Peningamál - 05.11.2014, Side 27

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
4
•
4
27
INNLENT RAUNHAGKERFI
Hið opinbera
Áætlað að samneyslan vaxi áfram og að fjárfesting hins opinbera
hækki úr sögulegu lágmarki
Samneyslan jókst um 0,8% í fyrra og um liðlega 1% á fyrri hluta þessa
árs. Áætlað er að vöxturinn á árinu í heild verði 1% en sú áætlun
byggist á því að launaþróun hjá hinu opinbera það sem eftir lifir árs
verði svipuð og hún var í fyrra. Óvissa er um launaþróun næsta árs en
hér er gert ráð fyrir heldur meiri vexti en í ár sem aftur endurspeglast í
hærri verðvísitölu samneyslu. Líkt og í spá síðustu Peningamála er gert
ráð fyrir auknum viðskiptum sveitarfélaga með vöru og þjónustu á
föstu verðlagi en að þau dragist saman hjá bæði ríkissjóði og Almanna-
tryggingum í samræmi við aðhaldsmarkmið sem fram koma í fjárlaga-
frumvarpi ársins 2015. Gert er ráð fyrir áþekkri þróun árin þar á eftir.
Fjárfesting hins opinbera var í sögulegu lágmarki árið 2012
þegar hún var einungis 2,5% af landsframleiðslu og hafði minnkað
um 2 prósentur frá árinu 2008. Í langtímaáætlun fjárlagafrumvarpsins
eru ekki áform um að auka sérstaklega við fjárfestingu ríkissjóðs en
vandamál sem komið hafa upp við gerð Vaðlaheiðarganga eru þó
líkleg til að seinka framkvæmdinni og auka kostnað við hana. Horfur
eru á að hlutfall opinberrar fjárfestingar af landsframleiðslu verði um
3% í ár og haldist á því stigi út spátímann.
Á síðasta ári var framlag opinberra útgjalda jákvætt í fyrsta sinn
frá því að aðhaldsaðgerðir hófust í kjölfar fjármálakreppunnar. Gangi
spáin eftir verður framlag þeirra til hagvaxtar á næstu árum svipað því
sem var á síðasta ári eða um ½ prósenta á ári (mynd IV-12).
Afkoman í ár mun betri en fjárlög sögðu til um
Fjárlög ársins 2014 voru samþykkt með 0,9 ma.kr. afgangi. Í fjárlaga-
frumvarpi ársins 2015 kemur hins vegar fram að gert sé ráð fyrir lið-
lega 38 ma.kr. afgangi í ár.3 Munar þar mestu um 24 ma.kr. hærri
hreinar tekjur frá Seðlabanka Íslands auk 14 ma.kr. hærri arðgreiðslu
frá Landsbankanum en hafði verið áætlað. Ekki er gert ráð fyrir viðlíka
tekjum frá þessum aðilum í nýrri langtímaáætlun. Í staðinn er búist við
hærri vaxtagreiðslum ríkissjóðs á líftíma skuldabréfs Seðlabanka Íslands
sem bankanum var lagt til árið 2008.4 Langtímaáætlun sem fylgir fjár-
lagafrumvarpi næsta árs gerir ráð fyrir hallalausum rekstri á næstu árum.
Afgangur á heildarjöfnuði eykst lítillega á árunum 2015 til 2018
Fjárlagafrumvarpið gerir ráð fyrir 4 ma.kr. afgangi á næsta ári sem er
liðlega ½% af áætluðum tekjum ríkissjóðs sama ár. Í langtímaáætlun
frumvarpsins er gert ráð fyrir stöðugum bata á heildarjöfnuði ríkis-
sjóðs. Áætlað er að tekjur lækki sem hlutfall af landsframleiðslu en
þar eð lækkun gjalda sem hlutfall af landsframleiðslu er áætluð meiri
verður bati á heildarjöfnuði ef forsendur ganga eftir. Gjöld ríkissjóðs
hafa farið lækkandi sem hlutfall af landsframleiðslu allt frá árinu 2010.
Öðru máli gegnir um tekjurnar en þær hafa farið vaxandi frá árinu
2011. Eins og sjá má á mynd IV-13 hækka tekjur jafnan sem hlutfall
3. Nánar er fjallað um fjárlagafrumvarpið í rammagrein 2.
4. Ekki liggur fyrir endanleg niðurstaða í breytingum á fjárhagslegum samskiptum Seðla-
bankans og ríkissjóðs og því getur niðurstaðan orðið önnur en gengið er út frá í fjárlaga-
frumvarpi næsta árs.
1. Grunnspá Seðlabankans 2014-2017.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Breyting frá fyrra ári (%)
Mynd IV-11
Þróun fjármunamyndunar og framlag
helstu undirliða hennar 2010-20171
Atvinnuvegir án stóriðju,
skipa og flugvéla
Stóriðja
Skip og flugvélar
-15
-10
-5
0
5
10
15
20
Íbúðarhúsnæði
Hið opinbera
Fjármunamyndun alls
20172016201520142013201220112010
1. Grunnspá Seðlabankans 2014-2017.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Br. frá fyrra ári (%)
Mynd IV-12
Samneysla og fjárfesting hins opinbera
2010-20171
Samneysla (v. ás)
Fjárfesting hins opinbera (v. ás)
Opinber útgjöld í ráðstöfunaruppgjöri (h. ás)
Framlag til hagvaxtar (prósentur)
-1,6
-1,2
-0,8
-0,4
0,0
0,4
0,8
-6,0
-4,5
-3,0
-1,5
0,0
1,5
3,0
20172016201520142013201220112010