Peningamál - 01.08.2000, Blaðsíða 38

PENINGAMÁL 2000/3 37
vilja eiga í gegnum súrt og sætt hins vegar, en á þessu
hefur þó orðið breyting.
Meiri verðsveiflur en áður
Á árinu 1999 hækkaði verð hlutabréfa á aðallista VÞÍ
um 45% sem er langmesta hækkun á einu ári fyrir ut-
an árið 1996. Vísitölur allra atvinnugreina hækkuðu
á árinu, sjávarútvegur og verslun og þjónusta minnst
en aðrar á bilinu 30%-74%. Helstu ástæður fyrir
hækkunum síðasta árs eru hagvöxtur, hagstæð efna-
hagsskilyrði og góð afkoma fyrirtækja, almenn bjart-
sýni og þættir sem kenna má við þá hluthafamenn-
ingu sem til er orðin hérlendis. Mikið framboð láns-
fjár kann að hafa aukið eftirspurn, en fjárfestar hafa
m.a. fjármagnað hlutabréfakaup með lánum. Eftir-
spurn eftir hlutabréfum hefur verið almenn meðal
fjárfesta og fjármagn verið flutt úr skuldabréfum yfir
í hlutabréf. Sú þróun hófst raunar fyrr en sl. haust og
er hliðstæð því sem gerst hefur erlendis.
Fjármála- og tryggingagreinin lagði mest til
hækkunar aðallista og úrvalsvísitölu á sl. ári. Hún er
að stærstum hluta fyrirtæki sem skammt er síðan
voru einkavædd í útboðum þar sem verðlagning mið-
aðist m.a. við að ná dreifðri eignaraðild, sem kann að
hluta að skýra mikla verðhækkun þeirra á markaði.
Upplýsingatæknigreinin hækkaði mest allra greina,
en miklar væntingar eru um vöxt greinarinnar auk
þess sem arðsemi hennar var í heild ágæt.
Á um átta mánaða tímabili fram til febrúar 2000
hækkaði úrvalsvísitalan um 65%. Á sama tímabili
hækkaði vaxtarlistinn jafnmikið en aðallistinn aðeins
minna, um 60%. Eftir 17. febrúar lækkaði verðið
loks og það verulega. Lækkunin frá hæsta punkti til
þess lægsta innan ársins er nú um 22%, sem er svipað
og mesta lækkun sem áður hefur orðið innan árs, á
sjö síðustu mánuðum ársins 1997. Bæði úrvalsvísi-
tala og heildarvísitala aðallista hafa nú lækkað niður
fyrir áramótastöðu sína en heildarvísitala vaxtarlista
státar af um 30% gengishækkun frá ársbyrjun, sem
„Hluthafamenning“ (e. shareholder culture) er hugtak
sem sést hefur einkum í sambandi við einkavæðingar-
áform stjórnvalda í ýmsum löndum, en eitt markmiðið
með einkavæðingu getur verið að mynda slíka menn-
ingu. Hugtakið nær yfir fylgifiska virkrar þátttöku al-
mennings á hlutafjármarkaði, á borð við aukinn áhuga
og bætt skynbragð almennings á gangverki atvinnulífs-
ins og skilning á nauðsyn þess að fjármagn skili arði.
Jákvætt samband er á milli þroska hlutafjármarkaðar og
stigs hluthafamenningar og síðustu misseri hefur hlut-
hafamenning aukist hérlendis. Það má merkja af því að
tugir þúsunda landsmanna hafa tekið þátt í einstökum
hlutafjárútboðum, hlutafjáreign er orðin almenn, hluta-
fjármarkaður er áberandi í fjölmiðlum og umræðu og
mikill fjöldi fylgist með og tekur þátt í markaðnum,
m.a. á veraldarvefnum. Í lok ársins 1999 áttu um 52.700
heimili hlutabréf skv. skattframtölum og hefur þeim
fjölgað um 17.500 á aðeins 4 árum.
Hluthafamenning
Heimild: VÞÍ.
Daglegar vísitölur
Hlutabréfaverð 1997 - 2000
1997 1998 1999 2000
800
1.000
1.200
1.400
1.600
1.800
2.000
31/12 1997=100
Úrvalsvísitala VÞÍ
Heildarvísitala aðallista VÞÍ
Heildarvísitala vaxtarlista VÞÍ

Mynd 4
Tafla 2 Hlutabréfamarkaðir Norðurlanda 20001
Ís- Dan- Finn- Nor- Sví-
30. apríl 2000: land mörk land egur þjóð
Fjöldi hlutafélaga ......... 75 232 148 194 273
þar af erlend félög...... 0 9 4 20 21
Markaðsvirði í ma.evra 6,3 125,1 72,3 71,1 527,1
Markaðsvirði/VLF (%) 61,3 73,9 56,5 45,2 210,3
Veltuhraði (%) .............. 16,7 52,9 55,3 100,6 100,1
30. júní 2000:
Verðbr. frá ársbyrjun (%) -4,8 12,5 4,3 1,0 9,7
Verðbr. sl. 12 mán. (%) 33,1 40,0 98,9 18,8 58,6
V/H-hlutfall .................. 25,4 26,6 69,3 20,8 31,0
Meðalverðhækkun
á ári 1995-1999 (%) ..... 31,7 21,7 51,2 15,7 33,3
1. Tölur um fjölda og virði félaga og veltu miðast við 30. apríl en tölur um
gengi við 30. júní.
Heimildir: Datastream, Nordic Securities Markets, VÞÍ.