði á vefinn
og sem app. Reiknivélin á
að aðstoða neytendur að
átta sig á hvað ljóstíminn
kostar í raun fyrir mis-
munandi perur. Hag-
kvæmni peranna ræðst
af stofnkostnaði, rekstr-
arkostnaði og endingu.
Þegar kostnaður á ljós-
tíma er skoðaður kemur
í ljós að í raun eru LED-
og flúrperur hagstæðustu lausn-
irnar. Landsmenn eru þegar byrj-
aðir á þessum ljósaskiptum og
ekki nóg með að þeir lækki eigin
kostnað þá spara þeir tugi milljóna
kWst sem nýta má í nýja atvinnu-
uppbyggingu. Þetta köllum við að
virkja innan kerfis enda eru allar
rafeindir, sem sparast, til þjón-
ustu reiðubúnar annars staðar í
kerfinu. Einnig lækkar aflþörfin
sem eykur heildarnýtni raforku-
kerfisins.
Varmadæluvirkjun
Sem betur fer eiga Íslendingar
jarðhitann sem sér 90% lands-
manna fyrir ódýrri og umhverfis-
vænni húshitun. Þau 10 prósent
sem ekki hafa aðgang að jarðhita
þurfa hins vegar að notast við raf-
hitun sem er mun dýrari húshit-
unarkostur þó að ríkið niðurgreiði
rafhitun að hluta. Þrátt fyrir að
hlutfallslega fáir íbúar búi við
rafhitun þá er hún umfangsmik-
ill hluti af almennri raforkunotk-
un í landinu. Með varmadælum
er hægt að fá 2-5 kWst af hita-
orku úr hverri kWst af raforku
sem knýr dæluna á meðan bein
rafhitun skilar aðeins einni kWst
af hita fyrir hverja kWst raforku
sem fer inn í húsið. Með notkun
varmadæla má því mæta sömu
hitunarþörfinni með færri kWst
af hágæða raforku. Varmadælur
lækka orkureikning íbúa en líka
niðurgreiðsluþörf Ríkissjóðs. Til
að lækka stofnkostnað varmadælu-
framkvæmda er nú boðið upp á
eingreiðslur fyrir lögheimili auk
þess sem hægt er að sækja um
endurgreiðslu á virðisaukaskattin-
um sem dælunum fylgir. Á heima-
síðu Orkuseturs má finna reikni-
vélar sem reikna hagkvæmni
varmadæla.
Alvöru virkjunarkostur
Með einföldun má segja að ef raf-
hitun og raforkunotkun lýsingar
yrði helminguð með varmadæl-
um og sparperum þá myndu losna
um 300-500 GWst í raforkukerf-
inu sem samsvarar um 50-100
MW virkjun. Þessi virkjun þarf
ekkert umhverfismat og festist
aldrei í bið- eða verndarflokki. Á
meðan Íslendingar deila um virkj-
unarkosti rammaáætlunar rísa
nú orkusparnaðarvirkjanir bak
við tjöldin öllum landsmönnum til
hagsbóta. Mögulega verður orkan
sem þú notar í næsta bíltúr á raf-
bílnum þínum aðgengileg vegna
nýrrar varmadælu eða sparperu
hjá þér eða öðrum framsýnum
landsmönnum.
Rammaáætlun Orkuseturs
Fyrr á þessu ári var fram-
kvæmdastjóra Félags
eldri borgara í Reykjavík
og nágrenni (FEB) sagt
upp störfum án skýringa.
Sterkar líkur hafa verið
leiddar að því að raunveru-
legar ástæður uppsagnar-
innar væru athugasemdir
framkvæmdastjórans við
óeðlilega háar greiðslur
til eiginmanns gjaldkera
stjórnarinnar, vegna viku-
legs tónlistarflutnings hans á
dansleikjum félagsins.
Það er athyglisvert að þessi
uppsögn er ákveðin hálfum mán-
uði eftir aðalfund félagsins en á
fundinum var hvergi minnst á að
uppsögn framkvæmdastjóra stæði
til eða væri til skoðunar. Fram-
kvæmdastjórinn var þá nýorðinn
60 ára og félagsmaður í FEB, sem
á að öllu eðlilegu að standa vörð
um hagsmuni fólks á þessum aldri,
en ekki valda því tjóni.
