Skírnir - 01.09.1989, Blaðsíða 241

SKÍRNIR
491
ÖLD HRÆVARELDS OG GRÍMU
megi þau sýnast þér nærri: sindra og geisla
um sæluhúsið og örþreyttan leitarmann.
I þessu innhverfa ljóði er greinilega verið að fjalla um dauðann. Þessi líking
kemur aftur fram í upphafsljóði Að lokum, „Frumtáknavísu":
Þegar heimur vor er orðinn
sem annarlegt skrumbákn
úr áli og plasti,
úr stáli og gleri,
og tölvustýrð helsprengja verndari vor:
þá er leitarmanni hugfró
að horfa á frumtákn
undir himni flókadökkum,
á aulabárðaskeri,
ef rata mætti að lífsvon um löngu gengin spor.
Hér er mikið sagt í fáeinum línum og hér koma nokkur stef saman er við
könnumst við úr fyrri bókum skáldsins. Lífsvonin er fólgin í að líta til baka
um gengin spor en hvert skyldi frumtáknið vera? Hvað gæti orðið sjúkri
öld til heilsubótar að dómi skáldsins? Hér sýnist mér liggja beinast við að
grípa niður í eitt af lykilkvæðum bókarinnar Aá laufferjum (1972). Þar seg-
ir svo í ljóðinu „Turnmerki":
Álma
um álmu þvera
rís yfir tóm hreiður
- eins og krosslögð hálmstrá.
Hér er greinilega á ferðinni krossmerkið - í því er fólgin von þegar allt ann-
að bregst.
Það gefur skáldskap Olafs Jóhanns aukið gildi hversu hnitmiðaður og
jafnframt margræður hann er. Tákn hans og myndir hafa oft miklu víðari
skírskotanir en liggja beinlínis í orðunum. Algengar eru í ljóðum hans
haustmyndir ýmiss konar, gróðurinn sölnar, dimmar nætur fara í hönd og
skáldið kvíðir vetrarhörkum. Það liggur beint við að líta svo á að hér sé hin
klassíska samsvörun manns og náttúru. Skáldið sér einsemd ellinnar
framundan t. d. í ljóðinu „Um gamlan mann“ í Virkjum og vötnum:
„Hvert af öðru / berja árin að dyrum þínum / gráklæddir sendiboðar".
Þessir sendiboðar rétta skáldinu „einsemd í stærri og stærri / umslögum“.
En mörg ljóða Olafs má túlka í enn víðara samhengi. Það er ekki bara
haust í náttúrunni heldur einnig í mannlífinu og menningunni. Olafur Jó-
hann er ekki einn um að hafa áhyggjur af framtíð siðmenningarinnar. Hann
er þar í fríðum flokki skálda á borð við Yeats, Eliot, Rilke og fleiri. Minna