Skírnir - 01.09.1999, Síða 238

484
JÓN KARL HELGASON
SKÍRNIR
persónum verksins, situr andspænis „álfamærinni“ og spyr hvort hún
hafi áhuga á að fremja sjálfsmorð með sér:
Þetta tekur enga stund. Við förum bara í banka og fljúgum til Parísar
og hendum okkur í Signu. Reykjavíkurhöfn er ekki nógu rómantísk.
Ef þú vilt, þá getum við náttúrulega farið til London og hent okkur í
Teims, splass. Eða Búdapest og hent okkur í Dóná eða Vín og hent
okkur þar í Dóná. Hvað um Berlín? Það hlýtur einhver á að renna í
gegnum Berlín. Vissurðu að Moskva rennur í gegnum Moskvu?
Hvaða á rennur í gegnum Njújork? (s. 23)
O
I upphafi Borgar er lýst heimferð Úllu úr álverksmiðjunni að vinnudegi
loknum. Verksmiðjan er „skínandi hvít og eldrauð“ (s. 9). Frá henni sjást
ógreinilega hæstu blokkir úthverfanna og handan þeirra glittir stundum í
rauðan borgarmúrinn. Ætla má að hér sé verið að vísa til verksmiðju Is-
lenska álfélagsins í Hafnarfjarðarhrauni. Þegar Úlla horfir í átt til borgar-
innar snýr hún að minnsta kosti „baki í Keili sem hverfur hálfvegis í
hitamistur" (s. 10). Vegurinn til borgarinnar liggur hins vegar ekki um
mosavaxið hraun eins og Keflavíkurvegurinn heldur svartan sand og síð-
an er ekið inn fyrir múrinn nærri Rauðavatni. Þessi tilhliðrun gefur til-
efni til að bera vinnustað Úllu saman við verksmiðjuna sem Jakobína
Sigurðardóttir fjallar um í skáldsögunni Snörunni. Sagan kom út árið
1968 í framhaldi af deilum um væntanlega starfsemi ISAL og birtir frem-
ur kaldranalega framtíðarsýn: Sögumaður starfar í einu af fjölmörgum
stóriðjuverum sem útlendingar reka hér á landi, deilur standa um inn-
flutning á erlendu vinnuafli en svo virðist sem íslendingar hafi misst
undirtökin í stjórn landsins.
Enda þótt ekki sé ljóst hvort saga Rögnu eigi að gerast í framtíðinni
má sjá ýmis merki þess að samfélagið í Borg sé frábrugðið íslensku samfé-
lagi samtímans. Á leiðinni í vagninum les Úlla til dæmis á auglýsingaskilti
sem varða leiðina til borgarinnar. Skiltin standa svo þétt að auglýsingarn-
ar verða að „sífelldum orðaflaumi" þegar þær eru lesnar út um bílglugg-
ann: „[...] HVÍTT ER BYRJUN STORKOSTLEGS SAMBANDS
FJARLÆGIR ÖLL ÓHREININDI LYKTARLAUST DREGUR
FLÆÐIÐ [...]“ (s. 12). Enda þótt skiltum hafi fjölgað í þéttbýli hérlendis
á undanförnum árum eru þau ekki enn farin að skerða verulega útsýnið
meðfram þjóðvegum landsins. Önnur vísbending þess að Borg gerist í
framtíðinni er yfirgefið úthverfi sem stendur utan borgarmúranna,
skammt frá Rauðavatni:
Vagnstjórinn ekur hratt á milli endalausra raða af gráum blokkum
þar sem ekkert líf er að sjá. Næstum allar íbúðirnar standa auðar og