Sagnir - 01.06.2013, Blaðsíða 180

181
sem enginn kæmist á snoðir um þau
og auð veldara yrði að leyna aðstæðum
fanga innan veggja búðanna. óhætt
er að full yrða að þeir hafi viljað leyna
sann leik anum af ótta við viðbrögð
þýsku þjóðar innar og umheimsins.21
Flutningar hefjast
Líklegt er að allar aðgerðir gegn gyð-
ingum hafi þurft samþykki Hitlers en
honum var orðið ljóst að gangur stríðs-
ins væri smám saman að breytast til hins
verra fyrir Þýska land. innrásin í sovét-
ríkin gekk illa og varla voru til nægilega
marg ar járnbrautarlestir til að flytja
búnað og gögn til eða frá víglínunni
og enn síður fyrir allsherjarflutninga
gyð inga austur á bóginn. svæðin sem
nasistar réðu yfir í austri voru hugsuð
sem lífsrými fyrir Þjóðverja (þ. Lebens­
raum) en jafnframt fyrir þjóðernis-
hreins anir enda voru sovéskir gyðingar
drep nir þar þúsundum saman. Hitler
taldi allar aðgerðir gegn þeim gyðingum
sem eftir voru í Evrópu, hvort heldur
við víg línurnar eða fyrir aftan þær, yrðu
að bíða betri tíma því aðgerðirnar þóttu
of áhættu samar. Í námunda við and-
stæðinga þýska herliðsins var hætta á
að upp kæmist um ofsóknir gegn gyð-
ingum og áform um lokalausnina.
Í ágúst 1941, þegar fregnir bárust
af fyrir skipun stalíns um flutning 600
þús und sovéskra þegna af þýskum
upp runa (e. Volga Germans) til Vestur-
síb eríu og norður-Kasakstans, skipti
Hitler um skoðun og ákvað að brott-
flut ningur gyðinga austur hæfist um
mið jan september. Erfitt er að fullyrða
hvort þessi ákvörðun Hitlers hafi verið
við brögð við aðgerðum stalíns en ætla
má að svo hafi verið. Hitler hafði talið
gríðar lega nauðsyn á flutningunum svo
hægt væri að taka endanlega á gyðinga-
vanda málinu, sem hefði setið of lengi á
hak anum. Frekari tafir á loka lausn gyð-
inga vandamálsins væru óásættan legar
enda bæru gyðingar ábyrgð á stríðinu og
skyldu nú sjá spádóminn upp fylltan.22
Um miðjan september var tilkynnt að
gyðingar í tékknesku verndarríkjunum
Bæ heimi og Mæri skyldu tafarlaust fluttir
austur á bóginn. Fyrsti áfangastaður
þeirra yrði pólsku héruðin, sem höfðu
verið undir handar jaðri nasista í rúm
tvö ár, en eftir lifendur yrðu fluttir lengra
austur vorið eftir.
sagnfræðingurinn ian Kershaw
virðist ekki vera sannfærður um að
beint sam hengi sé milli flutninga
gyðinga austur og morðaðgerða
gagnvart þeim. Hann telur líklegra
að einhvers konar víxl verkun hafi átt
sér stað þar sem eitt leiddi af öðru
uns örvæntingin hafi orðið til þess að
æðstu menn nasistaflokksins gengu
nánast af göflunum varðandi dráps-
aðferðir síðustu þrjú ár stríðsins. Kers-
haw segir heldur engar heimildir vera til
um skipulagða áætlun varðandi þjóðar-
morð á þessum tíma. Þrátt fyrir þessi
orð Kershaws má ekki gleyma því að
að gerðir gegn gyðingum hófust af mik-
lum krafti snemmsumars 1941, byggð ar
á spá dóms ræðu Hitlers. Þeir sem þær
fram kvæmdu vildu ólmir sanna sig og
leggja lóð sín á vogar skál arnar við að
þóknast Þriðja ríkinu og foringjanum.
Eftir að Hitler veitti Heydrich heimild
til „friðunar“ her tekinna héraða sovét-
ríkjanna fjölgaði morð unum á skömm-
um tíma og fjöl margir nasista foringjar
sýndu mikið frum kvæði við að stemma
stigu við gyðinga vanda málinu á yfirráða-
svæðum sínum. Eftir að flutningar
Vor2013-A5-288+4bls-BN.indd 181 6/5/2013 5:20:33 PM