Jökull - 01.12.1977, Side 60

Gudmundsson, G., Pálmason, G., Grönvold, K.,
Ragnars, K., Sœmundsson, K., and Arnórs-
son, S., 1971: Námafjall—Krafla, progress
report on the stucfy of the geothermal fields.
Unpublished report of the National En-
ergy Authority, Reykjavík (in Icelandic).
Kennedy, G. C., 1950: A portion of the system
silica-water. Econ. Geol., 45, 629—653.
Morey, G. W., Fournier, R. O., and Rowe, ]. J.,
1962: The solubility of quartz in water in
the temperature interval from 25 to 300°C.
Geochimica et Cosmochimica Acta, 26, 1029
-1043.
Ragnars, K., Scemundsson, K., Benediktsson, S.,
and Einarsson, S. S., 1970: Development of
the Námafjall area, northern Iceland. Geo-
thermics, spec. issue 2, 2 (1), 925—935.
Sigvaldason, G. E., a?id Oskarsson, N., 1976:
Chlorine in basalts from Iceland. Geo-
chimica et Cosmochimica Acta, 40, 777—
789.
Truesdell, A. H., 1975: Geochemical technitjues
in exploration. Proceedings of the Second
United Nations Symposium on the Deve-
lopment and Use of Geothermal Resources,
1, Liii—Lxxix. Lawrence Berkeley Lab.,
Univ. of California.
Á G R I P
BREYTINGAR Á EFNAINNIHALDI VATNS
OG GUFU ÚR BORHOLUM VIÐ NÁMA-
FJALL Á TÍMABILINU 1970-76
Stefán Arnórsson,
Orkustofnun, Reykjavík
Nýting jarðgufu á Námafjallssvæðinu hófst
1967. Hafa alls verið boraðar 10 holur niður í
jarðhitageyminn og er dýpt þeirra á bilinu 340
— 1800 m. Hæstur hiti hefur mælst á um 1100 m
dýpi í holu 7, 289° C. I greininni er fjallað um
þær breytingar, sem orðið hafa á efnainnihaldi
vatns og gufu úr borholum á tímabilinu 1970—
1976. Þessar breytingar má allar rekja til þrýsti-
falls í jarðhitageyminum, sem skapast hefur við
nýtingu svæðisins.
Djúpvatnið, sem streymir inn í borholurnar
í Námafjalli, er tiltölulega snautt af upjrleyst-
um efnum. Er hinn lági styrkur klórs sér í lagi
markverður. Klórið mun komið í vatnið við út-
skolun úr umlykjandi bergi. Guðmundur Sig-
valdason og Níels Oskarsson hafa með athug-
unum sínum leitt í ljós, að basískt berg liér-
lendis er klórsnautt og gæti lágur styrkur þessa
efnis í berginu verið ein meginorsök hins lága
styrks þess í vatninu.
Þegar heita vatnið í jarðhitageyminum sýður
í borholum og vatnsæðum, sem fæða þær, tapar
það miklum hluta þeirra rokgjörnu efna (aðal-
lega kolsýru, brennisteinsvetni og vetni), sem
voru ujtpleyst í því, en þessi efni leita í gufuna,
sem myndast við suðuna. Um leið vex sýrustig
vatnsins (pH), svo og styrkur órokgjarnra efna
vegna gufutapsins.
Breytingar á efnainnihaldi vatns og gufu úr
borholum, sem orsakast af þrýstifalli í jarðhita-
geyminum, má rekja til aukinnar suðu í berg-
inu. Við suðuna kólnar vatnið vegna gufumynd-
unarinnar og þessi kólnun raskar hitastigsháð-
um efnajafnvægjum milli upjtleystra efna í vatn-
inu og steinda í berginu. Suðan í berginu getur
líka leitt til minnkandi gasmagns í borholu-
rennslinu, ef hluti þeirrar gufu (og með henni
gas), sem myndast úti í berginu, skilur sig frá
jteirri vatns/gufublöndu, sem streymir inn í hol-
urnar. Vinnsla úr svæðinu umfram upphaflegt
náttúrlegt rennsli getur raskað jafnvægi milli
uppgufunar og endurnýjunar vatns neðan frá
og á þann hátt breytt heildarstyrk uppleystra
efna í vatninu. Sömu áhrif hefði blöndun við
kaldara grunnvatn, sem liggur utan með jarð-
hitageyminum, en þrýstifallið, sem nýting veld-
ur, örvar hugsanlegt innstreymi utanaðliggjandi
grunnvatns.
Kísilinnihald í sumum borholanna hefur
minnkað mikið á tímabilinu 1970—1976, mest í
borholum 5 og 7. Minnkunin svarar til 30—45°
C lækkunar á kísilhita. Þessi lækkun kísils er
talin stafa af útfellingu kvars í berginu um-
hverfis holurnar, þar sem suða hefur átt sér
stað. Á nefndu 6 ára tímabili hafa um 700 tonn
kísils (sem kvars) fallið út í æðunum, sem fæða
holur 5 og 7 hvora fyrir sig. Þessi útfelling er
talin munu hafa áhrif á nýtingartíma borhol-
anna, en ekki á vatnsleiðni jarðhitakerfisins í
heild. Vatnsleiðni umhverfis einstakar holur
ræður miklu um það þrýstifall, sem blásandi bor-
holur valda í æðunum, og þar með magni kísil-
útfellinga.
58 JÖKULL 27. ÁR