Dagblaðið Vísir - DV - 14.10.2014, Blaðsíða 12

Vikublað 14.–16. október 201412 Fréttir
Þ
að hlýtur að teljast hóflegt. Ef
þessi arður er settur í sam­
hengi við samtals virði eig­
in fjár sjávarútvegsfyrirtækja
geta þetta ekki talist háar
arðgreiðslur,“ segir endurskoðandinn
Jónas Gestur Jónasson, aðspurður
um 11,8 milljarða króna arðgreiðsl­
ur íslenskra sjávarútvegsfyrirtækja í
fyrra vegna rekstrarársins 2012.
Arðgreiður nærri tvöfölduðust á
milli áranna 2012 og 2013 en fyrra
árið námu þær 6,3 milljörðum króna.
Á sama tíma greiddu sum fyrirtækin
hratt niður skuldir sínar, líkt og mörg
þeirra hafa raunar gert á liðnum
árum. Hagnaður íslenskra útgerða
nam 53 milljörðum króna í fyrra.
Jónas Gestur, sem er starfsmað­
ur og einn af eigendum Deloitte,
kynnti tölur um rekstur sjávarút­
vegsfyrirtækja á sérstökum sjávar­
útvegsdegi sem haldinn var í Hörpu á
miðvikudaginn. Eitt af því sem Jónas
Gestur sagði í viðtali við fréttastofu
RÚV eftir fundinn í Hörpu var að
hann teldi að lækka þyrfti veiðigjöld
sjávarútvegarins. Veiðigjöld útvegar­
ins námu í heildina 12,7 milljörðum
króna árin 2012 til 2013.
Álögð veiðigjöld voru því að­
eins tæpum milljarði króna hærri en
arðurinn sem greiddur var út úr út­
gerðarfyrirtækjum á þessum tíma.
DV spurði Jónas Gest að því hvort
ekki þyrfti að horfa til þess á hvaða
forsendum arðurinn væri greiddur
út úr útgerðarfyrirtækjunum, og þar
af leiðandi hvert hann færi, áður en
þeirri spurningu væri svarað hvort
lækka þyrfti veiðigjöld útgerðarinnar
enn frekar. Líkt og kunnugt er lækkaði
ríkisstjórnin veiðigjöldin eftir að hún
tók við í fyrra og námu þessi gjöld 7
milljörðum króna á fiskveiðiárinu
2013 til 2014.
Skoða arðinn ekki sérstaklega
Í svari frá Jónas Gesti segir hann að
„nauðsynlegt“ sé fyrir þá sem fjár­
festa í sjávarútvegi að fá arð af fjár­
festingu sinni en útskýrir ekki af
hverju það er nauðsynlegt: „Varðandi
arðgreiðslur þá er nauðsynlegt fyrir
þá sem fjárfesta í sjávarútvegi að fá
arð af sinni fjárfestingu á nákvæm­
lega sama hátt og þeir sem fjárfesta
í öðrum atvinnurekstri eða öðrum
eignum svo sem ríkisskuldabréfum.
Af arðinum greiða menn 20% fjár­
magnstekjuskatt til ríkissjóðs.“
Hann segir jafnframt að Deloitte,
sem tekið hefur saman viðamikl­
ar upplýsingar um sjávarútvegsfyr­
irtæki, hafi ekki skoðað sérstaklega
hvert arðgreiðslurnar fara út úr út­
gerðarfyrirtækjunum eða á hvaða
forsendum arðurinn er greiddur út:
„Hvert arðgreiðslurnar fara höfum
við ekki skoðað sérstaklega en telj­
um þó ljóst að í einhverjum tilvikum
hafi þær farið til greiða vexti og af­
borganir af skuldum vegna kaupa á
eignarhlutum í viðkomandi félögum
auk þess sem ljóst er að tilkoma auð­
legðarskatts jók mjög þrýsting á fyrir­
tæki að greiða arð svo eigendur gætu
greitt auðlegðarskattinn.“
Skuldsettir eigendur útgerða
Í sjö stærstu útgerðunum á Íslandi
eru nokkrir eigendur útgerða sem
eru sannarlega skuldsettir. Til dæm­
is um það má nefna stærstu eigend­
ur Vinnslustöðvarinnar í Vestmanna­
eyjum, Seil ehf., sem meðal annars
er í eigu Sigur geirs Brynjars Krist­
geirssonar, og eins Stillu útgerð,
sem er í eigu bræðranna Guðmund­
ar og Hjálmars Kristjánssona. Seil
ehf. skuldaði rúmlega 2,3 milljarða í
árslok 2012 og voru eignir félagsins
metnar á ríflega 4,5 milljarða. Það ár
borgaði félagið til dæmis 100 milljón­
ir króna af langtímaskuldum sínum.
