Peningamál - 01.08.2002, Síða 34

PENINGAMÁL 2002/3 33
bankanum. Hann skal tilkynna fjárhæð í Bandaríkja-
dölum, tímalengd, stundargengi og framvirkt álag/
frádrag. Framvirkt álag (e. forward points) er álag á
stundargengi sem byggist á vaxtamun gjaldmiðlanna.
Seðlabankinn birtir veltutölur á Reuterssíðu í lok
dags.
Lýsing viðskipta
Eftirfarandi dæmi lýsir því hvernig viðskipti fara
fram á markaði með gjaldeyrisskiptasamninga.
Markaðsaðili A á Bandaríkjadali en skortir krónur til
3 mánaða. A hefur nokkra kosti og er einn þeirra að
fá krónur að láni á millibankamarkaði. Einnig getur
hann átt viðskipti á gjaldeyrisskiptamarkaði og er
hann þá í raun að setja jafngilda upphæð Banda-
ríkjadala að veði.
A ákveður að hringja í markaðsaðila B og biðja
um verðtilboð í gjaldeyrisskiptasamning til 3 mánaða
um viðmiðunarupphæðina 3 milljónir Bandaríkja-
dala. B gerir honum tilboð sem hljóðar upp á stundar-
viðskipti á 100 kr. pr. Bandaríkjadal og framvirka
álagið 1,6 (jafngildir 1,60 kr. pr. Bandaríkjadal). A
gengur að tilboðinu og selur 3 milljónir Bandaríkja-
dala á verðinu 100 og fær 300 m.kr. í staðinn. Að
þremur mánuðum liðnum mun A kaupa 3 milljónir
Bandaríkjadala á verðinu 101,6 (sem er stundargengi
að viðbættu framvirku álagi) sem jafngildir 304,8
m.kr. Mismunurinn sem B fær fyrir krónurnar, 4,8
m.kr., er sú krafa sem hann gerir til ávöxtunar krónu-
upphæðarinnar að frádreginni þeirri ávöxtun sem
hann getur fengið fyrir Bandaríkjadalina á gildistíma
samningsins.
Á millibankamarkaði með gjaldeyrisskiptasamn-
inga er miðað við vexti á millibankamarkaði með
krónur og millibankavexti í Bandaríkjadölum. Þá
reikna markaðsaðilar verðbil á vexti (líkt og verðbil
á gjaldeyrismarkaði) og reglur um markaðinn kveða
svo á að það megi ekki vera meira en 0,25 prósentur
samtals. Er þá átt við sameiginlegt verðbil innlendra
og erlendra vaxta. Það getur hins vegar verið minna.
Aðstæður hverju sinni ráða því hvort aðilar sjá sér
hag í því að minnka verðbilið.
Ýmsar ástæður geta verið fyrir því að A og B gera
með sér gjaldeyrisskiptasamning. Aðstæður á milli-
bankamarkaði með krónur og gjaldeyrismarkaði geta
verið þannig að hvorugur telji vænlegt að eiga við-
skipti á þeim. Oft þarf ekki mikil viðskipti til að
hreyfa við jafn litlum mörkuðum og eru hér á landi.
Útlánaígildi gjaldeyrisskiptasamninga samkvæmt
reglum um eiginfjárhlutfall lánastofnana og fyrir-
tækja í verðbréfaþjónustu (nr. 693/2001) er töluvert
minna en á beinum lánum á krónumarkaði þar sem
aðilar gjaldeyrisskiptasamnings hafa óbeint veð í
þeim gjaldmiðlum sem skipst var á með samningnum
og því er áhættan helst fólgin í óvæntum verð-
Gjaldeyrisskiptasamningur virkar þannig að einn
aðili kaupir/selur Bandaríkjadal gagnvart krónu á
stundargengi (stundarviðskipti) og jafnframt því
gerir hann framvirkan samning þar sem hann selur/
kaupir Bandaríkjadal gagnvart krónu eftir ákveðinn
tíma á ákveðnu gengi sem kallast framvirkt gengi
(framvirk viðskipti). Gjaldeyrisskiptasamningur er
því einn samningur sem felur í sér stundarviðskipti
og framvirk viðskipti.
Framvirkt gengi er ekki spá aðila um gengi gjald-
miðla að ákveðnum tíma liðnum heldur er framvirkt
gengi samtala stundargengis og svokallaðs framvirks
álags (á fjármálamörkuðum gjarnan nefnt framvirkir
punktar, e. forward points.) Álagið byggist á vaxta-
mun viðkomandi gjaldmiðla. Framvirkt álag getur
hvort sem er verið jákvætt (álag) eða neikvætt (frá-
drag). Þar sem íslenska krónan er hávaxtamynt um
þessar mundir (miðað við helstu viðskiptalönd) og
vaxtamunurinn því jákvæður er framvirka álagið já-
kvætt og leiðir til þess að framvirka gengið er hærra
en stundargengið.
Framvirkt álag er reiknað á eftirfarandi hátt:
S = stundargengi
vISK = innlendir millibankavextir
aISK = verðbil í innlendum vöxtum (jákvæð stærð ef
um framvirk kaup er að ræða, annars neikvæð)
verl = erlendir millibankavextir
aerl = verðbil í erlendum vöxtum (jákvæð stærð
ef um framvirka sölu er að ræða, annars
neikvæð)
d = fjöldi daga á ári
Framvirkt álag
( )
( ) S d a v
d a v
S
erl erl
ISK ISK −
 



 



⋅ + +
⋅ + +
⋅ =
360 1
360 1 álag Framvirkt