Peningamál - 01.08.2003, Síða 41

40 PENINGAMÁL 2003/3
lækkaði gengi krónunnar ekki nema í tvo daga eftir
að tilkynnt var um þessa breytingu, um samtals
1,7%, en sneri síðan til baka á ný. Það kann auðvitað
að vera að þessi kaup eigi þátt í lækkun gengis krón-
unnar undanfarna daga, en eins og á við um önnur
inngrip sem ekki fara saman við breytingar á
stýrivöxtum, þá munu langtímaáhrifin verða engin.
Erfitt er að rökstyðja vaxtalækkun í ljósi síðustu
verðbólguspár og nýjustu talna um hagvöxt á fyrsta
ársfjórðungi. En það má spyrja þeirrar spurningar
hvaða áhrif hún myndi hafa á gengið. Við núverandi
aðstæður má færa að því rök að þau áhrif yrðu lítil
sem engin svo lengi sem áfram ríkir trú á að Seðla-
bankinn muni gera það sem þarf til að ná verðbólgu-
markmiði sínu. Ástæðan er sú að gengið er ekki hátt
vegna þess að stýrivextir Seðlabankans nú eru háir,
heldur vegna væntinga um að þeir verði háir í fram-
tíðinni. Svo lengi sem þær væntingar haldast óbreytt-
ar gerir vaxtalækkun nú lítið annað en að auka vænt-
ingar um hversu mikið vextir munu hækka síðar. Það
þyrfti því að breyta þessum væntingum. Í því efni eru
þrír möguleikar.
Sá fyrsti er að markaðurinn sé að ofmeta áhrif
stóriðjuframkvæmda og/eða aðra þætti í stöðu
þjóðarbúsins. Þá er verkefnið að reyna að leiðrétta
það. Stundum má augljóslega sjá að markaðir hafi
farið fram úr sér, eins og t.d. þegar verðlagning hluta-
bréfa í Bandaríkjunum fól annaðhvort í sér mun
meiri langtímahagvöxt en raunhæft gat talist eða að
hagnaður stefndi með tíð og tíma í 100% af þjóðar-
tekjum. Oft er hins vegar alls ekkert víst að mat „sér-
fræðinga“ sé betra en markaðarins. Í þessu tilfelli er
ekki með neinum óyggjandi hætti hægt að fullyrða að
væntingar markaðarins séu rangar.
Annar möguleikinn er sá að Seðlabankinn gangi
hreinlega gegn trúverðugleika sínum og sannfæri
markaðinn um að hann muni ekki standa við verð-
bólgumarkmið sitt. Þegar til lengdar lætur getur
Seðlabankinn jú ákvarðað verðbólgustigið og þar
með nafngengi krónunnar. Þessi leið er hins vegar
stórhættuleg þar sem árangur sem náðst hefur við að
byggja upp traust á stöðugleika myndi rjúka út í
veður og vind, vextir myndu stórhækka vegna aukins
áhættuálags, en til lengdar myndi enginn árangur
nást við að lækka raungengi. Afleiðingin yrði því
fyrst og fremst aukin verðbólga.
Þriðji möguleikinn er síðan sá að sannfæra
markaðinn um að það muni ekki reyna eins mikið á
peningastefnuna og talið hefur verið þar sem önnur
hagstjórn muni bera stærri hluta byrðanna. Til þess
eru trúverðug opinber áætlun um mótvægisaðgerðir í
opinberum fjármálum og áform um notkun erlends
vinnuafls bestu leiðirnar.