Tölvumál - 01.11.2008, Blaðsíða 47

T Ö L V U M Á L | 4 7
undarlega mann standandi yfir sér með stoppúrið. Þessi hagræðingarbylgja
átti sér mótmælendur, meðal annars gerði Chaplin myndina „Nútíminn“ til að
mótmæla iðnvæðingunni og ofur­hagræðingunni sem henni fylgdi. Sennilega
misstum við eitthver lífsgæði í þeirri byltingu en ég er svo samdauna
hagræddum nútíma að ég treysti mér ekki til að meta hver þau voru. Þegar
menn leggja af stað í hagræðingarferli er ekki alltaf augljóst í hvaða átt er
verið að fara. Oft leggja menn af stað með vitlausar spurningar og svörin
verða eftir því. Þegar ég bjó í Kaupmannahöfn spurði mig Íslendingur: „Hvaða
strætó er best að taka til Hróarskeldu?“ Spurningin var röng og þó ekki, því
lest gengur þangað og hún er langbesta leiðin. Hann spurði mig bara ekki
um lestir.

Þegar hagræðing verður óhagræðing
Þökk sé hagræðingu í verslun eru hillumiðar nú skjáir og breytast eins og
skjölin í ráðuneytinu Minitrue í bókinni 1984 þar sem fortíðin hvarf og það var
engin leið að reyna að fletta einhverju upp því nýji sannleikurinn hafði alltaf
verið sannleikurinn. Með gömlu hillumiðunum var þó hægt að fletta í gegnum
setlög af álímdum verðmiðum til að sjá verðbólguna að verki. Hagræðing er
frábær þegar til stendur að gera ákveðna hlut mjög vel en stundum kemur
einhæfnin í bakið á manni eftirá. Kartöflubændur á Írlandi notuðu allir sama
útsæðið því það skilaði stærstu uppskerunni en þegar sjúkdómur herjaði
á einmitt þetta afbrigði varð neyðin þeim mun meiri. Ekki er vitað hversu
margir dóu á Írlandi 1846 út af þessari einhæfu ræktun en flestar heimildir
segja meira en milljón. Í Danmörku voru tíu miða sundkort ekki götuð eins
og í Reykjavík heldur með strikamerki eins og í Kópavogi. Þetta var hluti af
hagræðingu á rekstri sundstaða. Fjöldi skipta var bara geymdur í tölvunni
á sundstaðnum svo ég hafði í raun ekkert í höndunum. Eitt sinn mætti ég
í sund og var spurður „Hvað heldurðu að þú eigir mörg skipti eftir?“ Ég
giskaði. Frúin sagði „segjum það bara“. Hún skýrði mér svo frá því að þjófur
hefði stolið tölvunni undir afgreiðsluborðinu fyrir viku og engin afrit af inneign
viðskiptavina hefðu verið til. Þarna hefði verið gott að geta framvísað korti
með götum á þótt gatatöngin hafi verið gamaldags.

Svipaðar sögur endurtaka sig hér og þar. Hver hefur ekki lent í því að geta
ekki fengið afgreiðslu því símalínan til Visa var ekki í lagi og það var enga
afgreiðslu að hafa með gamla laginu? Afritataka af gögnum er meðvituð
óhagræðing sem menn eru tilbúnir að lifa með af því það verða að vera til
fleiri en ein leið að gögnunum aftur. Má ekki líka segja að fleiri en ein leið
við að gera hlutina þurfi að varðveitast? Krossfarar hagræðingar ættu að hafa
ákveðna auðmýkt í farteskinu áður en þeir henda öllu sem gamalt er.