Jökull - 01.12.1999, Qupperneq 114

FJÁRMÁL
Á árinu fóru fram allmiklar viðræður formanns og
varaformanns við menntamálaráðuneyti og umhverfis-
ráðuneyti um hvort og með hvaða hætti fá mætti opin-
berar fjárveitingar til félagsins. Hvorugt ráðuneytið
taldi sér færst að styrkja félagið en svo fór undir lok
árs að menntamálaráðherra, Björn Bjarnason, ákvað
að veita skyldi félaginu 400 þúsund kr. af fjárveitingu
menntamálráðuneytisins til útgáfu Jökuls. Jafnframt
yrðu teknar upp viðræður rnilli ráðuneytanna um
hvemig þau gætu bæði styrkt félagið. I morgun var
mér tjáð að ráðuneytin hefðu ákveðið að styrkja
félagið á árinu 1997 með 200 þ. kr. framlagi hvort.
RANNSÓKNIR
Rannsóknir á vegum félagsins s.l. ár beindust eins og
undanfarin ár að Grímsvatnasvæðinu og mælingum á
jöklabreytingum. Árleg rannsóknaferð Jöklarann-
sóknafélagsins var farin á Vatnajökul dagana 7,- 20.
júní 1996. Vegna þess að vesturhluti jökulsins er ófær
eftir framhlaup var lagt upp frá Skálafellsjökli. Helstu
verkefni voru að kanna Grímsvötn að afloknu hlaupi,
mæla vetrarafkomu í Grímsvötnum og á Öræfajökli,
þyngdarmæla við Skaftárkatla og á Öræfajökli, prófa
nýja íssjá, huga að veðurstöðvum á jöklinum sem
settar höfðu verið upp vegna samevrópsks rann-
sóknaverkefnis sem Raunvísindastofnun átti þátt að.
Þátttakendur voru 37. Farartæki á jökli voru snjóbíll
félagsins (Jaki), snjóbíll Landsvirkjunar, nokkrir
jeppar og vélsleðar. Vegagerð ríkisins veitti félaginu
styrk til eldsneytiskaupa. Fararstjóri var Magnús
Tumi Guðmundsson og Þóra Karlsdóttir hafði umsjón
með matarinnkaupum og matseld. Unnið var að
eftirtöldum verkefnum:
1. Hæð vatnsborðs Grímsvatna mældist 1384 m
y. s. og hafði sigið um 72-75 m í Skeiðarár-
hlaupinu í apríl þegar 1,1 km3 rann úr Vötnun-
um. Áætlað er að hlaup hafi hafist við 1454 m
vatnshæð. Nýr sigketill hafði myndast í hlaup-
rásinni undir stífluna í Grímsvatnaskarði vegna
aukins jarðhita og gæti það skýrt hvers vegna
hlauprás víkkaði svo hratt að hámark hlaupsins
varð meira en verið hefur s.l. 20 ár, 3000 m3/s.
2. Vetrarafkoma var mæld á miðri íshellunni og
reyndist 4,8 m (af snjó), vatnsjafngildi 2845
mm, sem er nokkru undir meðallagi s. 1. 40 ár.
3. Vetrarafkoma á Öræfajökli reyndist 11,7 m og
vatnsgildi 6300 mm. Svipuð gildi hafa mælst
s. 1. fjögur ár og er úrkoma væntanlega hvergi
meiri hér á landi.
4. Hæð jökulyfirborðs var mæld með GPS-
tækjum umhverfis Skaftárkatla í þeim tilgangi
að afla gagna til þess að kanna hægfara breyt-
ingar vegna jarðhita. Svipaðar athuganir hafa
verið gerðar á liðnum árum við Grímsvötn.
5. Unnið var að þyngdarmælingum á Öræfajökli
í þeim tilgangi að kanna innri gerð eldstöðvar-
innar undir jökli. Einnig var þyngdarmælt um-
hverfi Skaftárkatla til þess kanna jarðhita-
svæði undir þeim.
6. Ný íssjá Raunvísindastofnunar, sem er í smíð-
um, var prófuð og könnuð lagskipting og dýpi
niður á öskulög í jöklinum.
7. Vitjað var um sjálfvirkar veðurstöðvar Raun-
vísindastofnunar og Landsvirkjunar á Skála-
fellsjökli, Köldukvíslarjökli og Grímsfjalli.
8. Með í ferðinni var þriggja manna bandarískt
kvikmyndalið og vann það að töku kennslu-
efnis fyrir unglinga sem flutt mun á tölvuvef
nú í vor.
Ferðin tókst með ágætum og sýndi að hægt er að
fara í vorferðir í Grímsvötn án snjóbíla. Hinu er ekki
að leyna að reynt var að haga skipulagningu ferðar-
innar með hliðsjón af takmarkaðri flutningsgetu. Elds-
neytisbirgðir á Grímsfjalli voru kláraðar að mestu.
Erfitt mundi hafa reynst að ljúka öllum verkefnum
leiðangursins hefði birgðanna ekki notið við enda færi
á jöklinum þungt lengst af. Engin þung rannsóknar-
tæki eins og íssjá, jarðskjálftamælar eða bræðslubor
voru með að þessu sinni. Augljóst er að snjóbíl þarf til
flutninga þegar farið verður í vorferð með slrk tæki.
Mælingar á jökulsporðum
Mælingar á stöðu jökulsporða voru með svipuðu sniði
og áður undir umsjón Odds Sigurðssonar. Á árinu
unnu félagar að mælingum á jöklabreytingum með því
að mæla hop og framskrið á 43 jökulsporðum víðsveg-
ar um land. Um helmingur eða 22 hopuðu, 6 stóðu í
112
JÖKULL, No. 47, 1999