Arðgreiðsla Vinnslustöðvarinnar fyr­
ir árið 2012 nam 1,1 milljarði króna
og fékk Stilla tæpan fjórðung þeirr­
ar upphæðar en hagnaður útgerðar­
innar nam 2,3 milljörðum það ár. Seil
fékk því 440 milljónir króna í arð og
greiddi 100 milljónir af skuldum sín­
um. Til samanburðar fékk félagið 125
milljóna króna arð árið 2010 en átti
þá að greiða 156 milljónir króna af
skuldum sínum.
Stilla útgerð fékk á sama tíma
tæplega 290 milljóna króna arð frá
Vinnslustöðinni fyrir árið 2012 en fé­
lagið skuldaði þá rúmlega 1.800 millj­
ónir króna. Í óendurskoðuðum árs­
reikningi Stillu fyrir árið 2012 kemur
ekki fram hversu mikið fyrirtækið
greiddi af skuldum sínum það ár en
ljóst er að félagið er nokkuð skuldsett.
Til samanburðar þurfti fyrirtækið að
greiða 137 milljónir króna af skuldum
sínum árið 2008 en tók þá við arði frá
Vinnslustöðinni sem nam tæplega 89
milljónum króna. Ársreikningar Stillu
útgerðar frá árunum 2009, 2010 og
2011 eru ekki aðgengilegir hjá ríkis­
skattstjóra.
Ljóst er því að þessi tvö félög eru
nokkuð skuldsett en með auknum
hagnaði og hærri arðgreiðslum á liðn­
um tveimur árum er ljóst að eigendur
Vinnslustöðvarinnar eiga auðveldara
með að standa í skilum, líkt og fram
kemur um Seil hér að ofan.
Arðurinn beint í bankann
Sumir aðrir stórir hluthafar sjávar­
útvegsfyrirtækja skulda hins vegar
lítið sem ekkert. Þannig hefur
eignarhaldsfélagið Steinn, sem er í
eigu Þorsteins Más Baldvinssonar,
fengið samtals 755 milljóna króna arð
frá Samherja síðastliðin tvö ár. Steinn
á þriðjungshlut í Samherja.
Félagið á eignir upp á 2,8 millj­
arða króna en skuldar nánast ekk­
ert – eina milljón samkvæmt árs­
reikningi félagsins fyrir árið 2012.
Samanlagðar arðgreiðslur til Steins
síðastliðin fimm ár nema 1.850
milljónum króna.
Þannig fer arðurinn frá Samherja,
sem er langstærsta sjávarútvegs­
fyrirtæki landsins, ekki í að greiða
upp neinar skuldir heldur er um að
ræða fjármuni sem Steinn getur átt
og ávaxtað. Þorsteinn hefur hins
vegar ekki tekið arðinn út úr félaginu
svo miklu nemi. Samherji hagnað­
ist um 8,8 milljarða króna árið 2011
og greiddi þá út arð upp á ríflega 1,2
milljarða króna en árið 2012 hagnað­
ist félagið um 16 milljarða króna og
greiddi út 1,5 milljarða króna í arð.
Ætla má að svipaða sögu megi
segja um annan stærsta hluthafa
Samherja, Kristján Vilhelmsson, en
hann á einnig þriðjungshlut í fé­
laginu. Hlutabréf Kristjáns í Sam­
herja eru hins vegar skráð á hans eig­
ið nafn og því eru upplýsingar um
hlutabréfaeign hans, og skuldir sem
liggja á bak við hana, ekki tiltækar op­
inberlega.
