Dagblaðið Vísir - DV - 10.10.2014, Qupperneq 11

Fréttir 11Helgarblað 10.–13. október 2014
Ellilífeyrisþegar á
meðal hinna dæmdu
230 milljarða skuld getur fellt gengið
n Kröfuhafar vilja fá gjaldeyri sinn n Erfið staða vegna gjaldeyrishafta
Í
nýrri skýrslu Seðlabankans um
fjármálastöðugleika segir að fella
yrði gengi íslensku krónunnar
um 8 prósent takist ekki að lengja
greiðslufrest af 230 milljarða króna
skuldabréfi Landsbankans gagnvart
búi gamla Landsbankans (LBI). Við
þetta myndi verðbólga aukast, neysla
dragast saman og vextir yrðu hærri
en ella væri.
Gengi krónunnar yrði við þessar
aðstæður að lækka til þess að skapa
meiri gjaldeyristekjur og standa
þannig undir greiðslum af skulda-
bréfunum. „Til að koma í veg fyrir
þessi áhrif yrði ríkissjóður eða Seðla-
banki að veita Landsbankanum lang-
tímafjármögnun í erlendum gjald-
miðlum með tilheyrandi áhrifum á
skuldastöðu ríkissjóðs og gjaldeyris-
forða bankans,“ segir í skýrslunni.
Því er slegið föstu að möguleg
lenging á skuldabréfum Landsbank-
ans geti dregið mjög úr endurfjár-
mögnunarþörf innlendra aðila á er-
lendum lánsfjármörkuðum á næstu
árum og minnka þannig áhættu
þjóðarbúsins samfara lántökum.
„Minni endurfjármögnunaráhætta
í erlendum gjaldeyri eykur líkur á
endurfjármögnun innlendra aðila
á erlendum lánsfjármörkuðum og
styður við gengi krónunnar,“ segir í
skýrslunni.
Landsbankinn skuldar búi gamla
Landsbankans 230 milljarða króna
í erlendum gjaldeyri sem eru á
gjalddaga á næstu tveimur árum.
Slitastjórn gamla Landsbankans
hefur gefið frest til 24. þessa mánað-
ar. Verði Seðlabankinn og stjórnvöld
ekki við beiðni sllitastjórnarinnar og
erlendra kröfuhafa um undanþágu
frá gjaldeyrishöftum til að fá að flytja
úr landi eitthvað af þeim 400 millj-
örðum króna í gjaldeyri, sem bú
gamla bankans á handbærar, verð-
ur gjaldfrestur skuldabréfsins ekki
lengdur. Seðlabankinn og stjórnvöld
hafa nú rúmar tvær vikur til þess að
svara beiðni slitastjórnarinnar. n
johann@dv.is
Heftandi krónuhöft Már Guð-
mundsson seðlabankastjóri: „Samnings-
bundnar afborganir af gjaldeyrislánum,
sem eru óháðar fjármagnshöftunum,
eru þungar á næstu árum ekki síst vegna
afborgunarbyrði á gjaldeyrisskuld
Landsbankans við bú gamla Lands-
bankans (LBI).“ Mynd Sigtryggur Ari
Níumenningarnir hinir síðari voru dæmdir í sektargreiðslur eða fangelsi
N
íu, tveir karlar og sjö kon-
ur, voru í gær dæmd í Hér-
aðsdómi Reykjaness til að
greiða hundrað þúsund
krónur í sekt ellegar sæta
átta daga fangelsi fyrir að óhlýðn-
ast fyrirmælum lögreglu þegar þau
mótmæltu vegagerð í Gálgahrauni
hinn 21. október síðastliðinn. „Ég hef
orðið var við það að við búum í lög-
regluríki. Íslendingar ættu að fara að
hugsa sinn gang,“ sagði Sveinbjörg
Vilhjálmsdóttir, 70 ára píanóleikari
og fyrrverandi tónlistarskólastjóri, í
samtali við DV eftir að dómur hafði
fallið. Tugir manns voru handteknir
í hrauninu og færðir í einangrun, en
einungis hluti hópsins var ákærður.
Aðgerðir lögreglu voru viðamiklar
en Álftanesveginum var meðal annars
lokað á meðan sérstök aðgerðarsveit
lögreglunnar – um fjörutíu lögreglu-
menn – handtók mótmælendur og
færði þá í fangageymslur lögreglu.
„Umfangið á þessu máli er að verða
rosalega mikið miðað við þær litlu
sakir sem bornar eru á þetta fólk,“
sagði Ragnheiður Elfa Þorsteinsdótt-
ir, lögmaður Hraunavina, í samtali
við DV í janúar síðastliðinn. Ellilífeyr-
isþegar eru á meðal hinna dæmdu.