Félagsfundur um uppsögn
Í lögum félagsins segir: „Fari 30
félagsmenn fram á það er stjórn
félagsins skylt að halda félags-
fund.“ Hátt í 300 félagsmenn
kröfðust þess að haldinn yrði
almennur félagsfundur þar sem
stjórnin myndi útskýra ástæður
uppsagnarinnar. Var félagsfundur
haldinn hinn 14. apríl í vor og var
einn fjölmennasti félagsfundur
sem haldinn hefur verið í sam-
komusal félagsins. Fundarstjóri
var tilnefndur af stjórn félagsins.
Á fundinum var samþykkt
nær einróma áskorun til stjórnar
félagsins að draga uppsögn fram-
kvæmdastjórans til baka, enda
komu engar haldbærar skýring-
ar fram um ástæður uppsagnar-
innar. Einnig lá fyrir fundinum
tillaga um vantraust á
stjórn félagsins. Eftir
langar og heitar umræð-
ur um tillöguna virt-
ist öruggt að hún yrði
sömuleiðis samþykkt
með miklum meirihluta
atkvæða fundarmanna.
Fundarstjórinn bjargaði
stjórninni þá fyrir horn
og neitaði að bera van-
trauststillöguna undir
atkvæði. Hann úrskurð-
aði að til að bera upp vantrausts-
tillögu á stjórn þyrfti að boða til
nýs fundar.
Fundargerð félagsfundarins
hefur enn ekki birst á vefsíðu
félagsins og stjórnin ekki gengist
við uppsögn framkvæmdastjór-
ans. Engin tilkynning hefur bor-
ist félagsmönnum um uppsögnina.
Fundargerð frá félagsfundinum í
apríl hefur ekki komið fram, nú 7
mánuðum síðar. Það er farið með
þessa ákvörðun stjórnarinnar eins
og mannsmorð sem minnir helst á
stjórnarhætti í Kína eða Norður-
Kóreu, þar sem reynt er að þegja
óþægilegar og vondar ákvarðanir í
hel. Stjórn frjálsra félagasamtaka
eldri borgara á Íslandi árið 2014
fer eins að; tekur siðlausa geð-
þóttaákvörðun um uppsögn fram-
kvæmdastjóra félagsins og reynir
svo að láta líta út fyrir að ekkert
hafi gerst.
Krefjast nýs félagsfundar
Í september sl. fóru svo rúmlega
40 félagsmenn fram á, með vísan
til orða fundarstjóra á félagsfundi
sl. vor, að nýr félagsfundur yrði
haldinn og að á dagskrá yrði til-
laga um vantraust á stjórn félags-
ins, m.a. fyrir að hafa á engan hátt
sinnt eða orðið við kröfu hins fjöl-
menna félagsfundar í apríl eða að
stjórnin hygðist hlusta á eða fara
að lýðræðislegum kröfum félags-
manna. Þetta var ekki bænaskrá
eins og Íslendingar sendu Dana-
konungum á sinni tíð. Þetta var
krafa félagsmanna í lýðræðisleg-
um samökum með vísan til laga
félagsins. Stjórn félagsins hefur
engin viðbrögð sýnt við þessari
kröfu, nú tveimur mánuðum eftir
að hún var afhent og brýtur þar
með ótvírætt lög eigin félags.
Óheiðarleiki formanns og
gjaldkera
Það er athyglisvert að gjaldkeri
stjórnarinnar er einnig varafor-
maður í stéttarfélagi innan BHM
og formaðurinn er fyrrverandi
formaður starfsmannafélagsins
Sóknar. Sem varamaður á Alþingi
í stuttan tíma fyrir alllöngu var
hún m.a. meðflutningsmaður laga-
frumvarps um skyldur atvinnu-
rekenda til að rökstyðja uppsagn-
ir. Hún hefur sjálf ekki getað
rökstutt þá uppsögn sem hún und-
irritaði hjá Félagi eldri borgara sl.
vor. Stundum er sagt að athafnir
manna séu siðlausar en löglegar.
