Jökull - 01.12.1970, Blaðsíða 9

loftsflösku var blásið með 5—10 kg/cm2 þrýst-
ingi inn í strokkinn til að reka hitamælinn inn
i vegg holunnar eða til að draga hann út aftur.
Á þennan hátt var unnt að reka hitamælinn
Mynd 4. Tæki til mælinga á hitastigi í vegg
borholu. R: rör með innsteyptu torleiðiviðnámi.
B: bulla, sem þrýstir R inn í vegg borholunnar,
þegar þrýstilofti er blásið inn í strokkinn. Sl:
þrýstiloftsslanga. K: kapall, tengdur við viðnám.
Fig. 4. Temperature probe for measuring the
temperature in the wall of a borehole. R: a
steelpipe with a thermistor. B: cylinder, that
presses R into the wall of the borehole, when
air is pressed into the cylinder. Sl: pressure
rubber tube.
4—5 cm inn í vegginn. Prófað var að reka hita-
mælinn á sama hátt inn í gryfjuvegginn, og
virtist hann ganga greiðlega, jafnvel inn í
mjög hart hjarn.
Vel gekk að rnæla hitastig borholanna með
þessum hitamæli og bar mælingum vel saman
við niðurstöður botnhitamælisins. Vegna þrýsti-
loftskerfisins er vegghitamælirinn fyrirferðar-
meiri. Enda þótt hann hafi nú leyst megin-
hlutverk sitt af hendi, þ. e. að staðfesta niður-
stöður botnhitamælisins, tel ég þó, að mælir af
þessari gerð geti síðar komið í góðar þarfir. Sé
búið að mæla hitastig í borholu með botn-
hitamæli, getur komið í ljós, að æskilegt sé að
kanna hitaferil hennar nokkuð nánar, t. d. að
taka þéttar hitamælingar á takmörkuðum kafla.
Þetta er ekki unnt að gera með botnhitamæl-
inum, því að hann er einungis hægt að nota
jafnóðum og borað er, en með vegghitamælin-
um má að sjálfsögðu mæla hitastigið, hvar sem
er í holunni.
MÆLING Á ÞYKKT JÖKULSINS
Að sjálfsögðu er mjög mikilvægt að vita
þykkt jökulsins, áður en ráðizt er í djúpborun.
Þykkt Vatnajökuls var mæld í fransk-íslenzka
leiðangrinum árið 1950 (Joset og Holtzscherer
1951). Var þá ein mælingalínan lögð frá Dyngju-
jökli að Hamrinum, i um 12 km fjarlægð frá
hápunkti Bárðarbungu. Því miður fékkst ekki
örugg niðurstaða úr þykktarmælingunum í
þeim mælipunktum, sem næstir lágu hábung-
unni. Mælipunktur nr. 32, sem liggur 20 km
austur af hábungunni, er sá punktur, sem næst-
ur liggur og gefur þykkt jökulsins með vissu.
Þar mældist þykktin vera 495 metrar. Suðvestur
af þessum stað er mælipunktur i 14 km fjar-
lægð frá hábungunni, og virtist þykkt jökuls-
ins þar vera 445 metrar, en mæliniðurstaða
þessi er talin óviss.
Þessar þykktarmælingar gefa vissulega mikil-
vægar upplýsingar, en nauðsynlegt er að afla
ítarlegri vitneskju um þykkt jökulsins. Örugg-
ustu þykktarmælingarnar á jöklum eru skjálfta-
mælingar sem þær, er gerðar voru í fransk-
íslenzka leiðangrinum 1950. Þær krefjast hins
vegar sérhæfðra tækja og mikillar vinnu. Var
því gripið til annarrar aðferðar, sem notuð hef-
ur verið í vaxandi mæli hin síðari ár, enda
þótt hún gefi ekki jafnörugga og nákvæma
JÖKULL 20. ÁR 7