Skírnir - 01.01.1983, Blaðsíða 172

166 JÓN HNEFILL AÐALSTEINSSON SKIRNIR
fimmtíu ára gömlum handritum, en fjórar þýddar eftir hljómbandsupptöku
sem Hallfreður Örn Eiríksson hefur tekið. Þá eru þrjár sögur teknar úr safni
Einars Ólafs Sveinssonar og að lokum tvær úr safni þeirra hjóna, Helgu Jó-
hannsdóttur og Jóns Samsonarsonar.
Eins og þessi upptalning ber með sér, þá er þessi útgáfa um ýmsa hluti
mjög nýstárleg, jafnvel fvrir íslending. Það gerist ekki svo oft að nýjar, áður
óbirtar þjóðsögur beri fyrir augu. Fyrir almennan iesanda utan ísiands virð-
ist mér þessi útgáfa muni þó enn drýgri fengur, því að hér cru margar al-
bestu þjóðsögur íslenskar sem um getur. Sagnavalið er einnig fjölbreytilegt
og gefur ágæta yfirsýn yfir islenska þjóðsagnaheiminn. Er margt gott um
þessa útgáfu að segja og skal nú vikið að því helsta.
Ég er að sjálfsögðu ekki dómbær á þýðingu þjóðsagnanna, en gct þó ekki
stillt mig um að lýsa því yfir, að mér virðist hún frábærlega vel gerð. Við
lesturinn er lesandi stöðugt i hinum íslenska þjóðsagnaheimi og hugmyndir,
líkingar og orðatiltæki virðast hafa komist svo undralétt yfir á þýskuna.
Útgefandi ritar eftirmála að útgáfunni, sem er tæpar þrjátíu síður á litlu
letri. Þar er rakin saga og rannsóknarsaga íslenskra þjóðsagna af djúpstæðri
þekkingu og glöggri yfirsýn. Hefur ckki annarsstaðar komið fram jafn grein-
argott og vandað yfirlit um þessi efni hin síðari ár. Er höfundur þaulkunn-
ugur íslenskum bókmenntum frá öndverðu og gerir einkar skýra grein fyrir
tengslum þjóðsagna við fornbókmenntir, bæði Fornaldarsögur og eins ís-
lendingasögur. Þá er hann einnig gagnkunnugur íslenskri þjóðsagnasöfnun
og þjóðsagnarannsóknum síðari ára, allt til dagsins í dag. Er mikill fengur
að því fyrir okkur íslendinga að svo vel gert yfirlit um þessi efni skuli nú
tiltækt á alþjóðlegu máli.
í þessum eftirmála gerir Kurt Schier einnig nákvæma grein fyrir eldri út-
gáfum íslenskra þjóðsagna á þýsku. Er þar að sjálfsögðu fyrst getið Konrad
Maurers, sem gaf út íslenskar þjóðsögur sem hann hafði safnað sjálfur hér á
landi. Maurer ferðaðist um ísland árið 1858 og þjóðsögur hans kontu út
tveimur árum síðar. Einnig ritaði Maurer ítarlega ferðasögu um ferðir sínar
hér á landi. Handrit ferðasögunnar var glatað þar til fyrir fáum árum að
Kládía Róbertsdóttir hafði upp á því. í eftirmálanum skýrir Kurt Schier frá
því að nú sé unnið að útgáfu þessarar ferðabókar á vegum Institut fúr
Nordische Philologie við háskólann x Múnchen. Er það mikið fagnaðarefni
fyrir íslendinga og þá ekki síst þá sem hafa áhuga á upphafi íslenskrar þjóð-
sagnasöfnunar, en þar átti Konrad Maurer drjúgan hlut að eins og al-
kunna er.
Næstur til að gefa íslenskar þjóðsögur út á þýsku var austurríkismaðurinn
J.C. Poestion, sem gaf út „íslensk ævintýri“ í Vín árið 1884. Sögumar í
þessu safni voru að mestu teknar úr íslenskum þjóðsögum og ævintýmm
Jóns Árnasonar frá 1862—64. Fimm árum síðar gaf Margarete Lehman-
Filhés út „íslenskar þjóðsögur" í Berlín. Sögurnar í hennar útgáfu voru
einnig fengnar úr útgáfu Jóns Árnasonar. Næst komu íslenskar þjóðsögur
og sagnir út í Berlín árið 1919 í þýðingu Áge Avenstrup og Elisabeth Treitel