Peningamál - 05.11.2014, Qupperneq 23

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
4
•
4
23
IV Innlent raunhagkerfi
Landsframleiðslan er komin á svipað stig og hún var áður en fjár-
málakreppan skall á. Innlend eftirspurn hefur tekið við sér samhliða
auknu vægi útflutningsgeirans sem endurspeglar aðlögun að ytri
skilyrðum sem eru ólík þeim sem íslenskt efnahagslíf hefur lengst af
búið við. Viðhorfskannanir benda til þess að heimili og fyrirtæki telji
efnahagsaðstæður og atvinnuhorfur hafa batnað undanfarna árs-
fjórðunga. Á sama tíma hefur halli á rekstri hins opinbera minnkað. Á
fyrri hluta ársins hægði töluvert á hagvexti frá fyrra ári en horfur eru
á kröftugum vexti á seinni hluta ársins sem drifinn verður áfram af
innlendri eftirspurn einkaaðila en framlag utanríkisviðskipta verður nei-
kvætt. Hagvaxtarhorfur fyrir árið í heild eru þó heldur lakari en í ágúst
og munar þar mest um hægari vöxt fjármunamyndunar en þá var gert
ráð fyrir. Áfram dregur úr slaka á vinnumarkaði en hægar en áður. Talið
er að framleiðsluslakinn sem myndaðist á árinu 2009 sé svo til horfinn
og að lítils háttar framleiðsluspenna fari smám saman að myndast.
Hagvöxtur og innlend eftirspurn einkaaðila
Horfur á heldur hægari hagvexti í ár en spáð var í ágúst
Hagstofa Íslands birti þjóðhagsreikninga fyrir annan ársfjórðung í
september sl. ásamt endurskoðun á eldri tölum aftur til ársins 1997.
Þjóðhagsreikningarnir voru birtir samkvæmt nýjum staðli ásamt því að
aðrar endurbætur voru gerðar. Þessar breytingar hafa umtalsverð áhrif
á mælingu landsframleiðslunnar (sjá nánar í rammagrein 1).
Árstíðarleiðrétt landsframleiðsla jókst um 2,2% á milli fyrsta og
annars ársfjórðungs og hafði vaxið um ríflega 9% frá fyrsta fjórðungi
ársins 2010 en þá náði hún lágmarki eftir að fjármálakreppan reið yfir
haustið 2008.1 Útflutningur, einkaneysla og atvinnuvegafjárfesting
hafa staðið fyrir bróðurparti batans (mynd IV-1). Samkvæmt tölum
Hagstofunnar var árshagvöxtur á öðrum ársfjórðungi ½ prósentu
meiri en spáð var í ágúst eða 2,4%. Endurskoðun fyrsta ársfjórðungs
leiddi hins vegar til lækkunar á þeim fjórðungi og því varð hag-
vöxtur á fyrri helmingi ársins 0,3 prósentum minni en spáð var eða
einungis 0,6% (mynd IV-2). Helst munar um þróun fjárfestingar sem
jókst minna en spáð hafði verið. Á fyrri hluta ársins var það innlend
eftirspurn sem knúði fram vöxt landsframleiðslunnar en þjóðarútgjöld
jukust um 2,8% frá fyrra ári. Það er viðsnúningur frá síðasta ári þegar
meginþorra hagvaxtarins mátti rekja til utanríkisviðskipta. Á seinni
hluta ársins er gert ráð fyrir að hagvöxtur aukist umtalsvert og verði
5,2% og hagvöxtur á árinu í heild 2,9% sem er um ½ prósentu minni
vöxtur en spáð var í ágúst. Líkt og þá verða einkaneysla og fjárfesting
megindrifkraftar hagvaxtar. Gangi spáin eftir verður hagvöxtur á spá-
tímanum á bilinu 2½ - 3½% þar sem vegast á framlag einkaneyslu
og fjárfestingar annars vegar og utanríkisviðskipta hins vegar (mynd
IV-3).
1. Hér er miðað við árstíðarleiðréttar tölur Seðlabankans. Eins og rakið er í rammagrein IV-1
í Peningamálum 2012/4 virðast aðferðir Hagstofunnar við árstíðarleiðréttingu ekki henta
við túlkun efnahagsþróunarinnar innan árs og kýs Seðlabankinn því að árstíðarleiðrétta
landsframleiðslutölurnar beint.
Mynd IV-2
Þjóðhagsreikningar á fyrri hluta 2014
og mat Seðlabankans
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Breyting frá fyrra ári (%)
Hagstofa Íslands
PM 2014/3
0 2 4
4
6 8 10 12 14
Innflutningur
Útflutningur
Þjóðarútgjöld
Fjárfesting
Samneysla
Einkaneysla
VLF
Breyting frá fyrra ári (%)
Mynd IV-3
Hagvöxtur og framlag undirliða 2010-20171
1. Grunnspá Seðlabankans 2014-2017.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Einkaneysla
Samneysla
Fjármunamyndun
-4
-2
0
2
4
6
20172016201520142013201220112010
Birgðabreytingar
Utanríkisviðskipti
Landsframleiðsla
Mynd IV-1
Framlag undirliða landsframleiðslu
til efnahagsbata1
1. Árstíðarleiðréttar tölur. Frá fyrri hluta 2010 til fyrri hluta 2014.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
-15 -10 -5 0 5 10
Innflutningur
Samneysla
Fjárfesting
Einkaneysla
Útflutningur
Vörur
Atvinnu-
vegir
Önnur
fjárfesting
Prósentur