Alveg ljóst er hins vegar að
stærstu hluthafar Samherja standa
utan við það mengi eigenda sjávar­
útvegsfyrirtækja sem Jónas talar um
þegar hann ræðir um réttmæti arð­
greiðslnanna. Eignarhaldsfélag Þor­
steins Más er ekkert skuldsett og safn­
ast arðurinn frá Samherja upp inni í
eignarhaldsfélagi hans.
Háar arðgreiðslur
Síldarvinnslunnar
Samherji er annar stærsti kvótahafi
landsins á eftir HB Granda. Þriðji
stærsti kvótahafinn er Síldarvinnslan
í Neskaupstað. Samherji á hins vegar
nærri helming í því fyrir tæki og því
rata arðgreiðslur út úr því að nokkru
leyti til Samherja og þar með til hlut­
hafa þeirrar útgerðar. Síldarvinnslan
greiddi út rúmlega 1,3 milljarða
króna í arð vegna rekstrarársins 2011
og 2,1 milljarð í arð vegna rekstrar­
ársins 2012.
Síldarvinnslunni hefur gengið
afar vel síðastliðinn ár og er það helst
uppsjávarveiðin sem er ástæðan fyrir
miklum hagnaði og vexti fyrirtækisins
á liðnum árum. Í viðtali við DV sagði
Einar Benediktsson, fyrrverandi for­
stjóri Olís, að hann og viðskiptafélagi
hans hafi persónulega keypt lítinn
hlut í Olís í fyrirtækinu þegar þeir sáu
hversu góður gangur var í rekstrinum:
„Þegar við sáum hvers konar gullkálf­
ur [Síldarvinnslan] þetta er þá langaði
okkur að eiga hann áfram. Þetta er al­
veg ótrúleg maskína að fylgjast með.“
Næststærsti hluthafi Síldarvinnsl­
unnar er Gjögur á Grenivík en sem
dæmi má nefna að það félag hagnað­
ist um tvo milljarða króna og greiddi
út 328 milljóna króna arð til hluthafa
en þeir tveir stærstu er Ingi Jóhann
Guðmundsson og Anna Guðmunds­
son sem hvort um sig eiga 19 prósent
í fyrir tækinu.
Sterk staða stærsta hluthafans
Stærsti hluthafi HB Granda, Vogun
hf. sem er í eigu Hvals hf. sem Krist­
ján Loftsson stýrir, er einstaklega vel
statt félag. Vogun á þriðjungshlut
í HB Granda. HB Grandi er kvóta­
hæsta einstaka útgerðarfyrirtæki
landsins en þegar sá kvóti sem Sam­
herji og útgerðir sem það á stóra hluti
í eru reiknaðir saman er Samherji
langstærst.
HB Granda hefur einnig, líkt og
Samherji og Síldarvinnslan, gengið
ákaflega vel undanfarin ár. Árið 2013
greiddi félagið til dæmis 1,7 millj­
arða króna í arð eftir að hafa hagn­
ast um 2,4 milljarða árið áður og árið
2013 nam hagnaðurinn 5,7 milljörð­
um og var arðgreiðslan 2,7 milljarð­
ar króna. Arðgreiðsla HB Granda fyrir
árið 2012 upp á 1,7 milljarða nam 70
prósentum af því veiðigjaldi sem út­
gerðin greiddi.
Vogun fær þriðjung af arð­
greiðslunum út úr HB Granda í
ljósi eignarhalds sínu á félaginu.
Arðgreiðslan til félagsins út úr HB
Granda nemur því rúmlega 1.400
milljónum fyrir rekstrarárin 2012 og
2013. Félagið er með eiginfjárhlutfall
upp á 97 prósent. Það á eignir upp á
16,7 milljarða króna en skuldar að­
eins rúmlega 470 milljónir.
Ingi Freyr Vilhjálmsson
ingi@dv.is
Taka arð
úTgerðanna
ekki með í
reikninginn
n Deloitte segir að lækka þurfi veiðigjöld n Staða stórútgerðanna er afar misjöfn og þurfa sumar ekki arð til að standa í skilum„Varðandi
arðgreiðslur
þá er nauðsynlegt
fyrir þá sem fjár-
festa í sjávarútvegi
að fá arð af sinni
fjárfestingu.