Athafnir stjórnar FEB eru sið-
lausar og ólöglegar. Því miður er
hræsnin og þöggunin allsráðandi
í Félagi eldri borgara í Reykjavík
þessa dagana.
Siðlaus stjórn Félags eldri
borgara í Reykjavík
Í dag er alþjóðlegur dagur
sjálfboðaliðans. Hefur
hann verið haldinn hátíð-
legur síðan 1985 að undir-
lagi Sameinuðu þjóðanna.
Markmiðið er að fagna
störfum sjálfboðaliða um
allan heim, varpa ljósi á
óeigingjarnt starf þeirra
og færa þeim þakkir fyrir.
Íslendingar eru þar ekki
undanskildir. Við sem
störfum að mannúðar-
starfi eigum allt undir
framlagi sjálfboðaliða,
hvort heldur er í verkefnum inn-
anlands eða erlendis.
Rauði krossinn er stærstu
mannúðarsamtök í heimi. Virkir
félagar hreyfingarinnar á heims-
vísu eru um 110 milljónir sem
starfa í 189 landsfélögum. Marg-
ir þessara félaga eru virkir sjálf-
boðaliðar sem bjóða fram þjón-
ustu sína án þess að fara fram á
nokkra umbun aðra en þá að gera
vel – að gera heiminn að betri
stað.
Þann 10. desember næstkom-
andi fagnar Rauði krossinn á
Íslandi 90 ára afmæli. Starf
félagsins á Íslandi hefur ætíð
miðast við að veita þeim aðhlynn-
ingu sem mest þurfa á að halda.
Alþjóða Rauði krossinn var upp-
haflega stofnaður til að tryggja
líf og heilsu óbreyttra borgara í
vopnuðum átökum og særðra her-
manna á vígvellinum. En neyðar-
ástand getur skapast þrátt fyrir
að ekki sé um vopnuð átök að
ræða. Það þekkjum við á Íslandi
vel, þar sem náttúran er óút-
reiknanleg og á tíðum miskunn-
arlaus. Þegar neyðarástand skap-
ast vegna náttúruhamfara
eru sjálfboðaliðar Rauða krossins
reiðubúnir til að hlúa að fólki sem
fyrir þeim verða. Það hefur sýnt
sig oftar en einu sinni, hvort sem
um er að ræða eldgos sem ógna
lífi fólks, mannskæð snjóflóð,
stórbruna eða slys.
En starf sjálfboðaliða Rauða
krossins á Íslandi er enn fjöl-
breyttara. Margir þeirra bjóða
ekki aðeins fram starfskrafta sína
í neyðarástandi, heldur allt árið
um kring. Með því að veita sál-
rænan stuðning til félagslega ein-
angraðra einstaklinga, styðja við
flóttafólk, prjóna hlý föt handa
fólki hinum megin á hnettinum,
aðstoða og styðja við fólk með
geðraskanir eða safna fé fyrir
alþjóðlegu hjálparstarfi. Þetta er
ekki tæmandi listi. Umfang verk-
efna Rauða krossins er meira
en fólk gerir sér yfirleitt grein
fyrir. En eitt er víst, starfið væri
ómögulegt án sjálfboðaliðanna –
þeir eru hreyfiafl mannúðarstarfs
á Íslandi og í heiminum öllum.
Kæru sjálfboðaliðar, dagurinn
er ykkar. Rauði krossinn þakkar
fyrir sig!
Sjálfboðaliðar
eru hreyfi afl
mannúðarstarfs
Þegar spurt er hvað felst
í kynbundnu ofbeldi þá
þykir liggja í augum uppi
hvað um ræðir. Karlar sem
meiða konur. Einfalt svar
innan tvípóla kynjakerfis.
Hins vegar er kynbundið
ofbeldi örlítið flóknara. Á
meðal fórnarlamba leynast
fleiri; transfólk, samkyn-
hneigðir og einstaklingar
úr öðrum hópum sem ekki
falla innan ramma tvípóla
kynjakerfisins og gagn-
kynhneigðrahyggju. Að
vissu leyti er ofbeldið sem
þessir einstaklingar verða fyrir
kynbundið ofbeldi.
