Peningamál - 01.08.2003, Qupperneq 8

Undirliggjandi viðskiptajöfnuður á fyrsta fjórðungi
ársins var lakari en í fyrra
Á fyrsta fjórðungi ársins var tæplega 1 ma.kr. halli á
viðskiptum við útlönd, samanborið við 1½ ma.kr.
halla á sama tíma í fyrra. Þessar tölur gefa þó villandi
mynd af undirliggjandi þróun, þar sem innflutningur
flugvélar í fyrra skipti verulegu máli. Ef óreglulegum
viðskiptum með skip og flugvélar er haldið til hliðar
var verulegur afgangur í fyrra og vöruskiptajöfnuður
versnaði um 2,9 ma.kr. frá fyrsta ársfjórðungi í fyrra
í stað þess að batna um 1,8 ma.kr. Því má segja að
undirliggjandi viðskiptajöfnuður hafi ekki batnað
heldur versnað um ríflega 4 ma.kr. Innflutt þjónusta
jókst um tæplega 15% á föstu gengi frá sama tíma í
fyrra. Þessi öri vöxtur er í takt við aðrar vísbending-
ar um aukna eftirspurn á fyrsta fjórðungi ársins.
Útflutningur þjónustu jókst mun minna. Fyrir vikið
jókst halli á þjónustuviðskiptum verulega, eða um
rúmlega 2 ma.kr. en þáttatekjuhallinn minnkaði um
1,4 ma.kr.
Uppsjávarafli fyrstu mánuði ársins var mun minni en
í fyrra og stuðlaði að verulegum samdrætti útflutn-
ings í apríl og maí
Utanríkisviðskipti á öðrum fjórðungi ársins virðast
stefna í að verða mun óhagstæðari en á þeim fyrsta.
Það má ekki síst rekja til þess að uppsjávaraflinn var
mun minni en í fyrra. Útflutningur var m.a. af þess-
um orsökum lítill í apríl og maí og fyrstu fimm
mánuði ársins var útflutningur 1,7% minni að magni
en fyrir ári, samanborið við 7,5% vöxt fyrstu þrjá
mánuðina. Hér segir til sín rúmlega 7% magnsam-
dráttur í útflutningi sjávarafurða og nærri 7% sam-
dráttur í annarri iðnaðarvöru en áli. Aðeins í
álútflutningi er magnaukning, um 11%. Hér er því
um töluvert snögg umskipti að ræða, sem einnig birt-
ist í 4,6 ma.kr. halla á vöruviðskiptum sl. þrjá mánuði
(mars - maí), samanborið við 7,1 ma.kr. afgang fyrstu
tvo mánuðina. Á hinn bóginn eru eftirstöðvar afla-
heimilda heldur meiri en á sama tíma í fyrra, sem,
ásamt hækkun aflamarks í þorski, ýsu og ufsa á næsta
fiskveiðiári og verulegri aukningu aflaheimilda í kol-
munna nú í sumar, gefa tilefni til að ætla að staðan
muni lagast þegar líða tekur á árið.
Almennur vöruinnflutningur var hins vegar meiri en
í fyrra
Á sama tíma og útflutningur dróst saman hefur und-
irliggjandi vöxtur innflutnings aukist. Vegna fyrr-
nefnds flugvélarinnflutnings var vöruinnflutningur
fyrstu fimm mánuði ársins reyndar ívið minni að
magni en fyrir ári, en að slíkum óreglulegum
viðskiptum frátöldum var tæplega 8% vöxtur milli
ára og innflutningur neysluvöru jókst um 14%.
Síðustu þrjá mánuðina var innflutningur á föstu
gengi, að skipa- og flugvélarinnflutningi frátöldum,
u.þ.b. 15% meiri en fyrir ári.
Raungengi lækkaði milli ársfjórðunga vegna gengis-
lækkunar krónunnar
Gengi krónunnar veiktist um tæp 2% milli fyrsta og
annars ársfjórðungs og var um miðjan júlí rúmum
3% lægra en það var undir lok maí sl. Lægra nafn-
gengi krónunnar leiddi til samsvarandi lækkunar
raungengis. Á öðrum ársfjórðungi var raungengi
rúmlega 4% hærra en að meðaltali undanfarin tíu ár
og svipað og meðaltal undanfarinna tuttugu ára
miðað við hlutfallslegt verðlag. Miðað við hlutfalls-
legan launakostnað var það 7½% og rúmlega 2%
hærra en meðaltal undanfarinna tíu og tuttugu ára.
Afkoma skráðra fyrirtækja á fyrsta ársfjórðungi var
sú sama og í fyrra, en afkoma sjávarútvegsfyrirtækja
versnaði
Afkoma fyrirtækja sem skráð eru í Kauphöll Íslands
stóð í stað á fyrsta fjórðungi þessa árs frá sama tíma
í fyrra. Velta þeirra, að teknu tilliti til gengis- og
verðbreytinga, jókst verulega frá fyrra ári, framlegð
var 10,5% af veltu, en hagnaður eftir skatta lækkaði
vegna minni gengishagnaðar.
PENINGAMÁL 2003/3 7
Mánaðarlegar aflatölur 2001-2003
J M M J S N J M M J S N J M M
2001 2002 2003
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
500
Þús. tonn
Botnfiskur
Uppsjávarfiskur
Annað
Mynd 6
Heimild: Hagstofa Íslands.