Jökull - 01.12.1970, Síða 84

Vat?iajökull. Hinn 30. júlí 1969 setti Gutt-
ormur Sigbjarnarson upp jökulmerkið nr. 193
við Sylgjujökul, en svo nefnist skriðjökulstung-
an á milli Kerlinga og Hamarsins. Merkið er
1115 m y. s. austan í 1150 m háu móbergsfelli,
hvassbrýnd nibba ásamt merkinu ákveður mæli-
línu inn á jökulinn. Gengið var frá F.M. (járn-
bolta) í klöpp ofan merkisins, til þess að unnt
verði að festa það í hnitakerfi Landm. ísl.
Tilgangurinn með merki þessu, auk þess að
mæla lengdarbreytingar á jökuljaðri, er að hefja
reglubundnar sniðmælingar inn á jökulinn í
meiri hæð en annars staðar við jökuljaðar.
Tungnaárjökull heldur enn áfram að hopa.
Auk Carls J. Eiríkssonar eru staðháttum kunn-
ugir bræðurnir Hörður og Haukur Hafliðasyn-
ir, Halldór Gíslason, Valur Jóhannesson og
Guðmundur Jónasson.
Skeiðarárjökull. I bréfi 5. nóv. 1969 segir
Ragnar í Skaftafelli m. a.: „Laust eftir miðj-
an sept. s.l. veitti ég því eftirtekt, að hæðar-
bunga var að myndast á jöklinum í stefnu
héðan frá bænum að sjá á Hvirfilsdalsskarð,
þ. e. á sömu slóðum og hann hefur hækkað
mest fyrir síðustu hlaup. Til þess nú að sjá
sömu klapparflösina í norðurenda Lómagnúps
verð ég að standa 5 m hærra í túnbrekkunni
neðan við bæinn heldur en í ágúst í sumar.
Líklega er jökullinn lítið eitt farinn að hækka
í jökultánni héðan að sjá, fullyrði það þó ekki
að svo stöddu. Má ætla, að framskrið jökulsins
við Ei (Sæluhús) sé af sama toga spunnið. Það
hefur sýnt sig, að jökullinn skríður oft fram á
smá svæðum fyrir hlaup og vatn brýzt svo und-
an jöklinum einmitt þar, sem hann hefur hlaup-
ið fram nýverið.“
I bréfi með mælingaskýrslunni segir Flosi
Björnsson á Kvískerjum: „Þótt Kviárjökull
hafi ekki hopað, skv. mælingunni, hefur hann
þó greinilega lækkað allur í sumar og sléttazt
víðast hvar, einkum framan til. Uppi í rótum
hans sést í klett, sem ekki mun hafa sézt áður,
svo vitað sé. En jökuljaðarinn er aurborinn,
þar sem mælt er, og bráðnar því seinna. Hrút-
árjökull virðist ekki hækka, viðast fremur slétt-
ast. Þótt Fjallsjökull hafi skriðað fram á tveim-
ur mælingastöðunum, sýnast þó varla mikil
brögð að breytingum á honum yfir að líta.
En vitanlega er ógerlegt að segja um að svo
stöddu, hvort líkur séu til að framhald verði
á framskriði þessu eða ekki. Enda þurfa senni-
82 JÖKULL 20. ÁR
lega ekki miklar breytingar til, að komið geti
fram allmikill munur á mælingum frá ári til
árs. Ekki er vitað um Fjallsárhlaup í sumar
(1969), en þar með er ekki sagt, að það gæti
ekki hafa orðið, án þess að eftir væri tekið.
Síðan Fjallsá var brúuð — þarna uppi við
lónið — er hlaupunum, ekki stærri en þau eru
að jafnaði, veitt minni athygli en áður var
af flestum, sem leið eiga um þessar slóðir."
Og enn segir Flosi: „Upp af Nýgrceðum (J.
143) féll mæling niður (1969) eins og síðastliðið
ár (1968) vegna jökullónsins. Jökuljaðrinum
hallar talsvert bratt niður í lónið, að vísu ekki
á floti, enda virðist lónið enn vera tiltölulega
grunnt, af jökum að dæma. Og munu líkur til,
að jökull kunni enn að vera í botni þess. Þetta
lón, sem skerst inn úr Jökulsárlóni, hefur
breikkað nokkuð síðan í fyrrahaust, er á að
gizka á annað hundrað rnetrar. Helzt lítur út
fyrir, að lónið muni haldast áfram næstu árin,
haldi jökullinn áfram að hopa.“
Um framskrið á austanverðum Breiðamerkur-
jökli segir Þorsteinn Guðmundsson frá Reyni-
völlum í bréfi með mælingaskýrslunni: „Eg
sendi þér hér með niðurstöður af jöklamæling-
unum á þessu hausti. Þær eru ekki eins glæsi-
legar nú eins og að undanförnu. Mér virðist,
að framskrið sé að byrja eða nýbyrjað. Það er
eins og þarna sé ógurleg tröllajarðýta að verki,
sem ýtir á undan sér möl og grjóti og stórum
ísstykkjum, sem brotna í jökuljaðrinum, allt í
einn hrærigraut. Meira bar á þessu í eystri
mælistaðnum, nær Fellsfjalli, enda framskrið
þar meira. Eg vona, að þetta framskrið sé að-
eins stundarfyrirbrigði. Það hefur komið fyrir
áður, t. d. 1943 gekk jökullinn fram 35 metra,
en árið á undan hafði hann stytzt um 29 m
og svo árið eftir, þ. e. 1944, styttist hann um
18 metra.“
Steinn Þórhallsson á Breiðabólstað er kunn-
ugur staðháttum við mælistaðina.
í bréfi frá 25. okt. 1969 tekur Skarphéðinn
Gíslason fram, að x votviðrunum sumarið og
haustið 1969 hafi jökulsporðarnir allir þynnzt.
Einna mest er breytingin við Brókarjökul, 50
m stytting á allþykkum jökulsporði. Eitt sam-
hangandi lón er nú frá Hafrafelli og austur
að Geitakinn og hefur Heinabergsjökull allur
þynnzt mikið. Jökullinn austan Hólmsár (Fláa-
jökull), sem gekk fram s.l. ár (1968), hefur nú
Framhald á bls. 93.