Vestfirska fréttablaðið - 14.12.1981, Side 28

vestfirska
28
PRETTABIAÐIÐ

Wilfred G. Lambert, loftskeytamaður, einn af fyrstu Bretunum,
sem komu til Aðalvíkur.
lega til að sýna hvað þeir
höfðu skoðað þetta grannt.
Bara leikaraskapur náttúru-
lega.“
VIÐ BRÆÐURNIR TÖL-
UÐUM ENSKU, EN
PABBIFRÖNSKU
Nú var leitað til þín, Jón,
í upphafi.
,Ja, ég veit það ekki,
hann kom þarna til mín
fyrst hann Tryggvi, þegar
strandverðirnir komu, hann
var túlkur. Svo voru þeir
skildir þarna eftir og stóð
þannig á, að við bræðurnir
töluðum eitthvað dálítið í
ensku, höfðum lært hana
heima hjá pabba og fengum
auk þess dálitla æfingu. Það
bar þannig til að 1926 og -7
sendi Hindenburgs-
Þýzkaland menn til íslands
og flutti þá herskip og setti
þá á land í Skálardal. Þeir
dvöldu þar í þrjár vikur til
mánuð og skutu upp ballón-
um og það var til að athuga
loftstrauma og fleira gagn-
vart flugi. Stóra flugfélagið
Lufthansa hafði hugsað sér
að byggja lendingarstöð á
Islandi í sambandi við flug
til Ameríku. Ég skildi ekki
orð í þýsku, en þetta voru
hámenntaðir menn, þrír
þeirra. Yfirmaður þeirra var
dr. Don Meyer, hann
kenndi sig við Hamborg, var
þar yfirlæknir og þjálfaður
úr Gamla stríðinu. Kom svo
mörgum, mörgum árum
seinna til Reykjavíkur og ég
sá það í blöðunum að hann
hefði komið þangað. Svo
varð ekki úr neinum fram-
kvæmdum á þessum sviðum
og eins og kunnugt er, þegar
átti að fara að framkvæma
þennan samning með lend-
ingarstöð í Reykjavík, þá
var því borið við, að útrunn-
inn væri tíminn sem um
hefði verið samið. Hermann
Jónasson og fleiri ráðamenn
okkar sáu, að það var best
að vera fyrir utan þennan
leik. Það var náttúrulega
ýmislegt farið að kvisast um
ófriðinn áður en hann skell-
ur á. Við Þjóðverjana töluð-
um við ensku, þeir töluðu
ágætis ensku. Pabbi talaði
aftur við þá frönsku, sérstak-
lega einn þeirra sem var frá
Elsass-Lothringen.“ (Þess
ber að geta fyrir þá sem ekki
þekkja til, að faðir Jóns var
sr. Magnús Jónsson, prestur
á Stað í Aðalvík, kunnur
málamaður og þýddi m.a.
Maupassant á íslensku).
,,Þess má geta hér, að þessi
Þjóðverji, sem var með þeim
í Skáladal lenti í leiðangri
með Wegener upp á Græn-
landsjökla. Þjóðverjinn
komst af, en Wegener ekki.
Þeir voru staddir með
tveimur Eskimóum, fylgdi
sinn Eskimóinn hvorum,
Þjóðverjinn komst af og
hans Eskimói, en af hinum
spurðist aldrei neitt og út af
þessu varð einhver reki-
stefna.
En varðandi mælingar
Þjóðverjanna, þá skutu þeir
upp þessum hnöttum. Til
þess að fylgjast með hnettin-
um, hvað hann steig fljótt
upp, höfðu þeir kíki sem
sýndi fjarlægðina á hlutnum
sem þú horfðir á. Eitt sinn
þegar ég var staddur hjá
þeim, sögðu þeir mér að
gæta að hvað væri langt yfir
í Straumnesvitann, þvert yf-
ir Aðalvíkina. Það voru
7.300 metrar. Kíkirinn er
stilltur þannig, að þegar
myndirnar koma saman, þá
var ekki nema að lesa fjar-
lægðina af á skífu.“
YOU ARE NOT KNOWN
WHERE YOU HAVE
NOT BEEN, THANK
YOU
Hvörflum nú aftur að
veru H.M.S. Baldurs í Aðal-
vík, hvað með leyndina sem
væntanlega hefur grúft yfir
hinu nýja tæki, radarnum?
