Skírnir - 01.09.1999, Blaðsíða 243

SKÍRNIR
,OG BORGIN TEKUR MIG'
489
um í innkaupaferð hans til Skotlands og orðið eftir þegar hann hélt aftur
heim á leið“. Á sama hátt hafi skoskt landslag stundum ratað hingað til
lands:
Þannig held ég að Skorradalurinn og vatnið í honum séu tilkomin og
það einstaka svartalogn sem gerir þar stundum og er eins og gripið út
úr skosku Hálöndunum. Vel mætti segja mér að þessi sveit hafi horf-
ið yfir hafið með bóndanum unga úr Borgarfirði sem barðist við
Skota forðum tíð. Hann missti bróður sinn í þeirri orrahríð og hefur
í reiði sinni tekið þennan fagra dal og stöðuvatn herfangi og flutt
með sér heim til Islands.3
Sú hugmynd sem hér er á ferðinni rímar við lýsinguna á þýðingarleikn-
um í Borg þegar segir: „Fishersund birtist óvænt í Amsterdam og gata í
Kaupmannahöfn gengur aftur í Þingholtunum" (s. 93). I báðum tilvikum
er bent á hvernig við skynjum veruleikann með því að „þýða“ hið
óþekkta yfir á það sem við þekkjum en jafnframt er vakinn grunur um
að tími og rúm séu ekki í jafn föstum skorðum og raunvísindin telja
okkur trú um. Er heimurinn nokkuð annað en sú mynd sem við gerum
okkur af honum í huganum?
I áðurnefndum ritdómi um Borg lýkur Kristján B. Jónasson lofsorði
á þá aðferð Rögnu að smíða stórborg sína á Reykjavíkursvæðinu úr
myndbrotum erlendra stórborga og ljá henni eftir sem áður nauðsynleg
íslensk einkenni. Ólíkt fyrri útgáfum borgarinnar í kvikmyndum, skáld-
sögum og hugum fjölda Islendinga sé borg hennar „ekki tvístígandi á
hallærislegu bilinu á milli veruleikans og óskamyndarinnar" um
stórborgina Reykjavík. Borgarheimur hennar sé þvert á móti svo sann-
færandi (þrátt fyrir skort sinn á ytra raunsæi) að ungir borgarbúar eigi
„auðveldara héðan í frá að ná taki á stórborgartilfinningunni án þess að
falla í hina leirkenndu bókmennta- og kvikmyndapytti gervilífsins".4 En
það má einnig hugsa sér að Borg bólusetji unga Reykvíkinga við stór-
borgartilfinningunni, fylli þá feginleika og jafnvel þakklæti yfir hverju
árinu sem líður án þess að þeir rekist á aðflutt landslag frá „einhverri
hugsanlegri Sarajevo" innan borgarmarkanna. Forsenda fyrir slíku þakk-
læti er sársaukafullur skilningur á þeim stöðugu en stöðluðu fréttum sem
berast af þeim sem lifa eða eru drepnir í Miðnætursólborgum raunveru-
leikans.
í þessu sambandi er ástæða til að nefna enn eina bók sem út kom árið
1993, skáldsöguna Barnið mitt barnið eftir Illuga Jökulsson. Verkið
glímir við þá spurningu hvort hversdagslegur Islendingur geti notið
3 Sveinn Yngvi Egilsson. „Aðflutt landslag". Aðflutt landslag. Reykjavík 1993,
s. 34.
4 Kristján B. Jónasson. „Borg úr lofti“, s. 124.