Óvíst er hvort fólkið muni áfrýja
dómnum sem féll í gær.
Friðsamleg mótmæli ólögleg
Fern náttúruverndarsamtök, Land-
vernd, Náttúruverndarsamtök Ís-
lands, Náttúruverndarsamtök Suð-
vesturlands og Hraunavinir höfðuðu
sameiginlega dómsmál í fyrra til þess
að fá skorið úr um lögmæti fyrirhug-
aðrar framkvæmdar við lagningu
nýs Álftanesvegar um þvert Gálag-
hraun. Töldu mótmælendur að bíða
ætti niðurstöðu dómstóla áður en
framkvæmdum væri haldið áfram.
Þessu var Vegagerðin ósammála en
í tilkynningu hennar vegna málsins
sagði meðal annars: „Meginregla ís-
lensks réttarfars er að höfðun dóms-
máls frestar ekki framkvæmdum.“
Mótmæli Hraunavina voru frið-
samleg og fólust að mestu leyti í því
að sitja í hrauninu og færa sig ekki úr
stað þrátt fyrir fyrirskipanir lögreglu.
Lögreglan vísaði til þess að fólk-
ið væri að trufla framkvæmdir inni á
vinnusvæði en mótmælendur bentu
á að lögreglan hefði skilgreint mörk
vinnusvæðisins eftir á. Þannig hafi
borðar sem áttu að skilgreina vinnu-
svæðið verið færðir til af lögreglu-
mönnum og inn á svæðið þar sem
mótmælendur sátu.
Ómar ekki ákærður
Þetta vakti meðal annars spurningar
um hlutverk lögreglu og hvort henni
væri í sjálfsvald sett að skilgreina og
færa til mörk vinnusvæðis í þjónustu
við verktaka. Það vakti einnig mikla
athygli þegar Ómar Ragnarsson var
handtekinn. „Ég stend á rétti mínum
og beygi mig fyrir valdinu,“ sagði Ómar
þegar hann var borinn í burtu af lög-
reglumönnum. Hann var ekki ákærð-
ur í málinu og því ekki á meðal hinna
dæmdu.
Fjölmargir þeirra sem tóku þátt í
mótmælunum voru á miðjum aldri
eða eldri og neituðu flestir að færa sig
um set þegar lögregla krafðist þess.
Einhverjir voru handteknir þá þegar
á meðan aðrir ákváðu að færa sig út
fyrir keilurnar sem mörkuðu vinnu-
svæðið eins og lögreglan hafði beðið
um. Fólk var vel búið, jafnvel með
nesti í fórum sínum og sumir sungu
söngva. Áttu margir þeirra sem DV
ræddi við erfitt með að skilja hvers
vegna allt þetta lögreglulið var sam-
ankomið.
Lögregla fær opinn tékka
Katrín Oddsdóttir héraðsdómslög-
maður er á meðal þeirra sem hafa
gagnrýnt dóminn sem féll í gær.
„Samkvæmt stjórnarskrá má aðeins
setja tjáningarfrelsi skorður með lög-
um enda teljist þær nauðsynlegar
og samrýmist lýðræðishefðum. Það
að veita lögreglunni opinn tékka til
að gefa hvers konar fyrirmæli, sem
borgaranum er síðan refsað fyrir að
fara ekki skilyrðislaust eftir, er of langt
gengið að mínu mati,“ segir hún.
Það verði að fara fram mat á því
hvort það sé nauðsynlegt að skerða
tjáningarfrelsi borgarans hverju sinni
og þá verði að skerða það með lög-
um sem séu skýr og fyrirsjáanleg.
„Það getur vel verið að það hafi ver-
ið nauðsynlegt í þessu tilfelli en mér
finnst almennt að dómstólar hafi far-
ið þá leið að telja það ávallt nauðsyn-
legt að borgarinn hlýði lögreglu óháð
því hvað hann er að gera.“
Níumenningarnir eru dæmd-
ir á grundvelli 19. greinar lögreglu-
laga. Lárus Páll Birgisson sjúkraliði
hefur ítrekað verið dæmdur á grund-
velli sömu lagagreinar, fyrir að neita
fyrirmælum lögreglu um að færa sig
þegar hann hefur staðið með skilti
með áletruninni „Elskum friðinn“ fyr-
ir framan bandaríska sendiráðið. n
Óvinir ríkisins?
DV fjallaði um ákæruna
gegn níumenningunum
á forsíðu blaðsins undir
fyrirsögninni „Óvinir
ríkisins“ hinn 28. janúar.
Jón Bjarki Magnússon
jonbjarki@dv.is
28. janúar 2014