„Það var nú aldrei talað
neitt um það, en þegar búið
var að setja þriðja radarinn
upp á fjallið, þennan flott-
asta, og við búnir að
klambra þessu upp, þá
spurði hann mig, verkfræð-
ingurinn, sem þarna var
við, hvort mig langaði ekki
til að koma inn í kofann og
sjá hvernig liti út inni þar.
Nei, nei, ég sagði honum, að
það væri enginn kenndur
þar sem hann kæmi ekki,
það væri best að láta það
eiga sig.“
Hvernig komstu máltæk-
inu til skila á ensku?
„Ég vissi nú engan sér-
stakan málshátt, sagði bara:
You are not known where
you have not been, thank
you. Og hann lét það gott
heita. Annars var engin sér-
stök leynd yfir þessu, ég
held þeir hafí ekkert verið
hræddir við njósnara eða
svoleiðis og ég minnist þess
að meðan þeir voru að
skrúfa saman virkið, þá
vann piltur að heiman alltaf
með manninum sem var að
setja þetta saman, og vann
með honum mikið að haust-
inu, löngu eftir að við vor-
um hættir. Ég held líka, að
ótíndur almúginn hafi verið
það lítið inni í rafmagns-
fræði þannig að hann hefði
ekki getað hugsað sér neitt
um hluti eins og radarinn.
Það verða að vera hámennt-
aðir menn í þessum fræðum
ef þeir eiga að fara að
njósna.“
Hversu lengi starfrækja
Bretar H.M.S. Baldur?
„Alveg til stríðsloka, þá
var stöðin yfirgefín. Þeir rifu
allt sem einhver leynd var
yfír og miklu af áhöldum
fleygðu þeir fram af fjallinu
ofan í skriðurnar. Ég man
það þegar ég flutti fram
seinasta yfirmanninn, sem
hét kafteinn Mots. Hann
tekur þá fram lampa, sem
búið var um í trékassa og
hékk uppi í gormum. Tekur
lampann úr gormunum og
biður mig að mölva þetta
fyrir sig. Mölva heilan
lampann, segi ég. Já, það
verður að mölva hann. Ég
þreif eftir skiptilykli hjá vél-
inni á trillunni og sprengdi
lampann eins og ég var beð-
inn um. Þá grípur hann
fyrir augun og spyr mig
hvort ég geti giskað hvað
hann hafí kostað, þessi. Nei,
ég vissi það nú ekki. Hann
kostaði nú 6.000, sagði
hann. Til hvers var verið að
mölva hann, hvers vegna
mátti ekki flytja hann til
Englands? Hann mátti ekki
koma heill um borð í minna
skip en 400 tonn, en tógar-
inn sem var að sækja hann
var ekki meira en 360 tonn.
Hann varð bara að koma
með kjarnann úr lampan-
um, þannig að sannað væri,
að hann hefði ekki látið Pét-
ur eða Pál fá lampann.“
„Þeir höfðu fyrirskipanir
um að eyðileggja allt og ég
minnist þess, að þeir voru
búnir að safna að sér hikk-
orískíðum, þeir áttu að vera
færir um að ganga á skíðum
og vera búnir undir það.
Þegar stríðið var búið gerðu
þeir sér brennu úr skíðun-
um. Þetta voru nú að verða
ómóðins skíði þá og engin
eftirsjón í því. I því sam-
bandi má nefna, að þarna
voru menn af öllum mögu-
legum gerðum og mögulegu
atgervi. Til dæmis einn yfir-
maðurinn, Louis, en ég man
eftir því á aðfangadags-
kvöld, þá kom hann heim til
okkar og var þá á leiðinni út
á fjall til að vera þar. Eftir
fjörutíu mínútur heyri ég
hringt, þá var hann að láta
vita, að hann væri kominn
upp, og ég kalla það alveg
prýðilega gengið, og það
Isafjaröarkaupstaöur
ísafjaröarkaupstaöur
óskar öllum þegnum
sínum gleöilegra
jóla og gæfuríks
komandi árs og þakkar þeim
fyrir áriö, sem er aö líða.
Bæjarstjórinn á ísafirði