Jökull


Jökull - 01.12.1988, Blaðsíða 42

Jökull - 01.12.1988, Blaðsíða 42
weathering cover. The principal aquifers are the rockslides and the river gravels. Some rockslides have extensions of some km2 and thicknesses of more than 10 m. Springs issuing from them have a discharge up to some tens of 1/s, which is the same order of magnitude as that of other "great" springs in the Tertiary. In the older formation the bedrock is more or less impermeable, spring-fed rivers are rare and glacial rivers only cross these formations on their way from the geologically younger, glacier capped highlands. The surface runoff is high, the rivers are liable to flooding and the gravel plains at the valley bottoms correspondingly voluminous, although often divided into basins. In the lower courses of the rivers, and on all the glacial rivers, the sediments tend to become finer, reducing the permeability and making the construction of wells difficult. Seasonal variation in the rivers is very strong and so are the variations in the groundwater flow in the river gravels, although tempered by the storage effect of the aquifer. Seasonal changes in temperature of the water are also great, which may cause some difficulties during the winter time. In the Late Quatemary - Recent regions spring- fed rivers and glacial rivers are predominant, the latter ones often being reduced to their spring com- ponent during the winter season. During the snowmelt in spring - early summer and after rain- storms most rivers are in flood, but those without a steady supply often almost dry up in between. Potential sedimentary aquifers may also dry up, because of the high permeability of the bedrock. In these regions the groundwater extraction is almost exclusively from springs or highly permeable rocks. LATE QUATERNARY AND RECENT BEDROCK The late Quatemary and Recent formations are also of volcanic origin and mostly basaltic in com- position. Quite a number of central volcanoes have also been active in these younger geological periods and some are still active, e.g. Hekla, Katla, Askja and other intemationally well known volcanoes (Fig. 3). Pyroclastics, lavafields andfissure swarms — A pec- uliarity of the volcanism during the glacials is the subglacial heaping up of fragmentary rocks, tuffs, breccias and pillow lavas, due to extrusion under an ice cover and rapid chilling of the lava in the subglacial/glacial meltwater. These rocks often appear as steep-sided mountains, but are also found as extensive layers, perhaps of a secondary origin. The porosity of these rocks is high, up to 50 %, but the permeability is strongly varying. The fine- grained tuffs have in most cases narrow pores and low permeability, which may be further reduced by alteration, either contemporary to the eruption, post- volcanic or due to later geothermal activity. The same applies to the glassy matrix of breccias. The highest original permeability is to be found in the pillow lavas, but it may also have been subjected to reduction through alteration, especially when the pillow lavas contain a high proportion of glassy matrix. The postglacial lavaflows have very high permea- bility (conductivity 0.001 -1.0 m/s). Like their Terti- ary counterparts they have a relatively low storage coefficient (0.01 - 0.1), in contrast to the fragmen- tary, "pyroclastic" rocks, described above. The per- meability of the interglacial lavaflows has often been reduced by glacial tightening, razing off of the scoriaceous top layers and perhaps some deforma- tion or rearrangement of joints under the glacial ice cover. In any case their permeability is as a mle less than in the postglacial lavas, the difference being one or even more orders of magnitude. Both the postglacial and the interglacial lavafields reach from the volcanically active highlands into the older lowlands, some porphyritic basaltic lavaflows being known to have reached more than 100 km away from the eruption sites. In many cases great springs issue from these lavastreams, with a discharge of tens or hundreds 1/s, i.e. an order of magnitude higher than the greatest springs in the older formations (Fig. 4). Great springs and spring areas — The total discharge of a spring area of only some few km2 extent can be some tens of m3/s, as is the case at the northem end of the lake Þingvallavatn. Quite a 40 JÖKULL, No. 38, 1988
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.