Dagleg tilvera okkar er skipulögð
samkvæmt kúnstarinnar reglum;
sumar þeirra hjálpa til við fram-
gang samfélagsins, en aðrar gera
lítið annað en að halda aftur af
okkur. Dæmi um eitt af því síðar-
nefnda er tvípóla kynjahyggja og
hið gagnkynhneigða regluveldi
sem hafa þróað gríðarlega gagn-
kynhneigðrarembu og kynvitund-
arfordóma í samfélaginu. Þó að
þessi hugtök séu afar óþjál þá eru
þau lýsandi fyrir kerfi sem stór
partur af samfélaginu hlýðir hugs-
unarlaust.
Í huga manneskju sem þjáist af
gagnkynhneigðrarembu er fólk
með hneigðir til sama kyns brot-
legt; brotið felst í því að annar aðil-
inn í samkynja sambandi hljóti að
vera að taka að sér hlutverk hins
gagnstæða kyns því að sambönd
þurfi að vera samsett af karli og
konu. Þetta þykir brotleg hegðun
því að karlmenn eiga ekki að lækka
sig niður í kvenlegt athæfi og konur
þykja ekki nógu góðar til að taka að
sér karlmannleg hlutverk. Á sama
hátt réttlætir gagnkynhneigðra-
remba ofbeldi gegn transfólki þar
sem staðalmyndir kynjanna eru
meitlaðar í stein og allir þeir sem
voga sér að hrófla við þeirri valda-
skipan sem ákvörðuð er strax við
fæðingu skulu gjöra svo vel að þjást
fyrir það. Það ætti að vera ljóst að
óttinn sem hinsegin fólk vekur hjá
þeim sem halda í svarthvíta valda-
skiptingu heimsins er rekinn áfram
af hreinu og beinu kvenhatri.
Þess vegna er mikilvægt að gera
sér grein fyrir því að gagnkyn-
hneigðraremba og kynvitundar-
fordómar eru greinar af því stóra
tré sem kvenfyrirlitning er, og
ofbeldi gagnvart þessum hópi telst
kynbundið ofbeldi. Því verða þessi
vandamál ekki leyst fyrr en kven-
fyrirlitning og kynbundið ofbeldi
hefur verið upprætt. Þannig er
ráðist að rót vandans í stað þess
að sníða nokkrar greinar af, sem
myndu vafalaust vaxa aftur áður
en langt um liði.
Hvernig hinsegin
fólk er fórnarlömb
kynbundins ofbeldis
ORKUMÁL
Sigurður Ingi
Friðleifsson
framkvæmdastjóri
Orkuseturs
➜ Hér verða kynntir tveir
virkjunarkostir sem losa
umtalsvert magn raforku
með gríðarlegri hagkvæmni.
➜ Þetta var ekki bænaskrá
eins og Íslendingar sendu
Danakonungum á sinni tíð.
Þetta var krafa félagsmanna
í lýðræðislegum samtökum
með vísan til laga félagsins.
Stjórn félagsins hefur engin
viðbrögð sýnt við þessari
kröfu …➜ Þess vegna er
mikilvægt að gera sér
grein fyrir að gagn-
kynhneigðraremba
og kynvitundarfor-
dómar eru greinar
af því stóra tré sem
kvenfyrir litning er
og ofbeldi gagnvart
þessum hópi telst
kynbundið ofbeldi.
➜ Margir þeirra
bjóða ekki aðeins
fram starfskrafta
sína í neyðarástandi,
heldur allt árið
um kring. Með því
að veita sálrænan
stuðning til félags-
legra einangraðra
einstaklinga …
FÉLAGSSTARF
Björn Grétar
Sveinsson
félagsmaður í FEB
KYNBUNDIÐ
OFBELDI
Ásta Lovísa
Arnórsdóttir
nemi í HÍ og fulltrúi
í Félagi ungra
jafnréttissinna
HJÁLPARSTARF
Hermann
Ottósson
framkvæmdastjóri
Rauða krossins á
Íslandi