Peningamál - 05.11.2014, Page 17
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L
2
0
1
4
•
4
17
III Peningastefnan og innlendir
fjármálamarkaðir
Þótt virkir nafnvextir Seðlabankans hafi ekki breyst undanfarið hefur
taum hald peningastefnunnar heldur styrkst frá útgáfu Peningamála í
ágúst og virðast markaðsaðilar vænta stífara taumhalds á næsta ári en
þeir væntu í síðustu könnun. Áhættuálag á erlendar skuldbindingar
ríkissjóðs hefur lækkað sem ætti að stuðla að auknu aðgengi innlendra
aðila á alþjóðlegum fjármálamörkuðum. Gengi krónunnar hefur verið
tiltölulega stöðugt og Seðlabankinn keypt talsvert af erlendum gjald
eyri á markaði. Vöxtur peningamagns er enn nokkur en virðist í ágæt
um takti við vöxt efnahagsumsvifa. Hrein ný útlán til fyrirtækja hafa
heldur aukist milli ára en hægt hefur á vexti nýrra útlána til heimila.
Fjármálaleg skilyrði heimila og fyrirtækja hafa á heildina litið batnað.
Hrein eign einkageirans hefur aukist með hærra eignaverði og lægri
skuldum og hefur eiginfjárhlutfallið ekki verið hærra síðan árið 2005.
Peningastefnan
Nafnvextir Seðlabanka Íslands eru óbreyttir …
Peningastefnunefnd Seðlabanka Íslands ákvað á fundum sínum í ágúst
og september sl. að halda vöxtum bankans óbreyttum og hafa þeir
verið óbreyttir í tæplega tvö ár. Fyrir útgáfu þessa heftis Peningamála
voru virkir vextir bankans því um 5,4%.1
Vextir á millibankamarkaði með krónur hafa þróast í takt við
virka vexti bankans. Vextir til einnar nætur hafa lítið breyst frá út gáf
unni í ágúst og haldist í neðri hluta vaxtagangsins (mynd III1) en velta
hefur verið afar lítil. Samþykktir vextir í útboðum ríkisvíxla hafa hins
vegar hækkað og færst nær vaxtaganginum þótt þeir séu enn fyrir
neðan gólf hans.
… en raunvextir bankans hafa hækkað
Þótt virkir nafnvextir bankans hafi ekki breyst hefur taumhald pen
ingastefnunnar styrkst frá Peningamálum í ágúst miðað við meðaltal
mismunandi mælikvarða á verðbólgu og verðbólguvæntingum (tafla
III1). Á þann mælikvarða eru raunvextir nú um 2,4% og hafa hækkað
um 0,2 prósentur frá ágúst og um prósentu frá því fyrir ári. Hækkun
raunvaxta bankans er þó heldur meiri sé miðað við mælda ársverð
bólgu sem hefur hjaðnað nokkuð undanfarið. Þessi hækkun raunvaxta
bankans hefur í meginatriðum miðlast út í aðra raunvexti á markaði,
þó síst út í verðtryggða íbúðalánavexti (mynd III2). Eins og sést á
mynd III3 eru raunvextir Seðlabankans nokkru hærri en meðal flestra
annarra iðnríkja en það helgast fyrst og fremst af því að enn hefur ekki
fyllilega tekist að skapa verðbólguvæntingum trausta kjölfestu hér á
landi. Þá er slakinn í þjóðarbúskapnum einnig minni hér en í helstu
iðnríkjum (sjá einnig rammagrein I1 í Peningamálum 2013/2).
1. Einfalt meðaltal vaxta á óbundnum og bundnum innlánsreikningum fjármálafyrirtækja í
Seðlabankanum (áður innstæðubréfa). Þessi mælikvarði þykir endurspegla best þá nafn
vexti bankans sem ráða þróun vaxta á peningamarkaði.
Mynd III-1
Vextir Seðlabanka Íslands og skammtíma-
markaðsvextir
Daglegar tölur 1. janúar 2010 - 31. október 2014
%
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Daglánavextir
Vextir á veðlánum
Vextir til einnar nætur á millibankamarkaði
Vextir á 7 daga bundnum innlánum
Vextir á bundnum innlánum til eins mánaðar
Hámarksvextir 28 daga innstæðubréfa
Vextir á viðskiptareikningum
Tekin tilboð við útgáfu þriggja til fjögurra mánaða ríkisvíxla
20122010 2011 2013 2014
0
2
4
6
8
10
12
1. Virkir raunvextir miðað við verðbólguvæntingar sem eru til 1-2 ára út
frá könnunum meðal markaðsaðila og sérfræðinga. 2. Fyrir önnur lönd en
Ísland er notast við mat OECD.
Heimildir: Consensus Forecasts, heimasíður seðlabanka, IMF, Macrobond,
Seðlabanki Íslands.
% % af framleiðslugetu
Mynd III-3
Virkir raunvextir og framleiðsluspenna
í nokkrum iðnríkjum
Raunvextir1 Framleiðsluspenna 20142
-2
-1
0
1
2
3
Sv
is
s
Ba
nd
ar
ík
in
Sv
íþ
jó
ð
Ev
ru
sv
æ
ði
ð
K
an
ad
a
Br
et
la
nd
Ja
pa
n
N
ýj
a-
Sj
ál
an
d
Á
st
ra
lía
N
or
eg
ur
Ís
la
nd
-4
-3
-2
-1
0
1
%
Mynd III-2
Raunvextir Seðlabanka Íslands
og raunvextir á markaði
1. ársfj. 2010 - 3. ársfj. 2014
1. 5 ára vextir metnir út frá nafnvaxtaferlinum. 2. 5 ára vextir metnir út
frá raunvaxtaferlinum. 3. Vegið meðaltal útlánavaxta þriggja stærstu
viðskiptabankanna. Vextir verðtryggðra húsnæðislána eru fastir frá 5
árum og allt upp í allan lánstímann.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Raunvextir Seðlabankans
Raunvextir óverðtryggðra skuldabréfa¹
Vextir verðtryggðra skuldabréfa2
Meðalraunvextir óverðtryggðra húsnæðislána
með breytilegum vöxtum3
Meðalvextir á verðtryggðum húsnæðislánum3
-3
-2
-1
0
1
2
3
4
5
6
20142013201220112010