19. júní - 19.06.2010, Qupperneq 10

10
Eftir að Ragna tók við embætti, eða haustið 2009, var
nafni ráðuneytisins breytt úr dóms- og kirkjumálaráðuneyti
í dómsmála- og mannréttindaráðuneyti. Við það færðust
málaflokkar frá félagsmálaráðuneyti til hennar eins og mál er
tengjast mansali. Stuttu síðar komst upp um stórt mansalsmál
á Íslandi þegar fimm Litháar brutu gegn 19 ára litháískri stúlku
er þeir fluttu hana nauðuga hingað til lands. Mennirnir fimm
voru dæmdir fyrir mansal í mars sl. en það er fyrsti dómurinn
sem kveðinn er upp hér á landi í þessum málaflokki. Umræða
um mansal hefur aukist mikið í kjölfarið og sú staðreynd er
ógnvekjandi að svo hrottaleg glæpastarfsemi fari fram hér
á landi. Annað mál sem einnig er orðið frægt varðar Catalinu
Mikue Ncogo en hún er sögð tengjast mansali og vændi.
Ragna var spurð hvort breytingar hefðu orðið á vinnubrögðum
eftir að þessi málaflokkur færðist yfir í dómsmála- og
mannréttindaráðuneytið.
„Þetta stóra mál sem kom upp stuttu eftir breytingarnar hefur
eflaust fremur vakið athygli á málaflokknum. Mansal er hluti
skipulagðrar alþjóðlegrar glæpastarfsemi. Okkur finnst oft slík
alþjóðleg starfsemi vera fjarlæg. Í huga almennra borgara eru
augljósustu dæmin kannski frekar tengd fíkniefnainnflutningi.
Núna þurfum við að horfast í augu við að Ísland er ekki
undanskilið mansali frekar en nokkurt annað ríki. Það er ákaflega
mikilvægt að lögregla sé í stakk búin til að takast á við þessi
stóru mál og komi auga á þau. Fórnarlamb mansals er kannski
ekki reiðubúið til að vinna með lögreglu, treystir engum, getur
ekki sagt sannleikann og er jafnvel í slæmu andlegu ástandi,“
segir Ragna. Hún hefur mikinn áhuga á þessum málaflokki og
telur þróunina ógnvænlega.
„Við settum í gang neyðarteymi því ég tel hættulegt ef
einhverjir líta svo á að aðeins ein stofnun hafi með þetta að gera.
Mansalsmál eru þannig að taka þarf á þeim frá mörgum hliðum.
Baráttan gegn þessari vá á að vera á höndum margra stofnana.
Allir þurfa að vera reiðubúnir til að leggja sitt af mörkum og
samvinnan þarf að vera góð.“
Grunur um mansal
Það er erfitt að sanna mansal og ekki er vitað hversu mörg
fórnarlömb fara um Keflavíkurflugvöll. Lögreglan hefur þó
nokkuð oft stöðvað fólk á leið til Bandaríkjanna með fölsuð
vegabréf og hefur leikið grunur á mansali í mörgum þeirra mála.
Ragna segir að við séum tilneydd að vera vakandi gegn þessum
glæpahópum.
„Við erum að vakna til vitundar. Þótt það hafi verið bent á þetta
í mörg ár og við verið þátttakendur í alþjóðlegu samstarfi var til
skamms tíma litið þannig á að Ísland væri gegnumstreymisland
í stað þess að vera áfangastaður. Ég vona að tilkoma nýrra laga
um bann við nektardansi komi í veg fyrir mansal og vændi á
Íslandi. Sumir óttast reyndar að lögin geri það að verkum að
þessir málaflokkar verði enn frekar í undirheimum og því verra
að upplýsa þá. Aðrir líta svo á að þessi mál hafi alltaf verið
neðanjarðar hvort eð er. Ég er þeirrar skoðunar að við ættum að
skoða hvers vegna vændi þrífst svo vel. Þar hlýtur eftirspurnin
að ráða för. Mikil fátækt í sumum löndum býður líka upp á það
að auðvelt er að blekkja börn og ungt fólk. Rót vandans liggur
djúpt og það er hræðilegt til þess að hugsa að börn, ungar
konur og menn séu í miklum vanda stödd um víða veröld vegna
þess að slík glæpastarfsemi þrífst. Þó að við horfum fyrst og
fremst til kynlífsiðnaðar þá er mansal í annarri starfsemi líka, t.d.
í verksmiðjum þar sem barnaþrælkun er við lýði,“ segir Ragna
ennfremur.
Dökku hliðarnar
Þegar Íslendingar gerðust aðilar að Evrópska efnahags-
svæðinu fylgdi með því jafn búseturéttur og atvinnumöguleikar
fólks í Evrópu. Íslendingar njóta góðs af því á sama hátt og
aðrir Evrópubúar. Með Schengen-samkomulaginu var aflagt
persónueftirlit við för yfir landamæri sem auðveldar fólki að
koma hingað til lands án vegabréfaeftirlits. „Dökkar hliðar eru
því miður fylgifiskar þess að hafa opin landamæri. Ríkisstjórnin
hefur samþykkt aðgerðaráætlun gegn mansali og eftir henni
störfum við. Einnig hafa verið gerðar ýmsar lagabreytingar
í kjölfarið þannig að það er verið að sporna gegn þessari
ógnvænlegu þróun af fullum krafti,“ segir Ragna.
Þar sem Ragna hafði starfað í dómsmálaráðuneytinu í mörg
ár áður en hún varð ráðherra þekkir hún vel til þessa málaflokks.
Hún hefur setið margar alþjóðlegar ráðstefnur um þessi mál.
Þrátt fyrir það segir hún að alltaf sé eitthvað að koma á óvart.
„Ég er óhrædd að viðurkenna að ég taldi þennan vanda ekki
svona mikinn hér á landi. Ég gerði mér ekki grein fyrir hversu
aðsteðjandi hættan er. Að í okkar samfélagi geti verið konur sem
eru læstar inni og notaðar í kynlífsiðnað. Ég hef séð myndina
Ragna Árnadóttir, dómsmála- og mannréttindaráðherra
er ógnvekjandi vá á Íslandi
Ragna Árnadóttir, dómsmála- og mannréttindaráðherra, tók óvænt við starfi ráðherra
við stjórnarskipti í febrúar 2009 á erfiðum tímum í þjóðfélaginu. Ragna er ekki bundin
stjórnmálaflokki og því ekki kjörin á þing. Hún hefur þó náð því að verða vinsælasti
ráðherrann í ríkisstjórninni.
MANSAL
10-13 MannsalRagna Arnad.indd 2 6/1/10 2:00:18 PM