Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.06.2009, Qupperneq 49

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 3. tbl. 85. árg. 2009 45
Ritrýnd fræðigrein
aðferð til að verjast kuldanum í sjónum og þrauka. Það er
slík vanlíðan, maður trúir ekki að nokkur kæmi til með að
sakna manns, manni finnst maður í raun bara skítur ... slík er
sjálfsmyndin.“
Allar konurnar hafa glímt við mikla höfnunartilfinningu alla
tíð sem hefur haft mikil áhrif á hugsanir, líðan og athafnir
þeirra. Þær hræðast alltaf að vera hafnað og tengist það
lítilli sjálfsvirðingu þeirra. Á ákveðnu tímabili fann Helga fyrir
raunveruleikafirringu, hún sá andlit afa síns alls staðar og fann
fyrir honum þegar hún átti síst von á sem minnti stöðugt á
misnotkunina:
„Ef maðurinn minn kom labbandi þá sá ég andlitið á afa koma
og ef maðurinn minn setti höndina undir sængina þá fannst
mér það vera afi. Það var rosalega erfitt.“
Konurnar, sem lokuðu á sára reynslu í bernsku, fengu
endurminningar síðar á lífsleiðinni og voru það ákveðin atvik í
lífi þeirra sem kölluðu þær fram eins og fæðing fyrsta barns.
Flótti, fælni og einangrun eru tilfinningar og hegðun sem sumar
konurnar tala mikið um, þær eiga erfitt með að vera innan um
fólk, fara í veislur og á mannamót, þær hleypa engum að sér
en vilja einangra sig.
Erfiðleikar við tengslamyndun, traust og snertingu
Konurnar eiga erfitt með að tengjast karlmönnum. Sjálfsmynd
kvennanna er mjög brotin og þeim finnst þær eiga allt slæmt
skilið. Þær eiga allar erfitt með að treysta, finnst allt traust
brotið.
Þær eiga erfitt með alla snertingu, finnst óþægilegt að láta
menn snerta sig, tilfinningin um misnotkunina er eitthvað sem
þeim finnst aldrei hverfa og komi alltaf til með að há þeim og
þær þurfi að reyna að lifa með. Þær hafa einnig átt erfitt með
að njóta kynlífs, látið sig hafa það fyrir manninn, finnst þær eiga
að sinna þeim kynferðislega:
„Ég get nú eiginlega sagt að ég hafi aldrei notið þess, ég hef
alltaf lent eitthvað svo illa í þeim. Fyrri maðurinn minn var mér
ekki góður, hann vildi alltaf vera að hafa endaþarmsmök sem
ég vildi ekki. Hann píndi mig til þess sem var bara enn ein
misnotkunin, ég naut aldrei með honum kynlífsins.“ (Gulla)
Sár reynsla úr bernsku og síðan fæðingarþunglyndi hefur
skapað erfiðleika varðandi tengslamyndun við börnin þeirra.
Þær hafa alltaf áhyggjur af þeim og eiga erfitt með að treysta
öðrum fyrir þeim. Eftir að Jóna átti fyrsta barnið var henni
nauðgað, hún fór í mikið þunglyndi og missti forræðið:
„Ég var í rauninni búin að missa hann, við náðum aldrei neinum
tengslum. Það var líka svo erfitt þegar hann fæddist af því hann
var strákur, ég vildi helst ekki skipta á honum.“
Henni finnst alltaf verið að minna á misnotkunina í gegnum
börnin og finnst óþægilegt að sjá þau nakin.
Erfiðleikar við tengslamyndunina hefur áhrif á líðan barnanna
og mörg börn kvennanna eiga við vandamál að stríða. Kata
segir að börnin beri það með sér að vera alin upp af móður
sem var ekki alltaf í lagi:
„Ég hef verið ákaflega erfið í umgengni og orðið að brúka kjaft
við krakkana þó ég geri það ekki í dag. Börnin gætu borið upp
á mig að ég hafi lagt á þau hendur ... maður átti bara svo nóg
með sjálfa sig og hafði ekki mikið að gefa af sér.“
Þær hafa átt misjafnlega erfitt með alla snertingu, hvort sem er
að faðma börnin eða að börnin snerti þær. Erfiðleikarnir hafa
ýmist komið fram strax eftir fæðingu, þegar börnin voru á þeim
aldri sem konurnar muna eftir misnotkun eða á kynþroskaaldri.
Jóna lýsti sinni hlið:
„Mér finnst óþægilegt þegar börnin mín eru að kyssa mig, bara
á kinnina ... Ég hef alltaf þurft að brjótast gegn mér, alltaf að
segja mér: „Ég veit hvað er rétt og rangt, ég kem ekki við þau
á ranga staði“... [En] mér finnst öll snerting röng ... og maður
veltir því fyrir sér hvað tekur margar kynslóðir að leggja niður
svona hegðun niður.“
Staðan í dag og horft til framtíðar
Allar konurnar hafa margítrekað leitað sér aðstoðar í
heilbrigðiskerfinu en ekki fengið viðeigandi aðstoð. Þær hafa
leitað mikið í óhefðbundnar meðferðir og nudd og finnst það
hafa hjálpað. Þær lýsa mikilli vanlíðan og segja að þær losni
aldrei við þennan skugga sem fylgi þeim en þær reyni að sjá
björtu hliðarnar á sjálfum sér og lífinu, finnst erfiðast að vera
alltaf á varðbergi og geta aldrei treyst og geta þar af leiðandi
ekki gefið af sér.
Helgu finnst hún stöðugt þurfa að berjast við að halda sér
gangandi frá degi til dags, erfitt sé að glíma við þær tilfinningar
að búast alltaf við því óvænta frá manneskjunni, vera alltaf á
varðbergi, hrædd við fólk og þetta sé endalaus barátta:
„Ég þarf að minna mig á það oft á dag að lífsviljinn er í lagi.
Ég ætla bara að læra að lifa með þessu. Tíminn læknar ekki
öll sár.“
Henni finnst hún stundum ekki geta meira, sé komin í mikla
örvæntingu og innri angist sem sé að reyna að komast út. Hún
finnur fyrir endalausum vonbrigðum. Gulla hefur verið öryrki frá
18 ára aldri:
„Maður skaðast af þessu sem verður aldrei bætt og gengur
aldrei til baka. Ég er ekki viss um að maður losni við allt samt …
mig langar til að mér líði betur … er oft svo full af vonleysi.“
Rúna hefur lengi unnið með sjálfa sig en finnst hún nú á þeim
tímapunkti að vera við það að gefast upp. Hún fær engin svör
frá læknum vegna líkamlegra einkenna og segir misnotkun vera
sálarmorð sem maður nái sér aldrei upp úr, hún hefur aldrei
getað grátið og er orðin þreytt að finna ekki leið út og fá frið
í sálinni:
„Maður höndlar ekki að vinna úr þessu, það er sama hvað ég
geri, það er alltaf eitthvað hér inni sem plagar mig. Að vera
komin á þennan aldur og geta ekki notið þess að láta sér líða
vel eftir allt sem ég hef gengið í gegnum. Stundum finnst mér
ég vera að gefast upp og mér finnst ég vera tilbúin að fara,
finnst ég vera búin með mitt hlutverk hér ... er svo þreytt á
þessum sársauka sem finnur ekki leið út.“