Ægir - 01.10.2011, Qupperneq 47

47
T Í M A M Ó T
þegar Bretar og fleiri þjóðir
stunduðu veiðar alveg upp í
landsteina og víluðu ekki fyrir
sér að sigla yfir veiðarfæri
heimamanna. Hann segir að
meðal fyrstu verkefna Fiski-
félagsins hafi verið að beita
sér fyrir landhelgisgæslu. Fé-
lagið styrkti útgerð fyrsta
bátsins sem sinnti gæslu við
strendur landsins en það var
mótorbáturinn Ágúst, 12
tonna bátur sem þrjú sveitar-
félög innan Garðskaga leigðu
til að stugga við Bretum og
öðrum sem stunduðu ólög-
legar veiðar innan landhelg-
innar. „Fiskifélagið beitti sér
einnig í öryggismálum sjó-
manna enda var sárt að fylgj-
ast með mönnum farast á sjó,
jafnvel tugum saman á ári.
Þetta varð að lokum til þess
að Slysavarnafélagið var
stofnað og má þakka Fiski-
félaginu það að langmestu
leyti. Loks nefnir Jón að Fiski-
félagið hafi barist fyrir því að
halda niðri verði á olíu og í
því skyni hafi félagið um tíma
flutt sjálft inn olíu og gekkst
forseti félagsins í ábyrgð fyrir
þeim innflutningi.
Kvótakerfið
Hjörtur Gíslason segir kvóta-
málið þungamiðjuna í sögu
þess tímabils sem hann fjallar
um. „Það var mjög spennandi
að rifja upp tilurð kvótakerfis-
ins. Kerfið var lögleitt í árs-
byrjun 1984 en haustið áður
samþykkti Fiskifélagið með
yfirgnæfandi meirihluta að
það bæri að stýra veiðum við
Ísland með kvótakerfi sem út-
hlutaði heimildum á hvert
skip og var að grunni til það
sama og er enn við lýði.“
Hjörtur rifjar upp að eftir
útfærslu landhelginnar í 200
mílur voru gríðarlegar sveiflur
í afla en á þessum tíma
stækkaði flotinn mikið og
skuttogarar urðu flestir um
eitt hundrað. Árið 1975 kom
út fyrsta svarta skýrsla fiski-
fræðinganna sem sýndi að
sókn í fiskistofnana var alltof
mikil þrátt fyrir að Íslendingar
sætu nú einir að miðunun. Þá
var skrapdagakerfið sett á og
umræðan um stjórnun fisk-
veiða byrjaði fyrir alvöru. Árið
1981 fór þorskaflinn í 461
þúsund tonn og hefur aldrei
verið meiri hvorki fyrr né síð-
ar. Þrátt fyrir þessa miklu
veiði var sjávarútvegurinn
rekinn með bullandi tapi. Í
svartri skýrslu fiskifræðinga
sem kom út í kjölfarið var lagt
til að þorskaflinn yrði skorinn
niður í um 200 þúsund tonn.
Tveir lykilmenn
Þetta var sú staða sem blasti
við þegar Fiskiþing kom sam-
an haustið 1983 og samþykkti
að mæla með upptöku kvóta-
kerfis. Austfirðingar höfðu þá
lagt til kvótakerfi í þrjú ár en
þær hugmyndir höfðu ekki átt
upp á pallborðið, ekki síst
vegna andstöðu útvegs-
manna. Á fundi LÍU haustið
1983 var þannig samþykkt að
veiðum skyldi áfram stjórnað
með sama hætti og áður þótt
menn gerðu sér grein fyrir að
grípa þyrfti til afgerandi ráð-
stafana til að stjórna veið-
unun. Því skipaði LÍÚ nefnd
til að skoða mögulegt kvóta-
kerfi en hún náði hins vegar
ekki að ljúka störfum áður en
Fiskiþing kom saman og sam-
þykkti kvótakerfið til reynslu í
eitt ár. Að sögn Hjartar var
Kristján Ragnarsson fram-
kvæmdastjóri LÍÚ einn helsti
forgöngumaður kvótakerfis á
þeim fundi. „Ég held að það
hafi tveir menn öðrum fremur
ráðið úrslitum um að kvóta-
kerfið var tekið upp á þessum
tíma hér á landi. Annars vegar
Kristján Ragnarsson sem hafði
kynnt sér kvótakerfið á Ný-
fundnalandi og sannfærst um
að með því væri hægt að hag-
ræða verulega í íslenskum
sjávarútvegi. Hins vegar var
það Halldór Ásgrímsson sem
var nýr sjávarútvegsráðherra á
þessum tíma og lagði mikla
áherslu á að kvótakerfið yrði
samþykkt.“
Gjörbreytt staða
Hjörtur segir að með upptöku
kvótakerfisins hafi orðið mikil
breyting á stöðu Fiskifélags-
ins. Félagið sem hafði verið
hálf opinber stofnun og ráð-
gefandi í flestum málum sem
vörðuðu sjávarútveg og hafði
meðal annars getið af sér Haf-
rannsóknastofnun og Rann-
sóknastofnun fiskiðnaðarins
varð nánast áhrifalaust og
flest verkefni þess færðust yfir
til Fiskistofu. Á undanförnum
árum hefur félagið beitt sér í
vottunarmálum og uppruna-
merkingu fyrir íslenskar sjáv-
arafurðir en fyrst og fremst á
stefnuská félagsins núna eru
fræðslumál í sjávarútvegi að
sögn Hjartar Gíslasonar.
Bókarhöfundarnir Jón Hjaltason og Hjörtur Gíslason.
Fiskifélag Íslands var gífurlega öflugt á sínum tíma og stuðlaði að mörgum fram-
faramálum sem greint er frá í hundrað ára sögu þess.
Hjörtur Gíslason
Jón Hjaltason
Völuspá
útgáfa
Á eftir baksíðutexta, en látnum andlitið sitja fyrir. Á eftir baksíðutexta, en
látnum andlitið sitja fyrir. Á eftir baksíðutexta, en látnum andlitið sitja fyrir.
Á eftir baksíðutexta, en látnum andlitið sitja fyrir. Á eftir baksíðutexta, en
látnum andlitið sitja fyrir. Á eftir baksíðutexta, en látnum andlitið sitja fyrir.
Á eftir baksíðutexta, en látnum andlitið sitja fyrir. Á eftir baksíðutexta, en
látnum andlitið sitja fyrir. Á eftir baksíðutexta, en látnum andlitið sitja fyrir.
Á eftir baksíðutexta, en látnum andlitið sitja fyrir. Á eftir baksíðutexta, en
látnum ndlitið sitja fyrir.
Á eftir baksíðutexta, en látnum andlitið sitja fyrir. Á eftir baksíðutexta, en
látnum andlitið sitja fyrir. Á eftir baksíðutexta, en látnum andlitið sitja fyrir.
Á eftir baksíðutexta, en látnum andlitið sitja fyrir. Á eftir baksíðutexta, en
látnum andlitið sitja fyrir.
Undir straum
hvörfum
Saga F
isk
ifélags Íslan
d
s
í h
u
n
d
rað
ár 1911 – 2011
Hjörtur Gíslason - Jón Hjaltason
Saga Fiskifélags Íslands
í hundrað ár
1911 – 2011
Undir
straumhvörfum